Donald Trump kan gekroond worden tot de presidentskandidaat van de Republikeinse Partij. Nikki Haley, zijn enige tegenstander, kondigde woensdag na verlies in bijna alle voorverkiezingen aan dat „de tijd is gekomen om mijn campagne te staken”. Maar zij zal niet Trumps slippen dragen, maakte ze in een toespraak ook meteen duidelijk. Haley breekt met de traditie dat kandidaten die afvallen zich met een endorsement achter de winnaar binnen hun partij scharen. „Hij moet nu de stemmen winnen van degenen binnen en buiten onze partij die hem niet hebben gesteund”, zei ze. Inclusief die van haar.
Haley, die eerder gouverneur en VN-ambassadeur was, verlaat de Republikeinse race met opgeheven hoofd, toegenomen naamsbekendheid en een klein legertje kiezers, vrijwilligers en donateurs. Haar kandidatuur bleek vanaf het begin kansloos tegen oud-president Trump die een massa trouwe aanhangers heeft binnen de partij. Maar ze hield het veel langer vol dan Ron DeSantis, de gouverneur van Florida van wie meer werd verwacht. „Onderschat me, dat gaat leuk worden”, was een van haar campagne-oneliners.
Ze was de eerste Republikeinse vrouw die voorverkiezingen won. Dinsdag, op Super Tuesday, versloeg Haley Trump in het noordoostelijke Vermont. Zondag had ze hoofdstad Washington DC gewonnen. In andere staten kreeg ze 20 tot 40 procent van de stemmen.
Oude stempel
Haley haalde slechts 89 van de 2.429 gedelegeerden binnen, maar legde bloot dat de Republikeinse Partij verre van verenigd is, zoals Trump graag opschept. Ze zijn verdeeld over hem als persoon en over sommig beleid. Haley is een Republikein van de oude stempel die de nadruk legt op een kleine binnenlandse overheid met grote buitenlandse ambities.
Peilingen rond de voorverkiezingen toonden aan dat 20 tot 30 procent van haar achterban bij de echte verkiezingen in november niet op Trump wil stemmen. Ook een deel van zijn huidige kiezers zegt af te haken als Trump veroordeeld wordt in een strafzaken over het ondermijnen van de verkiezingsuitslag van 2020.
In haar toesprak in North Carolina daagde Haley hem uit die sceptische kiezers met gematigder taal tegemoet te komen. „Ik hoop dat hem dat lukt”, zei ze. Trump reageerde op haar aftocht door te zeggen dat hij haar op Super Tuesday had „afgerost”. Zijn Democratische tegenkandidaat Joe Biden prees haar „moed” en verwelkomde haar kiezers in zijn campagne.
Kritiek op Trump
Trump staat er in peilingen voor november goed voor omdat president Biden zo mogelijk nog impopulairder is dan hij. Toch moet het gebrek aan steun onder hoger opgeleiden, vrouwen en onafhankelijke kiezers Trumps campagne zorgen baren. De steun die hij woensdag wel kreeg van Mitch McConnell, de afzwaaiende fractieleider in de Senaat, zal daar weinig bij helpen. Trumps formele kroning tot presidentskandidaat vindt in juli plaats op de Republikeinse partijconventie.
Lees ook zo verliep de Amerikaanse voorverkiezingsdag Super Tuesday
Haley begon haar campagne met voorzichtige kritiek op Trump, maar verweet hem geleidelijk incompetentie, chaos en wraakzucht. Al veroordeelde zij hem niet voor de aanval van zijn aanhangers op het Capitool in 2021. Een samenwerking als Trumps running mate heeft zij uitgesloten. Maar uit haar speech bleek dat Haley allesbehalve van plan is van het politieke toneel te verdwijnen. Door Trump nu niet te steunen houdt ze alle opties open wat betreft haar politieke toekomst.
