Nieuw onderzoek: Chileense dichter Neruda werd vergiftigd

Zou het mysterie rond de dood van Pablo Neruda, een van de grootste dichters van Latijns-Amerika, na vijftig jaar eindelijk zijn opgelost? Volgens een internationale groep onderzoekers wel. Na jarenlang speurwerk komen zij tot de conclusie dat Neruda kort na de staatsgreep van Augusto Pinochet in 1973 is vergiftigd, en dus niet is overleden aan prostaatkanker, de officiële verklaring. Het onderzoeksrapport wordt mogelijk deze week gepubliceerd.

Al jaren zijn er twijfels over de doodsoorzaak van de Chileense dichter en Nobelprijswinnaar voor de Literatuur. Zijn chauffeur Manuel Araya heeft altijd volgehouden dat Neruda was vergiftigd in het ziekenhuis waar hij lag voor een behandeling tegen prostaatkanker. Een verpleegster en Neruda zelf zouden aan Araya hebben verteld dat er een injectie in zijn buik was gespoten.

Rudolfo Reyes, Neruda’s neef, maakte maandag bekend dat er grote hoeveelheden Clostridium botulinum zouden zijn aangetroffen op botresten van Neruda. Dat is een bacterie die de giftige stof botuline aanmaakt, wat tot verlamming en de dood kan leiden.

Bevriend met Allende

Neruda was ten tijde van Pinochets staatsgreep goed bevriend met de democratisch gekozen, socialistische president Salvador Allende, die door Pinochet op 11 september 1973 werd afgezet met steun van de VS. Naast dichter was Neruda ook politicus, en jarenlang diplomaat voor de regering van Allende. Hoewel hij beroemd werd met liefdesgedichten, schreef de overtuigde communist ook maatschappijkritische poëzie over Latijns-Amerika en Noord-Amerika.

Na de coup, waarbij Allende zelfmoord pleegde, probeerde Neruda te vluchten. Hij voelde zich al uitgesproken dichter en politieke steunpilaar en vriend van Allende niet meer veilig met het militair regime aan de macht. Na zijn behandeling in het ziekenhuis wilde hij asiel aanvragen in Mexico, maar zover kwam het nooit. „We weten dat er geen reden was voor de Clostridium botulinum die in zijn lichaam is gevonden”, aldus de neef van Neruda. „Dat is gif.” En wat wil dit zeggen? Het wil zeggen dat Neruda vermoord is door tussenkomst van staatsagenten in 1973”, aldus Reyes.

Hoewel hij beroemd werd met liefdesgedichten, schreef de overtuigde communist ook maatschappijkritische poëzie over Latijns-Amerika en Noord-Amerika

In 2013 werd het lichaam van Neruda opgegraven. In eerste instantie concludeerden onderzoekers toen dat ze geen andere chemische stoffen in zijn lichaam gevonden hadden dan die waren gebruikt bij de behandeling van prostaatkanker. Twee jaar later, in 2015, gaf het Chileense hooggerechtshof toestemming om het lichaam uitgebreider te onderzoeken. Het werd een omvangrijk onderzoek op vier verschillende plekken in de wereld, door de meest gerenommeerde forensische laboratoria. De eerste conclusie was toen al dat Neruda „honderd procent niet” aan de gevolgen van prostaatkanker zou zijn overleden.

Neruda raakte postuum in opspraak vanwege een verkrachtingszaak uit zijn tijd als diplomaat in Sri Lanka. Dit kwam onder de aandacht jaren na publicatie van zijn memoires, waarin hij de zaak opbiechtte. Desondanks bleef zijn familie zoeken naar de waarheid rondom zijn dood.