Nicolas Cage en Kristoffer Borgli Nicolas Cage werd in 2010 een meme op internet en herbeleeft dat nu in de collectieve droom van ‘Dream Scenario’. „Deze film moest ik maken.”
Nicolas Cage (60) weet wat het is. „In 2010 werd ik wakker en maakte de fout mezelf te goo-glen. Ik zag een mash-up genaamd ‘Nicolas Cage Losing His Shit’ die lukraak crisismomenten van mijn filmpersonages achter elkaar plakte. Ik was gememeficeerd, een meme geworden. En ik kon daar niks tegen doen, ik had geen controle. Het woekerde maar voort op internet, het belandde op T-shirts.”
Nicolas Cage spreekt tot ons in een ‘virtuele persconferentie’ bij zijn speelfilm Dream Scenario; een moderator stelt onze vragen. Cage was lang ongelukkig met populaire YouTube-compilaties van zijn flamboyante filmuitbarstingen: alsof dat clownerie is. Nu heeft hij er vrede mee; in recente films – zie Mandy (2018) – lijkt hij zijn oude excessen zelfs te willen overtreffen. Niet in het opmerkelijke Dream Scenario, waar Cage vrij ingetogen de gedesillusioneerde, wat saaie professor Paul Matthews speelt die opeens als passieve toeschouwer in ieders droom verschijnt. Vanuit het niets wordt hij ’s werelds grootste celebrity, iedereen kent zijn gezicht.
Cage: „Dit is een van de vijf beste scripts die ik in mijn 42-jarige loopbaan las – de andere waren Raising Arizona, Leaving Las Vegas, Vampire’s Kiss en Adaptation. Ik wist direct dat ik deze moest maken, al was het maar omdat ik Pauls levenservaring deel. Dat hulpeloze moment dat je viraal gaat en niet precies weet of dat goed of slecht is. Mensen zeggen: als je zo nodig beroemd wil zijn, teken je voor controleverlies. Maar ik werd geen acteur in een wereld waar iedereen met een mobieltje en camera rondliep en alles op internet kon zetten. Daaraan moest ik me aanpassen.”
Of zijn vaders beroep een rol speelde? August Coppola (1934-2009) was professor in de letteren, de ster van de familie Coppola die zijn literaire ambities nooit realiseerde en in de schaduw verdween van zijn schlemielige broertje, regisseur Francis Ford Coppola – Cage veranderde zijn achternaam omdat hij niet voor nepobaby wilde doorgaan.
„Pa was dol op zijn studenten, het type inspirerende leraar,” zeg Cage. „Maar ik zag ook dat de academische wereld keihard is, iedereen probeert elkaar te slim af te zijn. Zelf heb ik voor het pad van student gekozen. Ik ben geen leraar of meester, maar wil juist altijd dingen leren en uitproberen. Kijk maar naar mijn filmografie. In de jaren negentig zeiden ze dat ik niet op een actieheld leek, dus dacht ik: laat ik dat eens proberen. Ik was vrij snel uitgekeken op jaren zeventig-naturalisme en wilde juist heel uitgesproken acteren, zoals in de stille film, als Lon Chaney. Of James Cagney, Edward G. Robinson. Of zelfs abstract acteren, in film doen wat Picasso en Warhol in de beeldende kunst deden. Waarom niet?”
Schrödingers kat
Omdat je dan eindigt in ‘Nicolas Cage Lo-sing His Shit’, zeg ik snedig tegen het beeldscherm – maar helaas, de moderator zit ertussen. Ik kan wel direct in gesprek met de regisseur van Dream Scenario, de Noor Kristoffer Borgli (39). Het script van Dream Scenario werd pijlsnel geschreven, gefinancierd en uitgevoerd, zegt hij. „Het doet mij denken aan Carl Jungs stelling dat mensen geen ideeën hebben maar ideeën mensen. Dit hing ergens in de lucht te wachten tot ik het zou realiseren.”
Nadat acteur Adam Sandler afhaakte, benaderde producer Ari Aster (Midsommar) Cage. Borgli: „Nick was als acteur en persoon geknipt, want hoeveel acteurs zijn er nou zelf een meme geworden? Zijn imago heeft zich van hem losgemaakt en leidt nu een eigen leven op internet.”
Lees ook Nicolas Cage speelt de perfecte collage van al zijn rollen in ‘Dream Scenario’
Borgli wil Dream Scenario liever niet verklaren. Een film is als Schrödingers kat: pas als iemand hem ziet, bestaat hij. Dood of levend. Maar iedereen ziet dan wel zijn eigen film. „Mysterie is essentieel. Vertel ik jou wat de film betekent, dan sterft een deel van de kijkervaring. Eigenlijk zou ik geen interviews moeten geven.” Waarna Borgli wel toegeeft dat hij zich ergert aan interpretaties. Zijn vorige film, Sick of Myself – meisje verminkt zich om aandacht te trekken – ging volgens critici over sociale media, maar volgens hem over de slachtoffercultuur.
Nu hoort hij vaak dat Dream Scenario gaat over de cancelcultuur. Quod non. „Dat komt aan bod omdat ik een surrealistisch high concept-idee loslaat op onze realiteit, met media en sociale media en cancelcultuur.” Kan Borgli dan niet beter gewoon zeggen wat zijn intenties zijn? „Oké, voor mij gaat deze film over de verhouding tussen persoon en persona, die problematisch wordt als de persoon op zijn persona, zijn imago, gaat leunen.” Zoals in Dream Scenario wanneer de zaken een nare wending nemen voor professor Matthews.
De professor acteert volgens Borgli in een Jungiaanse collectieve droom. „Je kunt redeneren dat Jungs collectieve onderbewustzijn realiteit is geworden met internet. We zijn hyperverbonden, op een muisklik afstand, maar zonder fysiek contact. We communiceren via avatars en delen ideeën of stemmingen razendsnel.”
Droomfilms
Nicolas Cage is dol op droomfilms, zegt hij. „Gisternacht had ik zo’n vreemde nachtmerrie. Ons kindermeisje was iemand anders en sprak vervloekingen uit. Dus rende ik naar mijn slaapkamer en riep tegen mijn vrouw dat het kindermeisje gek was geworden… het kon zomaar een griezelfilm zijn. Films en dromen delen hetzelfde dna, het zijn geestelijke uitdrukkingen van kronkels in het denkproces en inherent abstract.” De wetenschapper in hem betwijfelt dat dromen betekenis hebben, vervolgt Cage. „Maar ze zijn wél een bron van artistieke inspiratie. „Soms weet ik niet hoe ik een rol moet spelen, maar als ik wakker word uit een droom door iets heel enigmatisch opeens wel.”
In Dream Scenario was het zaak om zo min mogelijk Nicolas Cage te zijn. Anders dan in zijn recente actiekomedie The Unbearable Weight of Massive Talent (2022), waarin hij een uitgebluste parodie op zichzelf én op de jonge, opgefokte Cage speelt. „Dat was mijn meest angstaanjagende rol ooit, geen spier in mijn lichaam wilde dat spelen. Een acteur verbergt zich liever achter zijn personage.”
Voor Dream Scenario maakte hij zijn stem hoger en zachtmoediger, met een lichte Woody Allen-jengel. „De stem is al sinds het begin van mijn loopbaan dé manier om me in een personage te verplaatsen. Ik vond mijn eigen stem heel slecht. Zwak en vlak, ik wilde een uitgesproken stem als Cagney of Bogart. Dus verzon ik een aparte stem bij elke rol.” De stem van professor Matthews is niet die van zijn vader. „Hem imiteerde ik al eens in Vampire’s Kiss. Pa had zich zo’n Mid-Atlantisch, semi-Brits accent aangemeten.”
Nicolas Cage werkt graag met relatieve nieuwkomers als Kristoffer Borgli. Door zijn vader opgevoed met arthouse – Duits expressionisme, nouvelle vague – schaamde Cage zich een beetje voor zijn mainstream-werk. Toen hij eind jaren tien door een gat in zijn hand, de kredietcrisis en geslonken inkomsten een forse belastingschuld opliep, werkte hij dat weg met talloze B-films. Dat bracht hem in contact met rauw talent, wat enkele opmerkelijke films opleverde.
Cage zegt opgetogen te zijn over die recente wending in zijn loopbaan. Nu zijn schuld is afbetaald, blijft hij zo werken. „Ik werk liever niet met iemand die al veertig jaar in het vak zit en een verkalkt beeld van mij heeft, tenzij het Werner Herzog is natuurlijk. Ik prefereer iemand met een frisse blik en ben bescheiden genoeg te zeggen: je bent half zo oud en dubbel zo intelligent als ik. Hier is de afstandsbediening, zeg maar wat ik moet doen.”
