Nederlandse hoop op ‘groene corridor’ van waterstof uit Spanje

‘Spanje is zon, Spanje is lucht, Spanje is water, Spanje is de wereldhoofdstad van hernieuwbare energie.” Zo luidde maandag de opening van een driedaags internationaal congres in Madrid over hernieuwbare energie en hoe Europa die zelfstandig kan opwekken. Het land is hard op weg om de grootste waterstofproducent van Europa te worden. „Zelfs van de wereld”, zegt de Spaanse premier Pedro Sánchez trots.

Met Spanje als Europa’s waterstofexporteur wordt de kans op onafhankelijkheid van Russisch gas steeds reëler. Een reden voor minister Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) om met Nederlandse bedrijven als Shell, Tata Steel en Gasunie naar Madrid af te reizen om afspraken te maken met Spaanse collega’s voor een toekomstige corredor verde, een route van groene waterstof vanuit Spanje naar het noorden van Europa.

„We willen in Nederland zelf groene waterstof gaan produceren, maar zelfs als we de meest ambitieuze doelen behalen, dan is het nog niet genoeg om de hele Nederlandse industrie te vergroenen”, zegt de minister in Madrid. Nederland wil massaal inzetten op windparken op de Noordzee. Hiermee kan elektriciteit worden opgewekt, nodig om via elektrolyse de energiedrager waterstof te produceren uit water (zie inzet).

Shoppen in het buitenland

Maar de oorlog in Oekraïne liet zien hoe afhankelijk het land is van fossiele brandstof. Dit heeft de energietransitie in een stroomversnelling gebracht. Reden voor Nederland om ook energie te shoppen in het buitenland.

De Nederlandse regering heeft vorig jaar al afspraken gemaakt met andere landen die waterstof produceren, waaronder Namibië, Chili en Oman. Jetten: „Het mooie is dat Spanje heel dicht bij huis is en misschien wel onze belangrijkste partner kan zijn. Nederland heeft met de Rotterdamse haven en alle infrastructuur een ideale uitgangspositie om waterstof van Spanje naar Nederland te krijgen.”

Spanje is heel dicht bij huis en kan misschien wel onze belangrijkste partner zijn

Rob Jetten minister van Klimaat & Energie

In Puertollano, een stad halverwege Madrid en het zuidelijke Málaga, staat de grootste waterstofinstallatie van Europa. In achttien maanden tijd heeft Spanje de fabriek uit de grond gestampt met een investering van 150 miljoen euro. De ruimte waarin de zestien machines staan die de waterstof moeten produceren is ongeveer even groot als een gymzaal, waar 20 megawatt per dag wordt geproduceerd, genoeg voor 8,5 ton waterstof. „Om een beeld te geven: twee van die machines kunnen dagelijks genoeg waterstof produceren voor het opladen van honderd bussen”, vertelt Jorge Palomar Herrero, hoofd van Iberdrola, het bedrijf dat groene waterstof maakt. Met zo’n zestig projecten wereldwijd loopt Iberdrola voorop op het gebied van groene waterstof. Het wordt geproduceerd met hernieuwbare elektrische energie

Foto Jesus Monroy/EPA

Minister Jetten en de rest van de Nederlandse delegatie worden – met een veiligheidshelm op en gekleed in een reflecterend hesje – rondgeleid over het industrieterrein. „Het is een belangrijke stap die we hier hebben gezet, maar we zijn er nog lang niet. Met deze capaciteit kunnen we echt niet iedereen van groene energie voorzien”, wijst Palomar Herrero naar de zwarte watertank die gebruikt wordt voor het proces om groene waterstof te maken.

In de komende drie jaar worden er op andere plekken ook parken opgezet die uiteindelijk waterstof moeten produceren. Nederland wil daarbij helpen.

Lees ook: Frankrijk, Spanje en Portugal eens over nieuwe ‘groene’ energieroute

Op dit moment is Iberdrola actief in 40 landen en heeft het zo’n 40.000 werknemers. Daar komen er nu nog eens 5.500 bij. Het bedrijf houdt zich bezig met elektriciteit, gas, elektrische mobiliteit, zonne-energiesystemen en energie-efficiëntie. De nettowinst van het afgelopen jaar bedroeg 3,1 miljard euro.

Iberdrola en de Spaanse oliemaatschappij Cepsa zeggen dat schepen met waterstof binnen drie jaar naar Nederland kunnen varen. Cepsa heeft maandag een overeenkomst getekend met drie Nederlandse bedrijven (Vopak, Gasunie, HES International) om groene ammoniak te leveren aan een terminal in de haven van Rotterdam. Ammoniak, een giftige stof, speelt een belangrijke rol bij de opslag en transport van groene waterstof, maar voordat Nederland het kan ontvangen moet er nog een hoop gebeuren. Zo voldoen de Nederlandse havens niet aan de veiligheidsvoorwaarden die gelden voor het opslaan van grote hoeveelheden ammoniak. De bestaande maatregelen zijn verouderd en dat kan leiden tot gevaarlijke incidenten, berichtte NRC afgelopen maandag.

„Er moet nog best veel gebeuren qua schepen, logistiek in de havens, de veiligheid. Als er dan ook incidenten gebeuren, moeten de veiligheidsdiensten weer weten wat ze moeten doen. Er is dus nog heel veel werk te verzetten”, zegt minister Jetten. Dus voordat het product uit Puertollano in de Rotterdamse haven belandt, is er nog werk aan de winkel. Maar door de samenwerking met Spanje kunnen de krachten gebundeld worden. „We zijn al heel ver met de regel- en wetgeving en ook onze havens zijn verder in de voorbereiding. Spanje loopt bijvoorbeeld op de certificering ver achter. En daarom is samenwerking voor het uitwisselen van kennis en middelen cruciaal”, vindt de minister.

Madrid is niet het eindstation voor het ministerie van klimaat en energie. Naast Spanje is ook Portugal bezig met zichzelf te positioneren als grote exporteur. In juni bezoekt Jetten daarom ook dat land om daar afspraken te maken om Nederland verder onafhankelijk te maken van fossiele brandstof.