Minister Harbers kan bijna opgelucht adem halen: groen licht voor doortrekken A15 nog één uitspraak verwijderd

Een directe verbinding tussen de A15 en de A12 bij Arnhem is woensdag een flinke stap dichterbij gekomen, al kan het slepende juridische dossier rond het snelwegproject nog altijd niet worden afgesloten. De Raad van State koos woensdagochtend in een laatste tussenuitspraak opnieuw de kant van het kabinet, door te stellen dat het tracébesluit „bijna in orde” is.

Demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur, VVD) krijgt een half jaar de tijd om meer informatie te verstrekken over hoe opgekochte stikstofruimte van boeren wordt ingezet voor de aanleg van de weg. Als die onderbouwing voldoende is, kan de Raad van State tot een eindoordeel komen en kan de aanleg van de snelweg na jaren procederen dan toch beginnen.

Het tracébesluit gaat over het doortrekken van de A15 naar de A12 tussen Arnhem en Nijmegen, en het verbreden van beide snelwegen. Nu gaat de A15 bij het knooppunt Ressen nog over in een eenbaansweg, om bij het dorp Bemmel in een T-splitsing te eindigen. Het plan is om de snelweg te verbreden en door te trekken richting de A12 even verderop, dwars door Natura 2000-gebied Rijntakken.

Voorstanders van het extra asfalt benadrukken het belang van een snelle verbinding tussen de haven van Rotterdam en het Duitse Ruhrgebied, dat met de verlenging ontstaat. De opwaardering van het Gelderse wegennet geeft daarnaast broodnodige lucht aan de dichtgeslibde A12 in de grensregio. Tussen de Duitse grens en Arnhem staat het verkeer daar elke ochtend kilometerslang vast, het traject tussen Zevenaar en Duiven is volgens de ANWB het drukste fileknooppunt van Nederland. Voor Harbers is de aanleg topprioriteit. Met een budget van bijna 1,5 miljard euro behoort ‘ViA15’ tot de grootste infrastructuurprojecten die Rijkswaterstaat op de planning heeft staan.

Tegenstand is er ook volop. Toen het tracébesluit in 2017 bekend werd gemaakt, tekenden 48 omwonenden en natuur- en milieupartijen op tientallen punten bezwaar aan tegen de nieuwe weg. Onder meer vanwege de luchtkwaliteit, de op- en afritten en argumenten dat de woonkwaliteit rond de nieuwe wegen erop achteruit gaat. Maar ook toenemende stikstofuitstoot in natuurgebied Rijntakken en de manier waarop die werd gecompenseerd: door het uitkopen van vijf boeren in Gelderland en een in Noord-Brabant. De meeste klachten werden in 2021 ongegrond verklaard, op die van een handvol bezwaarmakers na. Deze klachten gingen vooral over stikstofneerslag. De bekendste bezwaarmaker was Mobilisation for the Environment (MOB), de organisatie van Johan Vollenbroek die in 2019 via de Raad van State het stikstofbeleid van het kabinet torpedeerde.

Lees ook uitspraak in zaak-ViA15 gaat heel Nederland aan

Landelijk belang

De kwestie waar het bij ViA15 allemaal om draaide, was of de rekenmethode van stikstofneerslag deugde, die het kabinet in het tracébesluit hanteerde. Na eerdere kritiek van de Raad van State had het kabinet die grens van 5 naar 25 kilometer verlegd, een stap die door MOB scherp betwist werd. De bezwaarprocedure rond ViA15 werd hiermee van levensbelang voor alle agrarische bedrijven en bouwprojecten die in Nederland voor stikstofuitstoot zorgden. De hoofdvraag: tot hoeveel kilometer van hun project kun je de stikstofneerslag nog aan hen toeschrijven?

Vanwege het grote maatschappelijke belang deed de Raad van State in april 2023 een tussenuitspraak, die alleen over deze ‘afkapgrens’ van 25 kilometer ging. Het kabinet kreeg gelijk: de afkapgrens van 25 kilometer was volgens de Raad de best beschikbare methode, en daarmee werd het voor alle boeren, bouwers en ontwikkelaars duidelijk hoe er met stikstofneerslag gerekend moest worden.

Maar hoe het verder moest met het doortrekken van de A15 in Gelderland bleef onduidelijk. De werkzaamheden stonden intussen al jaren op een laag pitje. De projectwebsite van ViA15 was vooral interessant voor liefhebbers van archeologie – buiten de lokale opgravingen verschenen er weinig andere nieuwsberichten. Op Google Maps is te zien hoe bouwmaterialen voor viaducten en bruggen in ViA15 al sinds het najaar van 2021 op een veldje langs de A12 liggen te wachten.

Gevolgen uitspraak

Woensdag zou de hoogste bestuursrechter zich dan toch uitspreken over het tracébesluit. Het werd opnieuw een tussenuitspraak. Het bezwaar dat onder meer MOB aantekende tegen de uitkomst van de ‘passende beoordeling’, het uitgebreide ecologische onderzoek naar onder meer stikstofneerslag bij ViA15, werd ongegrond verklaard. Voor MOB en drie andere bezwaarmakers eindigt de procedure hier.

Alleen het bezwaar van Natuur en Milieu Gelderland bleef staan. Deze vereniging tekende bezwaar aan tegen de manier waarop de stikstofruimte van zes boerenbedrijven wordt ingezet voor de aanleg van de snelweg. Het belangrijkste is de vraag of de natuurwinst die met het uitkopen van de bedrijven wordt geboekt, niet in eerste instantie nodig is om de toestand van de Natura 2000-gebieden te herstellen. De stikstofwinst mag echt alleen de extra uitstoot van de snelweg compenseren, vindt ook de Raad van State. Minister Harbers krijgt een half jaar om dit aan te tonen.

In een reactie benadrukt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat er nog geen einduitspraak over ViA15 ligt, en dat het na het bestuderen van de uitspraak met de provincie Gelderland en de bouwers in overleg gaat. Ondanks de voorzichtigheid zal de tussenuitspraak op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voorzichtig zijn gevierd. Omgevingsrechtadvocaat Rachid Benhadi: „De extra informatie over ‘extern salderen’, (opgekochte stikstofruimte van andere uitstoters inzetten, red.) daar komt minister Harbers wel uit. Het was voor hem een veel groter probleem geweest als de gehele passende beoordeling was afgeschoten, zoals onder meer MOB wilde.” De woordkeuze van de hoogste bestuursrechter („bijna in orde”) suggereert volgens Benhadi dat de eindstreep voor Harbers in zicht is. „Dat de Raad van State nu met een tussenuitspraak komt, laat zien dat zij verwacht dat de geconstateerde gebreken binnen afzienbare tijd te herstellen zijn.”

Omdat de tussenuitspraak zeer specifiek voor ViA15 geldt, is die volgens Benhadi niet van al te groot belang voor andere snelweguitbreidingen in de toekomst. Zo ligt de grootschalige verbouwing van de A27 bij Utrecht ook nog bij de Raad van State. Net als bij de A15 is hier sprake van meerdere bezwaarmakers en speelt stikstof een rol. Er is onder natuur- en milieugroepen ook groot verzet tegen de kap van een deel van de bomen van landgoed Amelisweerd.

Als de informatie van Harbers voor de Raad van State afdoende is en die van de zomer definitief groen licht geeft voor de aanleg, zal dat nog niet betekenen dat er meteen gebouwd kan worden. Doordat het project jarenlang heeft stilgelegen, hebben de bouwers hun personeel inmiddels bij andere projecten ondergebracht. Wel een voordeel: de bouwmaterialen langs de A12 liggen er al.

Delen Mail de redactie