Met miljoenen naar de zonsverduistering kijken: eclipsmania is een feit

In een plaatsje in Arkansas trouwen ruim driehonderd stellen op het moment dat de maan tussen de zon en de aarde schuift. Gevangenen in de staat New York hebben afdwongen dat zij tijdens de volledige zonsverduistering gelucht worden. Delen van Texas kondigden de noodtoestand af vanwege de verwachte mensenmassa die daar het fenomeen komt bekijken dat maandag over Mexico, de Verenigde Staten en Canada trekt. Ohio sluit scholen en schort deze maandag 8 april alle wegwerkzaamheden op om het verkeer vrij baan te geven. Eclipsmania is een feit.

Complete zonsverduisteringen zijn schaars, maar komen met enige regelmaat voor. Omdat de maan in doorsnee vierhonderd keer kleiner is dan de zon en zich zo’n vierhonderd keer dichter bij de aarde bevindt, ogen ze ongeveer even groot. En kan de maan de zon blokkeren op het moment dat ze elkaar in de hemel perfect kruisen. Op klaarlichte dag wordt het dan enkele ogenblikken nacht.

In 2017 maakten Amerikanen nog een volledige eclips mee. Maar niet eerder was er een zó makkelijk te ervaren voor zó veel miljoenen mensen – als het weer meezit. Tussen 11.07 uur en 17.13 uur lokale tijd trekt het ‘totaliteitspad’ over Mazatlán, in Mexico, via onder meer Dallas, Indianapolis, Cleveland in de VS en Niagara Falls, Montreal en Newfoundland in Canada. Volgens NASA wonen 31,6 miljoen mensen in het gebied waar de zonsverduistering minutenlang compleet zal zijn. Zij kunnen thuisblijven. Nog eens 150 miljoen mensen wonen er op rijafstand vandaan. En rijden en reizen zullen ze.

Vanuit de hele wereld komen eclipsjagers – umbraphiles (schaduwliefhebbers) zeggen Amerikanen – op het verschijnsel af. Ook vanuit Nederland.

„Een eclips is een hele bijzondere ervaring”, zegt meteoroloog Eric Terpstra, die er meerdere meemaakte. „Maar de files zijn vreselijk.”

Terpstra was in 2019 in Chili voor een totale zonsverduistering en stond voor minutenlang spektakel twaalf uur in een file van driehonderd kilometer. Maar hij heeft het ervoor over om mee te maken „dat het midden op de dag kouder wordt en te zien hoe de natuur reageert”. Op het moment dat de maan een eerste hapje uit de zon neemt beginnen vogels wild rond te vliegen, terwijl andere dieren samenklitten en zich op slaap voorbereiden. Sommige bloemen sluiten zich. „Bij 99,9 procent verduistering is het nog behoorlijk licht en bij 100 procent gaat het licht echt uit”, beschrijft Terpstra.

Aan de donkere hemel zijn andere sterren of zelfs planeten te zien. De corona van de zon kranst om de maan. Soms tonen zich ‘parels’, lichtbolletjes die eventjes doorschitteren omdat het maanlandschap niet egaal is.

Paradoxale hobby

Terpstra is zo bezeten van eclipsen en andere weer- en natuurverschijnselen, dat hij er de wereld voor afreist. Naast zijn werk als meteoroloog heeft hij een reisbureautje opgericht om anderen kennis te laten maken met zonsverduisteringen, noorderlicht, tornado’s en orkanen.

Een eclips is in dat genre het simpelst en meest voorspelbaar. „Je moet wel heel dom zijn om, als je op de juiste plek bent, een zonsverduistering te missen. Maar als er dikke wolken zijn, is het een deceptie.” Dat overkwam veel mensen in 1999 in Noord-Frankrijk, maar hem niet. Met weerkaarten en satellietbeelden weet hij de beste plek. De uitvalsbasis voor maandag zou in Texas zijn, maar daar is risico op bewolking. „Onze focus is het noorden van Arkansas of het zuiden van Missouri”, appt Terpstra in het weekend.

Lees ook Eclips doet stapelwolken verdwijnen

Eén recente zonsverduistering heeft hij overgeslagen: die boven Antarctica in 2021. Ook die trok eclipstoeristen, maar hij vond de reis te duur en „te veel impact op de natuur” hebben. Eclipsjagen is een paradoxale hobby van mensen die vaak ook erg begaan zeggen te zijn met het klimaat. „Wij compenseren niet alleen het vliegen, maar ook alle autobewegingen en dan maal drie”, belooft Terpstra.

Do Trinh heeft een lichte fascinatie voor zonsverduisteringen, maar hij raakte echt geobsedeerd toen hij een foto zag die tijdens de vorige Amerikaanse zonsverduistering gemaakt was vanuit een vliegtuig: een desolaat landschap dat half licht en half donker is, met een zwarte maan aan de hemel. En als Trinh denkt „dat wil ik meemaken”, dan regelt hij het, vertelt de IT-consultant aan de telefoon vanuit Amsterdam.

Speciale eclipsvlucht

Hij zocht minutieus uit welke commerciële vlucht er op het juiste tijdstip door het totaliteitspad zou vliegen en vond er een van San Antonio naar Detroit. Maar nadat hij stoel 2A had geboekt, werd de vlucht verschoven en zou die te laat vertrekken. In „lichte paniek” boekte hij om naar een vliegreis van Austin naar Detroit, die luchtvaartmaatschappij Delta Airlines later tot speciale ‘eclipsvlucht’ heeft gedoopt. „Omdat ik er op tijd bij was, heb ik nog de ‘gewone’ prijs betaald”, zegt Trinh. Toch is hij duizenden euro’s kwijt voor een reis van dertig uur vanuit Amsterdam, inclusief de huur van een paar lenzen voor zijn camera.

De speciale vlucht van Delta, in een toestel met extra grote ramen, is slechts een van de ontelbare commerciële initiatieven rond het natuurverschijnsel. Amerikaanse bedrijven liften mee op het fenomeen met speciaal gebrouwen eclipsbiertjes, geglazuurde eclipsdonuts en eclipschips. Hotels, airbnbs en campingplekken in het totaliteitspad zijn uitverkocht of onbetaalbaar. Volgens een berekening wordt er 6 miljard dollar extra omgezet rond de zonsverduistering.

Hotels, airbnbs en campingplekken in het totaliteitspad zijn uitverkocht of onbetaalbaar

Er wordt uiteraard ook misbruik gemaakt van de hype. Op sommige plekken worden honderden dollars gerekend voor een parkeerplek. Mensen die lang van tevoren een hotel bij Niagara Falls boekten voor het reguliere apriltarief, werd recent plots verteld dat hun reservering gecanceld was. Er zijn dubieuze eclipsbrillen verkocht die ogen niet of onvoldoende beschermen tijdens het recht in de zon staren voor en na de totaaleclips. Theorieën over het einde der tijden en andere bedoelingen van God doen de ronde, onder andere onder Trumpiaanse politici.

„Ook complottheorieën zijn een businessmodel”, zegt amateur-astronoom Crystal Chadwick. Bijgeloof is aan haar niet besteed, maar „geweldig geluk” wel: zij werd geboren en woont op de plek waar het totaliteitspad van deze eclips en die van 2017 elkaar kruisen, vlakbij Carbondale, Illinois. Zo kan zij binnen zeven jaar twee zonsverduisteringen bewonderen vanaf de oprijlaan van haar familie. „Een fenomeen van natuurlijke schoonheid waar je geen telescoop voor nodig hebt.”

Naar Spanje en IJsland in 2026

Chadwick heeft veel gereisd voor bijzondere astronomische gebeurtenissen, maar een spaceshuttle-lancering ging op het laatste moment niet door en een meteoorregen en noorderlicht werden door wolken aan het zicht onttrokken. „Dus ik kan beter thuisblijven.” Daar wordt net als in 2017 mooi weer voorspeld.

Trinh en Terpstra zijn al bezig met hun komende trips. De meteoroloog blijft na de zonsverduistering in de VS om tornado’s op te zoeken. „Tornadojachten vind ik persoonlijk interessanter, want dat is een stuk dynamischer, onvoorspelbaarder en niet ongevaarlijk.”

Trinh maakt plannen voor de volgende zonsverduistering, die in 2026 over IJsland en Spanje trekt. „Ik ga proberen om de IJslandse luchtvaartmaatschappij zover te krijgen dat ze een keer het tijdstip van hun dagelijkse vlucht naar Spanje aanpassen. Dat moet relatief makkelijk zijn, toch?”, zegt Trinh. „Of misschien kan ik met iemand die een vliegbrevet heeft een propellervliegtuigje huren in IJsland.”

Correctie en aanvulling (8 april): In een eerdere versie van dit artikel werd gesproken van de ‘aurora van de zon’, bedoeld was de ‘corona’. Dat is hierboven aangepast. Ook is de maan vierhonderd keer kleiner dan de zon in doorsnede (niet in oppervlakte). Dat is hierboven toegevoegd.

Delen Mail de redactie