Met honderden kilometers hekwerk en duizenden wachttorens sluit Noord-Korea zich hermetisch af

Noord-Korea heeft de coronapandemie vanaf 2020 aangegrepen om het land vrijwel volledig af te sluiten van de buitenwereld. Satellietbeelden die zijn geanalyseerd door mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch laten zien hoe ver het land daarbij is gegaan: langs de noordgrens met China zijn in de afgelopen drie jaar honderden kilometers aan dubbele, soms zelfs driedubbele hekken neergezet. De onderzoekers telden op de beelden bijna zevenduizend wachthuisjes. Grensbewakers hebben opdracht om mensen die de grens te dicht naderen, onmiddellijk en zonder waarschuwing te beschieten.

De maatregelen maken het nog moeilijker dan voorheen om het land te verlaten. Wisten tussen 2017 en 2019 gemiddeld nog ruim 1.100 Noord-Koreanen per jaar de grens over te steken, in 2020 waren dat er slechts 229, en in 2021 en 2022 nog geen zeventig per jaar.

Informele handel

De barrières en controles hebben bovendien een vrijwel volledig einde gemaakt aan de informele handel met China, waar veel Noord-Koreaanse burgers van afhankelijk zijn. Ook een strenge campagne tegen corruptie draagt daar aan bij, licht Lina Yoon toe, hoofdauteur van het donderdag gepresenteerde rapport: „Noord-Koreanen konden de kost verdienen door handel, en een van de sleutels daarbij was omkoping, om de strenge structuren van de staat te omzeilen. Dat wordt nu keihard aangepakt.”

Ook door de sancties die de VN-Veiligheidsraad in 2016 en 2017 tegen het regime van Kim Jong-un instelde na een reeks raket- en kernproeven, waaronder Noord-Korea’s eerste waterstofbom, is die informele handel fors teruggelopen. De VN-maatregelen legden vooral de Noord-Koreaanse export aan banden: 90 procent van de reguliere uitvoer werd getroffen.

Bij de uitvoering van die sancties voerde China de grensbewaking zodanig op, dat ook de officiële én informele aanvoer van levensmiddelen uit China, die niet onder de sancties valt, erg werd bemoeilijkt, constateert HRW. Dat berooft Noord-Koreaanse burgers niet alleen van een belangrijke bron van levensmiddelen, maar ook van broodnodige geldstromen.

„Wij zeggen: één smokkelaar voedt elf mensen”, citeren de onderzoekers een voormalige handelaar die Noord-Korea enkele jaren geleden wist te verlaten. Met name vrouwen worden hard geraakt, omdat zij in Noord-Koreaanse gezinnen vaak de kostwinner zijn; veel mannen worden tewerkgesteld in staatsbedrijven, zonder of tegen zeer geringe betaling.

Volgens cijfers van de Verenigde Naties is bijna de helft van de 26 miljoen Noord-Koreanen ondervoed. Vooral buiten de hoofdstad Pyongyang zijn volgens media met contacten in Noord-Korea mensen door de honger gestorven.

HRW roept de VN op om de humanitaire en mensenrechtensituatie beter in aanmerking te nemen bij maatregelen tegen Noord-Korea wegens zijn wapenprogramma. Volgens Yoon zijn dat immers „twee kanten van dezelfde medaille”. „Noord-Koreanen kunnen het land niet verlaten en weigeren aan het nucleaire programma mee te werken, als ze daarvoor worden aangewezen. En de Noord-Koreaanse regering steekt miljarden in haar kernwapenprogramma in plaats van in sociale programma’s. ”

Rusland

Het regime zelf lijkt door de sancties nauwelijks van de wijs gebracht, merkt het rapport bovendien op. Na een korte pauze ten tijde van de mislukte toenaderingspogingen van de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump, ging het Noord-Koreaanse wapenprogramma in volle vaart verder. In 2022 en 2023 deed Pyongyang meer dan honderd raketproeven.

Lees ook Bloemenhulde bezegelt Russische band met Noord-Korea, dat ‘op grote schaal munitie levert’

Recent haalde het bovendien de banden aan met Rusland – internationaal geïsoleerd geraakt vanwege de oorlog in Oekraïne. Noord-Korea levert Rusland op grote schaal munitie, en lijkt daarvoor in ruil Russische hulp te krijgen bij de ontwikkeling van raket- en satelliettechnologie. Onlangs lanceerde het zijn eerste militaire kunstmaan. Na een bezoek aan Pyongyang, vorig najaar, zei de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov onder meer gesproken te hebben over „de levering van energie en andere goederen die onze vrienden in Noord-Korea nodig hebben”.

Hoewel het onderzoek van HRW van voor de toenadering met Rusland dateert, zegt Yoon niet te verwachten dat die samenwerking de nood van de Noord-Koreanen zal lenigen. „Sinds 2023 is er iets meer handel, zowel met China als met Rusland, en dat kan de situatie een klein beetje verlichten: er is dan meer energie en meer voedsel beschikbaar. Maar het is nog steeds minder dan in 2019. En deze handel heeft zich altijd gericht op de behoeftes van [de elite in] Pyongyang, niet op de behoeften van de gewone bevolking.”

Zuid-Koreaanse haardracht

Het isolement beperkt zich niet tot hekken en wachttorens. Noord-Korea heeft de pandemie ook aangegrepen om de toegang tot buitenlandse informatiebronnen verder te beperken. Een wet ter bestrijding van „reactionaire ideologie en cultuur” verbiedt het bekijken, bezitten of verspreiden van materiaal dat „het revolutionaire besef van ideologie en sociale klasse” van de bevolking kan „verlammen”.

Daarbij gaat het niet alleen om buitenlandse, voornamelijk Zuid-Koreaanse nieuwsmedia, maar ook om boeken, films, muziek of series – die op geheugenkaartjes het land worden binnengesmokkeld. Overtreders kunnen de doodstraf krijgen. Ook een Zuid-Koreaanse haardracht of Zuid-Koreaans taalgebruik kunnen streng worden bestraft. In januari publiceerde de Britse omroep BBC beelden van twee zestienjarige jongens die twaalf jaar dwangarbeid kregen omdat ze een tv-serie uit Zuid-Korea zouden hebben bekeken.

Lees ook Noord-Korea gelooft niet meer in vreedzame hereniging met Zuid-Korea

Eerder dit jaar brak Kim Jong-un in een historische koerswijziging met het streven naar ‘vreedzame hereniging’ met het zuiden, dat na aanpassing van de Noord-Koreaanse grondwet geldt als „vijand nummer één”.

Delen Mail de redactie