Met harde lijn tegen TikTok kiest Biden alsnog voor de aanpak van Trump

De populaire video-app TikTok wordt steeds verder in het nauw gedreven. Niet alleen verbieden elke week meer regeringen en andere overheden hun medewerkers om TikTok op hun werktelefoon te hebben. Maar bovendien wil de Amerikaanse regering nu dat het Chinese moederbedrijf ByteDance TikTok verkoopt, zo werd deze week bekend.

Weigert Bytedance dat, dan kan TikTok in de Verenigde Staten een algemeen verbod boven het hoofd hangen. Veel landen vrezen dat de Chinese regering toegang kan eisen tot gegevens van TikTok-gebruikers, en de app kan benutten om propaganda te verspreiden. In politiek Washington wordt TikTok daarom beschouwd als een belangrijke pion in de geopolitieke rivaliteit met China.

De regering-Biden hoopte aanvankelijk via onderhandelingen met TikTok een oplossing te vinden voor de zorgen over de veiligheid van app. Maar nu de anti-TikTok-stemming in het Congres verhevigt, lijkt Biden alsnog te kiezen voor de harde lijn van zijn voorganger Trump. Die probeerde (vergeefs) TikTok te verbieden of anders onder te brengen bij Amerikaanse bedrijven Oracle en Walmart.

Gedwongen verkoop

Komende donderdag begeeft de ceo van TikTok zich in het hol van de leeuw, als hij naar Capitol Hill komt om zich te laten ondervragen door een commissie van het Congres. Hij zal daar door Congresleden van beide partijen als een boksbal worden behandeld, voorspelt The Washington Post.

Lees ook: TikTok: Natuurlijk begrijpen we de bezorgdheid over de app

De uit Singapore afkomstige Shou Zi Chew is behalve topman van TikTok ook cfo van moederbedrijf ByteDance. Hij is geen vreemde in het westen: hij studeerde in Londen en Harvard, liep stage bij Facebook toen dat nog een kleine start-up was, en werkte bij zakenbank Goldman Sachs.

Een gedwongen verkoop van TikTok levert voor de veiligheid van de app niets méér op dan de maatregelen die TikTok zelf toch al heeft genomen, verkondigt Chew dezer dagen alvast in Amerikaanse media. Hij doelt daarmee op het overhevelen van alle data van Amerikaanse gebruikers naar servers in de VS die onder controle staan van het Amerikaanse bedrijf Oracle – een operatie die TikTok 1,5 miljard dollar gekost zou hebben.

Met een vergelijkbaar plan wil TikTok alle data van Europese gebruikers overbrengen naar servers in Europa, met ook daar een derde partij als toezichthouder, vertelden woordvoerders van het bedrijf vorige maand aan NRC. Zij benadrukten ook dat ByteDance voor zestig procent in handen is van grote Amerikaanse beleggers en daarom – ook al is het in China gevestigd – eigenlijk geen Chinees bedrijf genoemd kan worden.

Vijandig

Voor Biden is de kwestie een lastig dossier. Zo vijandig als het Congres tegenover TikTok staat, zo geliefd is de app bij gebruikers (in de VS zo’n honderd miljoen). TikTok is allang niet meer alleen bij kinderen populair en de politicus die TikTok verbiedt, riskeert de woede van veel kiezers. Het Congres speelt de hete aardappel daarom graag door naar het Witte Huis en heeft een wet in voorbereiding die TikTok niet verbiedt, maar de bevoegdheid om dat te doen aan de president geeft.

Als Biden het politieke risico wil nemen om TikTok te verbieden, is nog maar de vraag of dat hem zal lukken. Het verbieden van een app die voor veel Amerikanen een belangrijke manier is om zich te uiten, en met andere te communiceren, is een vergaande maatregel. TikTok zou er voor de rechter bezwaar tegen kunnen maken met een beroep op de vrijheid van meningsuiting, die gegarandeerd is in het belangrijke Eerste Amendement bij de Amerikaanse Grondwet.

Ook tegen een gedwongen verkoop zou TikTok bij de rechter bezwaar kunnen maken – met het argument dat zo’n maatregel neerkomt op een verbod. Want naar alle waarschijnlijkheid zal China er niet mee instemmen dat het succesvolle algoritme van TikTok (dat ervoor zorgt dat gebruikers steeds filmpjes te zien krijgen die passen bij hun smaak en voorkeur) in Amerikaanse handen komt. En een TikTok zonder dat cruciale onderdeel is geen TikTok meer, en zal voor eventuele kopers niet erg interessant meer zijn.

Lees ook: Wie is er bang voor TikTok? Hoe een dansjes-app een geopolitieke machtsfactor werd

Commentatoren wijzen nog op een ander probleem bij een eventueel verbod. Als Amerika een zó grote en veel gebruikte app verbiedt, dan kunnen regeringen van andere landen daar een vrijbrief in zien om zelf ook apps te gaan verbieden – en dan niet alleen TikTok, maar ook bijvoorbeeld YouTube, Facebook of Twitter, als dat politiek zo uitkomt. Het internet zou op die manier nog meer versnipperd raken dan het toch al is door onder meer de ‘grote firewall’ waarmee de Chinese regering zorgt dat allerlei websites en apps voor de Chinezen niet toegankelijk zijn.

Spionage-ballon op je telefoon

Maar de voorstanders van een verbod van TikTok zijn niet gevoelig voor zulke tegenwerpingen. „Wie TikTok op z’n apparaat zet geeft de Communistische Partij van China via een achterdeurtje toegang tot al z’n persoonlijke informatie”, volgens Michael McCaul, de Republikeinse voorzitter van de commissie voor internationale betrekkingen van het Huis van Afgevaardigden. „Het is een spionage-ballon op je telefoon.” Bezorgd is hij vooral over de Chinese wet die bedrijven verplicht om informatie over te dragen aan de regering, als die daar met een beroep op de nationale veiligheid om vraagt.

De grote Amerikaanse techreuzen Meta en Google zullen er – met hun apps Facebook en Instagram, respectievelijk YouTube – geen traan om laten als de snel opgekomen concurrent uit China wordt verboden. Maar privacy-deskundigen wijzen erop dat de persoonlijke data ook niet in veilige handen zijn bij Amerikaanse apps, zolang die data vrij verhandeld kunnen worden – en zo ook terecht kunnen komen bij binnen- én buitenlandse veiligheidsdiensten.