Met een investering van honderden miljoenen euro’s wil het demissionaire kabinet het vestigingsklimaat in Nederland verbeteren. Dit plan, waarvan donderdag de details bekend worden, is een reactie op klachten van onder meer ASML en NXP en kennisinstituut TNO. Zij vinden dat Nederland te weinig doet om de sector te faciliteren die voor veel economische groei zorgt.
Over de invulling van deze kapitaalinjectie wordt in Den Haag onderhandeld met Stichting Brainport, die de belangen van techbedrijven in de regio Eindhoven behartigt. NOS berichtte dat er 100 miljoen structurele steun gaat naar mbo-, hbo-opleidingen en de TU Eindhoven. Daarnaast is eenmalig 900 miljoen beschikbaar voor verbetering van de infrastructuur rondom Eindhoven. Volgens RTL Nieuws komt een deel van het geld uit het Nationaal Groeifonds en moeten daarmee ook tienduizenden extra woningen in de Brainport-regio gebouwd worden.
Onvriendelijke maatregelen
De techbedrijven rondom Eindhoven roeren zich omdat de vier politieke partijen die op dit moment aan het formeren zijn, de toestroom van internationale kenniswerkers willen beperken en weinig heil zien in het Nationaal Groeifonds. Opgeteld bij de eerdere ‘onvriendelijke’ maatregelen – een belasting op inkoop van eigen aandelen en versobering van de belastingvoordelen voor buitenlandse medewerkers – is dat een reden voor ASML en NXP om hardop te twijfelen of groeien in Nederland wel kan, terwijl ze elders met gunstiger vestigingsvoorwaarden worden onthaald.
Voor ASML (wereldwijd 42.500 medewerkers, van wie de helft in Nederland) is het geen optie om te vertrekken uit Veldhoven – daar zit de kern van het bedrijf. Maar 80 procent van de onderdelen van ASML’s chipmachines wordt geleverd door andere bedrijven en deze toeleveranciers hebben moeite mee te groeien in ASML’s tempo, vooral door gebrek aan technisch personeel. Ook het woningtekort is nijpend in de regio. ASML springt daarom zelf financieel bij om bouwprojecten voor betaalbare huizen te steunen.
In 2022 reserveerde het Rijk al 1,6 miljard euro om de vastlopende Brainport-regio te helpen. Deze nieuwe kapitaalinjectie is het werk van een groep specialisten van meerdere ministeries – ‘taskforce Beethoven’ – om het vestigingsklimaat te verbeteren, voordat het volgende kabinet er mogelijk het mes in zet.
De pijnpunten blijven echter: het weren van kennismigranten en de belasting op inkoop van eigen aandelen. Dat laatste raakt ASML, maar ook NXP – het kost de chipfabrikant per jaar ruim 100 miljoen euro. Het is voor deze voormalige Philips-divisie lastig te verklaren aan aandeelhouders waarom het per se in Nederland wil blijven. De hoop is dat de belastingmaatregel – die al door de Eerste Kamer is goedgekeurd – alsnog wordt ingetrokken. Anders is NXP vermoedelijk snel vertrokken. NXP telt wereldwijd 32.000 medewerkers, maar er werken er slechts 800 op het hoofdkantoor in Eindhoven. Die heb je zo verhuisd.
