Marokkaans-Nederlandse activisten maken zich zorgen over een uitleveringsverdrag met Marokko. Demissionair minister Yesilgöz (Justitie en Veiligheid, VVD) zette vorige week een handtekening onder het bilateraal verdrag in de Marokkaanse hoofdstad Rabat. Daarmee kunnen verdachten en veroordeelde criminelen gemakkelijker worden uitgeleverd tussen beide landen.
Yesilgöz noemde het verdrag een belangrijke stap in „de gezamenlijke strijd tegen de internationale georganiseerde misdaad”. Maar onder Marokkaanse Nederlanders bestaat de vrees dat Marokko het verdrag zal misbruiken om dissidenten te pakken te krijgen.
„Ik ben eerlijk gezegd in shock”, zegt de Marokkaanse Rif-activist Nawal Benaissa. Ze was één van de leiders van de Hirak, een protestbeweging die in 2016 ontstond tegen achterstelling van het Rifgebied. Marokko onderdrukte de protesten en veroordeelde de leiders tot jarenlange gevangenisstraffen. Benaissa vluchtte in 2019 naar Nederland, waar ze politiek asiel kreeg. „Ik snap niet hoe Nederland een deal sluit met een land als Marokko, wetende dat ze continu mensenrechten schenden en mensen opsluiten met valse aanklachten”, zegt ze aan de telefoon. „Volgens Marokko ben ik een crimineel. Ik heb zware aanklachten aan mijn broek hangen, zoals het organiseren van illegale protesten die de staatsveiligheid in gevaar brengen. Waarom? Omdat ik basale mensenrechten eis: een ziekenhuis voor kankerpatiënten, een universiteit en werkgelegenheid. Het is een dictatuur en daar doet Nederland nu zaken mee.”
Uitgeprocedeerde asielzoekers
Het verdrag komt voort uit een deal tussen Nederland en Marokko, waar NRC eerder over berichtte. Marokko zou weer uitgeprocedeerde asielzoekers terugnemen, als Nederland het land op andere vlakken ter wille zou zijn. Zo zou het geen kritiek meer mogen leveren op de mensenrechtensituatie in Marokko. „Dat is juist het probleem”, zegt Abdou Menebhi van de Marokkaanse vrijwilligersorganisatie Emcemo. „Een uitleveringsverdrag sluit je af met landen die een rechtsstaat hebben. Maar in Marokko heb je als burger geen echte rechtsbescherming. Je kunt veroordeeld worden zonder advocaat, rechters zijn er niet onafhankelijk, alles is er gepolitiseerd.”
De angst is dat Marokko met het verdrag in de hand achter critici in het buitenland aan kan gaan, zegt Saïd Bouddouft van Rif Alert, een meldpunt voor Marokkaanse Nederlanders die zich zorgen maken over buitenlandse inmenging. Hij is vorige week door meerdere mensen gebeld over het verdrag. „Ze vragen zich af of ze zich nog wel langer kunnen uitspreken over de misstanden in Marokko.”
Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid is die vrees ongegrond. „Elk verzoek om uitlevering wordt beoordeeld door de rechter”, zegt een woordvoerder. „In het verdrag is opgenomen dat er niet zal worden meegewerkt aan vervolging op politieke gronden. Dus als er ernstige redenen zijn om aan te nemen dat het delict te maken heeft met iemands politieke gezindheid, kan het uitleveringsverzoek worden geweigerd.”
Politieke doeleinden
De activisten zijn er niet gerust op. Ze wijzen erop dat Marokko vaker beschuldigingen van criminaliteit inzet tegen activisten. Zo werd youtuber Abdelfattah Abril begin dit jaar uitgeleverd door Turkije aan Marokko, omdat zijn video’s zouden aanzetten tot ‘het plegen van criminele misdrijven’. Abril, die in zijn YouTube-video’s vertelt wat er volgens hem mis is met de Marokkaanse maatschappij, zit nu een celstraf uit van vier jaar.
Eerder probeerde Marokko de islamitische influencer Mohamed Hajib uit Duitsland te laten arresteren. Ook hij vraagt in video’s op sociale media aandacht voor de mensenrechtensituatie in Marokko, en drijft daarin de spot met de Marokkaanse koning, die hij steevast aanduidt als „de Franse resident-generaal” – een koloniaal bestuurder dus. Als zijn video’s in 2020 steeds populairder worden in Marokko, eist het land dat Duitsland hem uitlevert op verdenking van het aanzetten tot geweld. Zowel de Duitse justitie als Interpol stelt vast dat dit verzoek politiek gemotiveerd is en dat er geen sprake is van enig strafbaar feit.
Lees ook Hoe Marokko het Europees Parlement wist te beïnvloeden – en nu de spil is in een omkoopschandaal
De Marokkaanse veiligheidsdiensten maken er overigens geen geheim van dat zij achter dissidente Marokkanen in het buitenland aan zitten. In 2021 dienden de diensten bij de rechtbank in Rabat een lijst in van in het buitenland wonende Marokkanen, die verdacht worden van vergrijpen als „het beledigen van overheidsinstanties” en „het verzinnen en verspreiden van valse beschuldigingen”. In de ogen van de veiligheidsdiensten besmeuren zij via sociale media onterecht de reputatie van het koninkrijk.
Journalisten veroordeeld
Ook kritische stemmen in Marokko zelf worden via het strafrecht gemuilkorfd, zo beschrijft een rapport van Human Rights Watch dat vorig jaar werd gepubliceerd. Enkele voorbeelden zijn de bekende journalisten Omar Radi, Maati Monjib, Hajar Raissouni en Taoufik Bouachrine. Radi en Bouachrine zijn veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen voor verkrachting en seksueel misbruik. Monjib werd aangeklaagd voor witwassen en fraude. Raissouni werd veroordeeld voor illegale abortus en buitenechtelijke seks. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn de aanklachten verzonnen. Wat deze journalisten gemeen hebben, is dat ze zich kritisch uitten over de regering en corruptie in het land.
Zelf is activiste Nawal Benaissa niet bang dat Nederland haar zal uitleveren. „Ik maak me zorgen om de andere Riffijnen hier in Nederland. Er zijn er veel die zich de afgelopen jaren kritisch hebben uitgelaten. Wat ik vrees is dat Marokko nu Nederland gaat verzoeken om deze mensen uit te leveren onder het mom van drugscriminaliteit. Als ze je willen hebben, verzinnen ze wel een aanklacht.”
De eerste naam zingt alvast rond in de Marokkaanse pers: coffeeshophouder Saïd C. uit Roosendaal. Marokko zegt hem te willen hebben vanwege drugshandel, maar tegelijk wordt hij beschouwd als een belangrijke financier van de Rif-protesten. Zijn uitlevering werd in 2018 tegengehouden door de rechter, die de kans groot achtte dat C. in Marokko geen eerlijk proces krijgt. Maar vorige week schreven Marokkaanse media dat de verwachting is dat de Marokkaanse autoriteiten opnieuw bij Nederland voor Saïd C. zullen aankloppen. Dit keer mét uitleveringsverdrag in de hand.
