Leiden de 95ste Oscars tot een nieuw Hollywood?

Daniel Kwan had, nadat hij de Oscar voor Beste Regisseur won samen met zijn regiepartner Daniel Scheinert, een boodschap voor zijn zoon: „Ik wil dat je weet dat jij nooit aan deze standaard hoeft te voldoen. Dit is níét normaal. Dit is gestoord.”

Hij had het natuurlijk over zijn uitzonderlijke persoonlijke succes, maar hij had net zo goed kunnen spreken over zijn film Everything, Everywhere, All at Once, die zeven Oscars won. Ook dát is uitzonderlijk, uniek, onverwachts en wellicht zelfs het startschot van een nieuwe filmindustrie.

De sciencefictioncomedy van Daniels (de ‘artiestennaam’ van Scheinert en Kwan), was weliswaar de film met de meeste nominaties, maar is in geen opzicht een film die het normaal gesproken goed doet bij de Oscars.

De synopsis maakt al duidelijk waarom. De film gaat over Evelyn Wang (Michelle Yeoh, Oscarwinnaar voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol), een Aziatisch-Amerikaanse moeder die zich murw werkt in een wasserette. Ze veracht haar man (Ke Huy Quan, Oscarwinnaar Beste Mannelijke Bijrol) voor zijn goedbedoelende sufheid en raakt vervreemd van haar lesbische dochter. Ondertussen moet ze de belastingen op orde krijgen voordat de inspecteur (Jamie Lee Curtis, Oscarwinnaar Beste Vrouwelijke Bijrol) haar zaak sluit. Haar leven lijkt een zieldodende sleur, maar dan ontdekt ze dat er parallelle universa bestaan, waarin ze andere levenskeuzes heeft gemaakt, waarin iedereen hotdogs als vingers heeft, of waarin iedereen simpelweg een pratende steen is. En nog daarbovenop: zij is de enige die al deze universa van de ondergang moet redden door haar eigen dochter te bevechten.

Relatief onbekenden

De film is niet gebaseerd op een boek, zoals veel andere Oscarwinnaars. Het is niet een product van gevierde filmmakers, maar van twee relatief onbekenden van wie de enige eerdere film, Swiss Army Man (2016), ging over een lijk dat niet kan stoppen met ruften, gespeeld door Daniel Radcliffe. En het is niet een film over een belangrijk maatschappelijk thema zoals voorgaande Oscarwinnaars als CODA (2022, over doofheid), Nomadland (2021, over armoede en flexwerken), Parasite (2020, over sociale ongelijkheid), Green Book (2019, over racisme) en ga zo maar door. Het is daarentegen een originele, ingewikkelde, hilarische, soms puberale ideeënbrij – écht uniek.

Dat is een van de redenen waarom filmjournalisten (zoals Brooks Barnes van The New York Times) maandagochtend speculeerde dat er wellicht weer een ‘New Hollywood’ is opgestaan. Eentje die klaar is met ‘gedoodverfde winnaars’ en Oscar-lokaasfilms. Een Hollywood waarin gekke experimenten van visionaire filmmakers weer ruimte krijgen, zoals in de jaren zestig, toen de industrie zich onder leiding van filmmakers als Martin Scorsese opnieuw uitvond.

Lees ook dit profiel van regieduo Daniels: Regieduo Daniels (Everything Everywhere All at Once) vindt diepgang in absurditeit

Er is meer bewijs voor deze theorie. De grote Hollywood-producties verloren alles. The Fabelmans, een nostalgisch, sentimenteel, autobiografisch verhaal van Hollywood-koning Steven Spielberg, won niks. Top Gun: Maverick won alleen voor Beste Geluid, terwijl iedereen de film roemt om het terugbrengen van het publiek naar de bioscoopzalen. James Cameron, regisseur van Avatar: The Way of Water was niet eens aanwezig (naar verluidt) omdat hij niet was genomineerd voor Beste Regisseur. En ook Hollywood-epos Babylon en Elvis-biofilm Elvis wonnen niks – terwijl ook dat grote kandidaten hadden kunnen zijn.

Indiefilmproductiebedrijf A24 won daarentegen alle belangrijke categorieën met Everything, Everywhere, All at Once en The Whale. En Netflix won zes Oscars met All Quiet on the Western Front, animatiefilm Pinocchio en korte documentaire The Elephant Whisperers, terwijl streamingsdiensten jarenlang overgeslagen werden bij de Oscars.

Verdeelde etnische groepen

Everything, Everywhere, All at Once zette ook een andere Hollywood-ontwikkeling voort: de groeiende waardering voor Aziatische(-Amerikaanse) filmmakers, die in de afgelopen jaren begonnen was met de winst van het Koreaanse Parasite voor Beste Film, en Chloé Zhao voor Beste Regisseur (Nomadland). Michelle Yeoh werd zondagnacht de eerste Aziatische vrouw die de Oscar voor Beste Actrice won. Ze droeg haar prijs op aan alle jongens en meisjes „die er zo uitzien als ik”.

Hoe verloopt een Oscar-campagne? Lees ook: Oscar-campagnes: dit is nog steeds het Hollywood van Harvey Weinstein

In heel Azië wordt haar Oscar gevierd. Yeoh is al decennia een rolmodel sinds ze kungfu-film-heilige werd in Hongkongse films. Het voelt voor velen als erkenning, niet alleen van Aziatische actrices, maar van alle Aziatische kunsten. In Yeoh’s geboorteland Maleisië slaat de prijs zelfs een brug tussen hevig verdeelde etnische groepen. „Omdat ze niet alleen succesvol is in Chinese Hongkong-films maar ook in internationale films, spreekt ze alle Maleisiërs aan”, vertelt de Maleisische studente Yue Yi Lai aan NRC. „Iedereen deelt in haar succes. En daardoor verbindt ze alle Maleisische etniciteiten.”

Zullen de 95ste Oscars daadwerkelijk leiden tot een verandering van de industrie? Dat blijft ongewis. Zeker omdat de films die gewaardeerd worden bij de Oscars en de films die gewaardeerd worden door het filmpubliek verder uit elkaar liggen dan ooit. Everything, Everywhere, All at Once verdiende 101 miljoen dollar wereldwijd, Avatar: The Way of Water zo’n 2,3 miljard. Wie weet, het is in ieder geval een korte overwinning van creativiteit boven massa.