Lahore laat zich zijn ‘vulgaire dans’ niet afpakken

Seemi Khan komt links op, loopt in een paar rasse schreden het podium op en neer, en houdt dan precies in de spotlichten stil op het toneel. Ze wacht nog even voordat ze haar eerste tekst opzegt en werpt een steelse blik naar het publiek. De toeschouwers in het Tamaseel Theatre in Lahore waarderen het. „Hé geile prinses!” is nog het minst obscene compliment dat ze roepen.

Khan treedt als actrice en danseres op in de volkstheaters van de Pakistaanse stad, die bekendstaan om de schunnige avondshows. In korte toneelstukken wordt de actualiteit op de hak genomen – op deze zaterdagavond, enkele dagen na de nationale verkiezingen, wordt de draak gestoken met gefrustreerde politici die willen frauderen met stemmen. Het zijn eenakters die bedoeld zijn als volksvermaak, voor het gewone publiek.

Lees ook Verkiezingen Pakistan krijgen na een verrassende uitslag toch de verwachte uitkomst

Maar de échte publiekstrekkers zijn de dansen, die tussen de scènes worden opgevoerd door sexy danseressen. Artiesten als Khan (36) zijn met hun lange haar, sprankelende ogen met zware wimpers, en nauwsluitende fonkelende jurken het middelpunt van de show. De toeschouwers – mannen en vrouwen – zien in hun optredens een uiting van seksualiteit die zij in het dagelijks leven niet snel tegenkomen. Khan schudt met haar billen, slaat suggestief de handen op haar heupen en pompt haar borst naar voren.

Te vulgair

Dergelijke suggestieve bewegingen zijn op last van de censor van de gemeentelijke raad voor kunst en cultuur nog behoorlijk afgezwakt. Toch is de seksualiteit voor sommigen te veel. De lokale overheid in Punjab besloot vorige zomer tot een algehele maatregel tegen de commerciële mujra-theaters in de provincie. In Lahore moesten veertien gelegenheden dicht, om zo „de schandalige, obscene voorstellingen te elimineren”. Ook het Tamaseel Theatre werd getroffen. Seemi Khan moest zich verdedigen tegen beschuldigingen dat zij „te wulps” was.

De mujra-optredens lagen in de geschiedenis wel vaker onder vuur van de autoriteiten in Pakistan. De shows van het Tamaseel Theatre zijn een moderne versie van de mujra, een dansvorm van courtisanes aan de hoven van de zestiende-eeuwse Moguldynastie. De vrouwen stonden hoog in aanzien vanwege hun culturele kennis en hun toegang tot de hoogste kringen van de macht. Maar ten tijde van de Britse koloniale overheersing, toen strenge fatsoensnormen golden, werden zij weggezet als ‘exotische danseressen’ en prostituees. De Moguldynastie en haar hoven verdwenen, en mujra raakte in de vergetelheid.

Maar de dans bleef verleidelijk, en werd in de laatste decennia weer populair in de provincie Punjab. Ook nu wordt de dansvorm gezien als louche – al helemaal nu mujra niets meer te maken heeft met de luxueuze setting van de oude hoftraditie. De moderne variant is juist hypergeseksualiseerd en gericht op een ander publiek: voornamelijk mannen uit de midden- en lagere klassen.

Dat publiek tekende luid protest aan tegen het verbod van de autoriteiten in Punjab. De theaters bieden in Lahore, dat net als de rest van Pakistan lijdt onder zware economische problemen, het enige betaalbare vermaak. Kaartjes kosten zo’n 300 roepies (ongeveer 1 euro), al zijn plaatsen dichter bij de danseressen duurder. Onder druk van het publieke debat dat losbarstte, keerden de autoriteiten op hun schreden terug – al zijn er strengere kuisheidscontroles ingesteld. Sommige theatereigenaren zouden de beambten en handhavers ook hebben weten te overtuigen door ‘speciale’ optredens in het vooruitzicht te stellen.

Op die geruchten gaat Khan niet in, maar ze vertelt: „Een hele maand niet werken, dan verdien ik niets. Ik ben de enige broodwinner voor mijn familie.”

De kleedkamer van de danseres is een klein hokje backstage, vol glitterjurken. De witte bies van haar donkerblauwe pyjama is crème gekleurd door de make-up die in dikke lagen op haar gezicht wordt aangebracht. Ze grijpt een beker thee van de kaptafel en draait haar hoofd even weg van haar visagist. „Saim heeft dankzij mij óók inkomen. Er zijn veel mensen van onze shows afhankelijk. Het is een hele wereld.”

Iedereen komt hier, en iedereen weet waarvoor: voor mij. Maar omdat ík dans, wordt er naar mij gekeken alsof ik iets fout doe

Dan wel een wereld die gedomineerd wordt door mannen – ook achter de schermen: de regisseur, de tekstschrijver en de lichttechnicus zijn allemaal mannen. De danseressen staan alleen, ook in het publieke debat over de moraliteit van de optredens. Khan knikt. „Dat maakt dit werk zwaar. Iedereen komt hier, en iedereen weet waarvoor: voor mij. Maar omdat ík dans, wordt er naar mij gekeken alsof ik iets fout doe. Als mensen onze optredens vulgair vinden, projecteren ze die veroordeling op mij, terwijl zij in het publiek zitten. Je moet wel sterk zijn om daarmee om te gaan.”

Ze wil niet veel kwijt over haar privéleven. Als alleenstaande moeder kan ze met deze baan haar zoon van twaalf – ze begon met dansen toen hij net was geboren – naar school sturen, vertelt ze. Over haar werk weet hij niets: „Ik wil het niet moeilijk voor hem maken, of hem in verlegenheid brengen in sociale situaties.”

Er zijn verhalen bekend van mujra-artiestes die bedreigd of aangevallen worden om hun veronderstelde losse zeden. De optredens en commerciële theaters zouden een dekmantel zijn voor vrouwenhandel.

Bakje popcorn

Deze zaterdag wil het publiek zich niet met morele kwesties bezigheden, maar „gewoon lachen”, klinkt het in de spiegelzaal waar vooral jonge mannen zich vooraf verzamelen. „Het zijn wel platte grappen. Ik neem mijn moeder of zus niet zo snel mee, nee”, stelt Ali Rehman (22). Maar, haast hij te zeggen: zij gunnen hem het avondje uit. „Ze snappen dat het een verzetje is. Even uitleven van de stress.”

In de loop van het optreden komen wel koppels en enkele jonge gezinnen binnen, peuters die een bakje popcorn in de hand gedrukt krijgen om te blijven zitten. Met zulke snacks worden de volwassen mannen in het publiek niet in toom gehouden. Bewakers houden hun gedrag op en rond de tribunes in de gaten.

Als Seemi Khan met wiegende heupen weer van het podium vertrekt, klinkt luid gefluit en gejoel. Een jongeman rekt zich zo ver om nog een blik in de coulissen te werpen, dat hij bijna een rij naar beneden valt. Maar fysieke toenadering is écht niet de bedoeling, gebaart een forse bodyguard. De toeschouwer krijgt van hém een kushand.

Delen Mail de redactie