‘Je hoort in deze muziek het leven, dat is de kracht’

Ja, natuurlijk is het spannend: dinsdag ontmoeten de bandleden elkaar voor het eerst en duiken ze samen de repetitieruimte in. Drie dagen later, op vrijdag, gaan ze op tournee voor elf concerten, te beginnen in Almere. „Maar ik ben vooral heel benieuwd”, zegt pianist en arrangeur Julian Schneemann (1992) over zijn nieuwe project ‘Island Songs’. „Ik ben hier al zo lang mee bezig, en nu gaat het eindelijk gebeuren.”

Lees ook: Mooie blazers-ode aan de gitaarfamilie

Voor Island Songs reisde Schneemann naar de randen van Europa: Ierland en Kreta. Hij bestudeerde de lokale muziektradities en vond treffende overeenkomsten, zowel in de manier van zingen en spelen als in de sociale context van de muziek. „Het zijn levende muziektradities, waar melodieën van vader op zoon worden doorgegeven. De rol van muziek in de gemeenschap is heel anders dan hier, waar we live muziek eigenlijk alleen nog in concertzalen horen. Daar is muziek echt onderdeel van het leven”, zegt Schneemann.

Intimiderend

De keuze voor Kretenzische muziek is geen toevallige, zegt Schneemann: „Ik ga al mijn hele leven iedere zomer naar Griekenland, mijn ouders hebben daar een houten zeilschip, een oude vissersboot, en daarmee varen we dan iedere dag naar ander eiland. Van jongs af aan heb ik er veel volksmuziek gehoord, die klank is in mijn gehoor gaan zitten. Kreta ligt op een kruispunt van culturen en in de muziek zitten veel invloeden uit Turkije en de Arabische wereld.”

Julians vader Bart Schneemann is artistiek leider van het Nederlands Blazers Ensemble. Voor het Nieuwjaarsconcert 2020 haalde hij de Griekse broers Nikos en Adonis Xylouris naar Amsterdam. Julian schreef de arrangementen voor het spetterende optreden – te zien op YouTube – en had een klik met de broers. „Toen ik ze vroeg of ik hun muziek mocht komen bestuderen hebben ze me wekenlang in huis genomen. Zij zijn een soort rocksterren op Kreta. Als ik ergens op het eiland vertelde dat ik bij de broers Xylouris logeerde, vielen mensen haast van hun stoel”, zegt Schneemann.

In de zomer treden de broers avond aan avond op. En aan de feesten waar ze spelen doet iedereen mee, viel Schneemann op: „Opa’s en oma’s, kleine kinderen, tieners met capuchontruien, de lokale macho’s – ze dansen allemaal. Voor mij als buitenstaander was dat een heel romantisch beeld. Maar ik zag ook dat het intimiderend kon zijn: ze móésten blijven spelen, en ze moesten binnen de lijntjes van de traditie blijven.”

De rol van muziek in de gemeenschap is heel anders dan in Nederland

Volksmuziek loopt als een rode draad door Schneemanns professionele bestaan. Hij is de zoon van klassieke musici, zelf studeerde hij jazzpiano aan het conservatorium van Amsterdam. Maar voor zijn plezier luisterde hij vooral naar muziek uit andere culturen, waarin hij iets vond wat hij miste bij klassiek en jazz: „De muziek is heel aards, het zijn sterke, eenvoudige melodieën, vaak al heel oud, die iedere keer nét anders klinken. Je hoort het leven, dat is de aantrekkingskracht.”

Na zijn afstuderen richtte hij de groep Caravan op, met drummer Jeroen Batterink, een studiegenoot, en de Syrische oed-speelster Jawa Manla, die hij kende van zijn werk als arrangeur voor het NBE. Het project sloeg aan, ze tourden volop en dit voorjaar verscheen al het derde album, Caravan III. Het vierde lid van Caravan, violiste Emmy Storms, doet ook mee aan Island Songs. „Emmy kan alles spelen, van een klassiek vioolconcert tot jazz. Maar Ierse muziek is haar grote liefde. Ik hield daar ook wel van, maar dankzij haar ben ik me er nog meer in gaan verdiepen”, zegt Schneemann.

De pub

Omdat hij in Ierland geen contacten had was hij aangewezen op het internet – en de pub. „Dat was geen straf”, lacht Schneemann, die in een huurauto het hele eiland rondreed. „Vroeger kwamen mensen thuis samen om te zingen, tegenwoordig is dat vooral in de pub. Als kind leer je de traditie kennen doordat je erin bent ondergedompeld.”

De Ierse bijdrage aan Island Songs komt – behalve van Emmy Storms – van de beroemde bodhran-speler John Joe Kelly. De bodhrán is een lijsttrommel (soort tamboerijn) die wordt bespeeld met een stok.

De melodieën die Schneemann van zijn Griekse en Ierse collega’s leerde, vormen de basis van Island Songs, aangevuld met enkele nieuwe composities. Thuis puzzelde hij arrangementen in elkaar, die hij vervolgens tijdens talloze Zoom-sessies weer aan zijn bandleden leerde. „Er is een plan, maar er staat niets op papier – dat was van begin af aan de afspraak. Bij Caravan heb ik steeds alle muziek geschreven, maar dit is echt een gezamenlijk project. Alle musici kennen de stukken, ze belichamen de muziek. Tijdens de repetities gaan we uitvinden hoe we precies gaan spelen.”