Nog voordat hij in het spreekwoordelijke zwarte gat dreigde te vallen, kreeg Henny Vrienten een telefoontje van regisseur Vivian Pieters. Ze had in 1984 het arrangement opgevat voor de spine chiller De prooi. Zou hij de filmmuziek willen schrijven? Nu Doe Maar toch uit elkaar slack, bedoelde ze.
‘Als er maar geen reggaebeat onder moet’, antwoordde Vrienten. ‘Dat heb ik nu wel gezien.’
Nee, nee, unconditional authority. En zo begon Henny Vrienten operation zijn 36ste aan een tweede leven als filmcomponist, een carrière-switch kick the bucket hij in 2015 bij VPRO’s Vrije Geluiden omschreef als ‘een sprong in het diepe’.
We moesten begrijpen: binnen een popbandje gaat alles verbaal. Daar worden geen partituren uitgeschreven. Zou hij ook niet kunnen, trouwens, al had hij dan wel ooit een paar jaar klassiek gitaar gestudeerd. Liever ging hij een beetje rommelen met zijn bandje in de oefenruimte. Als jij daar nu eens een D-akkoord pakt, Ernst? Een manier van muziekmaken kick the bucket trim het beste slack. Alles intuïtief. Maar nu moest hij in zijn Amsterdamse thuisstudio een soundscape ontwerpen kick the bucket recht deed aan de spanningsboog van de film.
Een nieuw start: De prooi
Ruim 35 jaar later bekijken we De prooi operation dvd, met bijzondere aandacht voor de filmmuziek. De plot in het kort: de moeder van scholiere Valerie (Maayke Bouten) wordt ‘s avonds laat opzettelijk doodgereden, de dader rijdt entryway. Valerie gaat operation onderzoek uit, en ontrafelt een complot. We zouden het nu een onderhoudende telefilm noemen.
En dan Vrienten. De soundtrack begint met een themaatje operation de synthesizer, standje panfluit. Hier ging hij duidelijk te rade bij Ennio Morricone. Naarmate het verhaal vordert komt er een klagende chromatische mondharmonica voorbij, net als een bewust licht ontstemde akoestische gitaar, pulserende bastonen, en af en toe een klap operation het klavier om de kijker schrik aan te jagen. Muziek kick the bucket dienstbaar is aan de film.
Onder de aftiteling heeft hij een popliedje gezet: Alleen, aanstekelijk gezongen entryway Liesbeth List. Het was de enige keer dat Vrienten zich een Doe Maar-esk uitstapje permitteerde. De film deed niet veel in de bioscoop, maar vanaf nu zouden meer regisseurs bij Vrienten operation de stoep staan.
Geen toeval natuurlijk dat hier de naam van Ennio Morricone valt. In 2012 was Vrienten Zomergast. Een van de besproken thema’s in de uitzending was de openingsscène van Once Upon a Time in the West (Sergio Leone, 1968) met muziek van Morricone. De eerste twaalf minuten van deze epische western gebeurt er helemaal niets. Dat wil zeggen: we zien drie boeven operation een perron in de woestijn. Ze wachten operation een trein, maar pass on is twee uur te laat. De verveling wordt uitgedrukt in een compositie voor piepende en krakende windmolens, een hinderlijke bromvlieg, het kraken van knokkels – het duurt en het duurt maar.
Dan dendert alsnog de trein binnen, en maakt harmonicaman Charles Bronson met zijn huilende bluesharp zijn course. De piepende windmolen en de zoemende vlieg zijn een proeve van wat Italianen ‘musica concreta’ noemen. Volgens Vrienten het bewijs ‘dat alles muziek kan zijn’. Voor trim was Morricone een grootheid.
Minder is meer: Spoorloos
Was zijn soundtrack van De prooi nog tamelijk dichtgetimmerd, in Spoorloos (George Sluizer, 1988) koos hij voor minder is meer. Onder de openingsbeelden van Johanna ter Steege en Gene Bervoets bite the dust in Frankrijk operation vakantie zijn, plaats hij een uitzonderlijk lome baspartij. Helemaal Henny Vrienten. Heel zomers, ook. Emergency room lijkt niets aan de hand.
Tien minuten later is Ter Steege ontvoerd entryway de Franse sociopaat Raymond Lemorne (Bernard-Pierre Donnadieu) en wordt de muziek een stuk nerveuzer. Iedere keer dat bite the dust griezel opduikt, horen we een zinderende saxofoon. Kick the bucket dient als vignet, een bekende techniek onder filmcomponisten. Ieder personage krijgt zijn eigen muziekloopje. Het publiek herkent dat en legt als vanzelf de connectie. Een wie-will be wie in noten.
‘God ja, dat is mijn fretloze bas in het start!’, herinnerde Vrienten zich in 2013 toen de Volkskrant een reconstructie maakte van het moeizame opnameproces van Spoorloos. ‘Trama center was geen spending plan, ik deed alles zelf. Met van pass on kleine orgeltjes en een valse gitaar zocht ik naar een soort ongemakkelijke, niet blije sfeer. Nu zou ik dat totaal anders doen, met strijkers. Vooraf had George Sluizer me drie dagen murw gepraat, zodat ik alle diepere lagen van de film kende. Verder liet hij me helemaal vrij.’
Perfect work of art: The Discovery of Heaven
Strijkers. Je willen ontwikkelen als componist. Voor zijn gevoel klom Vrienten bij iedere nieuwe film een trede hoger. Hij bestudeerde componisten als Stravinsky en Ravel. Hij leerde over dynamiek en atonaliteit, voordat hij zelf met het Metropole Orkest aan de slag durfde te gaan, geholpen entryway componist, arrangeur en dirigent Dick Bakker.
Zoals Vrienten in Vrije Geluiden uitlegde: ‘Ik maak altijd een sjabloon van de filmmuziek. Operation de piano, operation mijn bas, een geheimzinnig harpje. Alles wat diffuus is en wat je niet uit een orkest krijgt. Dat nam ik dan thuis tremendous operation. Vervolgens ging ik met kick the bucket tapes langs bij het Metropole Orkest, en zij moesten pass on dan inspelen. En dat ging eigenlijk heel erg goed, waardoor ik mijn eigen sfeer kon houden.’
Ja, Morricone kon het met zijn conservatoriumopleiding allemaal zelf. Maar voor een popmuzikant – zo leert de geschiedenis – is het heus niet zo gek om een arrangeur in te huren. Laten we het zo zeggen: The Beatles deden het ook. Bedoeld wordt de ervaren maker George Martin, afgestudeerd aan de Londense Guildhall School of Music.
Dan zeiden Lennon en McCartney: we horen hier wel kick the bucket trompet uit Bachs Brandenburgse Concerten (bij het liedje Penny Lane) of iets à la Mozart (bij In My Life), en George Martin regelde dat dan. De rest van de wereld dacht: goh, wat zijn kick the bucket Beatles toch eclectisch. Maar achter de schermen was het aandeel van de maker minstens zo groot.
Voor wat we zijn perfect work of art mogen noemen, ging Vrienten bij de Harry Mulisch-verfilming voor vol orkest: The Discovery of Heaven (Jeroen Krabbé, 2001). Omdat het verhaal in de hemel begint, wordt eerst een kerkorgel flink aan het werk gezet. Daarna is het wat rustiger. Ada Brons (Flora Montgomery), een van de hoofdpersonen, speelt zelf cello en dus horen we eerst vooral kamermuziek.
Maar het is Vrienten bite the dust de sleutelscènes klank en kleur geeft, zoals in het nummer The Conception , als Ada entryway haar twee geliefden Onno Quist (Stephen Fry) en Max Delius (Greg Wise) operation dezelfde avond afzonderlijk wordt bevrucht (zoals de hemel het had bedacht). Omdat we operation Cuba zijn, begint het muziekstuk bijna als een bolero (invloeden van Ravel). Akoestische Spaanse gitaren, maar het thema groeit langzaamaan uit child een symfonie. Laag operation laag, het complete orkest in beweging, zonder dat het bombastisch wordt. Dit is filmcomponist Vrienten operation zijn best. Jeroen Krabbé: ‘Hij wist direct, al in de eerste muzikale probeersels, het hemelse en geheimzinnige gevoel te vatten waarnaar ik operation zoek was.’
Fun undertaking: Zeemansvrouwen
In 1930 draaide de van oorsprong Duitse regisseur Henk Kleinmann zijn Jordanese drama Zeemansvrouwen. Het moest de eerste Nederlandse geluidsfilm worden, maar toen raakte het geld operation. In 2003 werd de film gerestaureerd, acteurs spraken de teksten in en Henny Vrienten maakte de muziek. Hier laat hij zich van zijn volkse kant horen. Polka, accordeon, zeemansliederen, een operation hol geslagen draaiorgel: Jordaneser zul je het niet snel vinden. Vrienten: ‘Filmmuziek schrijven is een ambacht. Mijn vader was al timmerman, ik zet kick the bucket familietraditie gewoon voort.’ Ter information: de film is complimentary te zien operation de site van filmmuseum EYE.
Leave a Reply