Ze wijst trots op de stoelen in hun nieuwe bioscoopzaal: de zachte, blauwe fauteuils zijn zo comfortabel dat je met gemak een film van drie uur kijkt – „want documentaires zijn soms lang” – maar ze zijn ook weer niet zo behaaglijk dat je in slaap valt. Wotienke Vermeer is programmamanager bij ‘Het Documentaire Paviljoen’ in Amsterdam en geeft enkele dagen voor de opening een rondleiding. Het Documentaire Paviljoen is een langgekoesterde droom van het IDFA (International Documentary Filmfestival Amsterdam), legt Vermeer uit: een eigen, vaste plek om het gehele jaar door, ook buiten het festival, documentaires, video-installaties én immersieve werken te tonen.
Deze nieuwe ‘culturele huiskamer’, gevestigd in het iconische Vondelparkpaviljoen waar tussen 1972 en 2012 het Filmmuseum gevestigd was, moet ook een ontmoetings-, educatie- en ontwikkelings-hub worden voor scholieren en makers in de documentairesector. Vrijdag is de officiële opening.
IDFA is sinds zijn oprichting in 1988 uitgegroeid tot het grootste documentairefestival ter wereld. Gedurende de twaalf dagen van het festival worden in Amsterdam een driehonderdtal documentaires en nieuwe mediaprojecten vertoond. „Tijdens het festival programmeren we bij wijze van spreken alsof mensen geen leven hebben naast films kijken”, vertelt Vermeer. Soms zijn films alleen op een maandag om elf uur ’s ochtends te zien. Of terwijl er elders een andere niet te missen documentaire draait.
In Het Documentaire Paviljoen zal de focus en het tempo anders liggen. Voorlopig programmeert IDFA er drie dagen in de week – woensdag, vrijdag en zondag – films, maar ook lezingen en debatten voor het publiek. Dit op momenten die aansluiten bij het ritme van de gemiddelde filmliefhebber. In het Vondelparkpaviljoen, waar na het Filmmuseum onder meer studio’s van AVROTROS onderdak vonden, liet IDFA een nieuwe bioscoop bouwen met zo’n 70 plekken. Die kreeg de naam De Spiegel én dus hypercomfortabele stoelen. De bedoeling is niet om de concurrentie aan te gaan met de vertoningen van documentaires in reguliere bioscopen, legt Vermeer uit. In Het Documentaire Paviljoen worden bijvoorbeeld kleinere of experimentele films getoond die wat ondergesneeuwd waren tijdens het festival, of programma’s die aansluiten bij films die elders in première gaan.
Uniek in de wereld
Vermeer: „Wij kunnen bijvoorbeeld eerdere films vertonen uit het oeuvre van makers.” Voorbeeld is de documentaire Italianamerican (1974) die Martin Scorsese maakte over zijn ouders en die komende zaterdag al wordt vertoond (uitverkocht). Dat is een film waarin je al elementen ziet die later terugkomen in zijn speelfilms. Al kan er zeker ook een bekende of Oscargenomineerde documentaire opduiken in de programmering.
Naast bioscoopzaal De Spiegel zijn er in Het Documentaire Paviljoen ruimtes met namen als ‘Het Podium’ waar video-installaties kunnen worden voorbereid en getoond of andere documentaire-gerelateerde evenementen kunnen plaatsvinden.
IDFA verlangde volgens Vermeer al lang naar een vaste plek: sommige van hun ideeën konden ze niet uitvoeren omdat ze steeds op zoek moesten naar andere locaties en partners. Hiervoor werkte IDFA al vaak samen om bijvoorbeeld schoolvoorstellingen te organiseren, en dat zullen ze blijven doen.
Vermeer: „Maar je wil ook iets kunnen opbouwen en een gebouw leren kennen.” Volgens Vermeer is het uniek in de wereld dat een plek volledig is gewijd aan documentaires, zonder andere filmgenres.
De kantoren van IDFA zijn sinds afgelopen augustus al gevestigd in het Vondelparkpaviljoen. Sinds oktober testte IDFA in het nieuwe pand publieksprogramma’s uit onder de naam ‘Under Construction’. Rond de vertoning van de Chinese film The Last Year of Darkness over de clubscene in Chengdu, was er bijvoorbeeld ook een drag-optreden in het pand, en draaide er een dj.
Voor de komende openingsweek heeft IDFA zes filmmakers uit verschillende generaties en met uiteenlopende achtergronden gevraagd een dag samen te stellen en te tonen waarom zij in het medium film geloven.
Ester Gould, bekend van docu-serie Klassen, stelde een programma samen met films die iets vertellen over research, de positie van de filmmaker en de wijze waarop je naar onderwerpen kijkt. Op zondag staat documentaireveteraan Vincent Monnikendam centraal met een Mastertalk, zijn eigen films Mother Dao, the Turtlelike (1995) en docu’s die hij uitkoos. Op woensdag zijn onder meer video- en VR-werken te zien rond het thema ‘Fog of War’ die de in Iran geboren multimediakunstenaar Ali Eslami selecteerde. Uiteindelijk hoopt Het Documentaire Paviljoen het hele jaar door een dagelijks aanbod te hebben. Vermeer: „Maar dat zal nog een tweetal jaar duren vermoed ik.”
