In de VS wordt de een legaal rijk van wiet, terwijl de ander ervoor in de cel zit

Het lastigste in de wiet-industrie is, volgens Mitch Meyers, niet eens het telen van de cannabisplant. In de stad St. Louis heeft de Amerikaanse zakenvrouw de afgelopen jaren een klein imperium aan kwekerijen en wietwinkels opgebouwd. In haar glimmende vitrines liggen de wiettoppen uitgestald als sieraden bij een juwelier. Een schap verder staan de vele niet-rookbare producten die inmiddels de helft van Meyers’ omzet vormen: snoepjes, koekjes, balsems, chocolade of monddruppeltjes. Allemaal verrijkt met THC, de geestverruimende stof in wiet.

Net als haar eigen bedrijfsnaam (BeLeaf) spelen de productnamen vaak melig in op bekende termen uit de blowerscultuur: van Mohi (een Hawaiiaans wietbiertje) tot Bong Appétite (een kookboek vol wietrecepten). En hier wordt haar werk lastig, vertelt Meyers in een van haar filialen in een hippe uitgaanswijk van St. Louis. „Vaak bedenken we wel vijftien namen voor een nieuw product. Maar daar blijken er dan al tien van geregistreerd door anderen.”

Meyers’ zoektocht illustreert hoe de legale Amerikaanse wietteelt is uitgegroeid tot serieuze bedrijfstak. Sinds westelijk Colorado begin deze eeuw als eerste staat medicinale marihuana (en later ook pretwiet) legaliseerde, hebben tientallen staten dit voorbeeld gevolgd. De meeste Amerikanen wonen inmiddels in staten waar het kopen en consumeren van een jointje of spacekoekje legaal is. Verbieden is de uitzondering geworden. De sector zette vorig jaar naar schatting 25 miljard dollar om en bood aan ruim 420.000 mensen werk.

Presidentieel pardon

Maar terwijl ondernemers als Meyers goudgeld verdienen aan wiet, zitten in de VS nog circa veertigduizend mensen in de gevangenis omdat ze dit ook ooit probeerden vóórdat het legaal werd, of omdat ze zelfs maar een kleine hoeveelheid op zak hadden. Eind vorige week loste president Joe Biden een verkiezingsbelofte in door gratie te verlenen aan circa 6.500 mensen die op federaal niveau veroordeeld werden voor een ‘eenvoudig’ marihuana-delict. „Vandaag maken we een begin deze misstand recht te zetten”, zei hij.

Van Bidens pardon profiteert dus maar een minderheid van de wietveroordeelden. De meeste ‘eenvoudige’ wietstraffen zijn opgelegd door lagere rechters op deelstaatniveau; federale zaken treffen vaak grotere handelaren. Belangrijker was dan ook dat Biden gouverneurs van individuele staten opriep zijn voorbeeld te volgen. Dit kan circa dertigduizend kleinere ex-dealers helpen vrijkomen. Ook riep hij op om wiet van de zwaarste opiumlijst (Schedule I) te verplaatsen naar een minder ernstige categorie (Schedule II).

De aandelen van grote, beursgenoteerde wiettelers gingen met sprongen omhoog na Bidens aankondiging – wat nog maar weer eens aangaf hoe serieus de markt voor blowen is geworden. Mitch Meyers vindt het wrang dat zij die nu kan veroveren, terwijl anderen vastzitten voor het verkopen van gebruikershoeveelheden. „Het gaat soms om idioot hoge straffen. Veertig jaar cel voor mensen die alleen maar een beetje dealden, zonder geweld te gebruiken.”

De zakenvrouw, die carrière maakte in hoge marketingfuncties in de bierindustrie, probeert dit onrecht deels zelf te herstellen. Haar bedrijf doneert aan het Last Prisoner Project, een organisatie die drugsveroordeelden helpt vrij te komen, hun strafblad te wissen en te reïntegreren. Posters in haar winkels roepen klanten op om ook te doneren, of om penvriend te worden van een gedetineerde.

In november referendum

Meyers’ winkels in Missouri mogen nu nog alleen wiet voor medicinale doeleinden verkopen. Maar dit kan snel veranderen: in november stemt de midwestelijke staat over een wetgevend burgerinitiatief om ook recreatieve wiet toe te staan. Hoewel Missouri als conservatief bekendstaat, haalt dit voorstel het naar verwachting ruim. Nagenoeg elke staat waar over legalisering van wiet kon worden gestemd, bleek vóór.

BeLeaf bereidt zich al volop voor op die verdere verruiming van de wet, laat Meyers zien tijdens een rondleiding door haar kwekerij. Naast de paar kassen die nu al volstaan met zoet-weeïg geurende cannabisplanten, worden nog veel grotere kweekhallen ingericht. Er staan al grote tanks klaar die het groene goud met water en voedingsstoffen nog sneller zullen laten bloeien. Alleen de lampen, de groeibakken en de irrigatieslangetjes moeten nog geïnstalleerd worden, maar zodra de nieuwe wet van kracht wordt, kan ze meteen de productie opvoeren.

Voor die expansie hoopt Meyers juist mensen in dienst te nemen die voorheen vastzaten voor wietdelicten. „Maar die moeten dan wel hun strafblad kunnen laten wissen, anders mag ik ze niet aannemen in deze sector.” Meyers vindt dat legalisering een uitgelezen kans biedt „om gemeenschappen te helpen ontsnappen uit onderdrukkende systemen”.

Ze bedoelt daarmee dat de eerdere repressie van wietbezit vooral Amerikanen van kleur trof. Zo worden zwarte Amerikanen volgens burgerrechtenunie ACLU vier keer vaker opgepakt met wiet dan blanken. Andere, meer progressieve staten hebben hun eigen legalisering daarom aangegrepen dit historisch onrecht te corrigeren. Missouri’s linkse buurstaat Illinois geeft voormalige wietveroordeelden bijvoorbeeld voorrang bij het aanvragen van een licentie voor een wietwinkel. Meyers: „De pendule slingert de andere kant op, zoals-ie altijd doet.”

Lees ook deze reportage over een veel ernstiger drugsprobleem in de VS: de fentanylcrisis. Eén flat, één weekend, zeven drugsdoden