Hongarije laat veto’s omtrent Oekraïne varen na zware druk

Een beetje minder straf, in ruil voor het opheffen van veto’s: maandagavond sloten EU-landen een akkoord met Hongarije over een kwestie die de afgelopen maanden hoog opliep. Met het besluit zwakken Europese lidstaten een eerder door de Europese Commissie voorgestelde financiële sanctie voor Hongarije een beetje af. Hongarije op zijn beurt, zegde toe akkoord te gaan met een groot financieel steunpakket voor Oekraïne (18 miljard euro aan leningen) en een minimumbelasting voor grote bedrijven — twee dossiers waarop ze al lange tijd dwars lag.

Het compromis betekent dat een kwestie die de afgelopen weken in Brussel hoog opliep uit de weg is geruimd — voorlopig althans. Brussel stelde in september voor 7,5 miljard euro aan EU-subsidies voor Hongarije te bevriezen, vanwege grote en langdurige zorgen over risico’s op fraude en corruptie. In reactie hield Hongarije de afgelopen tijd enkele belangrijke Europese besluiten tegen. Het conflict dreigde deze week tot een climax te komen tijdens een ontmoeting van Europese regeringsleiders deze donderdag.

Lees ook: Na druk van EU bindt Polen in, maar Orbán zoekt de confrontatie

Botsing afgewend

Maar met een deal is die botsing nu afgewend. In plaats van de 7,5 miljard die de Europese Commissie Hongarije wilde ontzeggen, verlagen EU-landen dat nu tot 6,3 miljard. De officiële reden is dat de regering van Orbán de afgelopen weken met allerlei nieuwe wetten flink zijn best heeft gedaan de fraude- en corruptiebestrijding te versterken. Maar achter de schermen is duidelijk dat het vooral ook de vrees voor de ‘wraak’ van Orbán is die het compromis heeft gevoed.

Tegelijk hebben EU-landen de druk de afgelopen dagen ook zelf stevig opgevoerd. Dit weekend werd duidelijk dat alle 26 overige EU-landen akkoord zouden gaan met een ‘plan B’, waardoor het steungeld voor Oekraïne ook bijeen zou kunnen worden gebracht zonder Hongarije. Het zou betekenen dat Hongarije een belangrijk drukmiddel zou verliezen.

Onderdeel van ‘de deal’ is ook dat EU-landen het Hongaarse plan om aanspraak te maken op geld uit het coronaherstelfonds goedkeuren. Uiteindelijk kan daardoor 5,8 miljard euro naar Hongarije stromen, maar in de voorwaarden voor die uitbetaling zitten strenge eisen voor het versterken van de rechtsstaat. Nederland onthield zich van stemming over het plan.

Historisch uniek besluit

Het akkoord betekent dat Brussel Hongarije nog altijd een financiële sanctie op zal leggen om corruptierisico’s — een historisch uniek besluit. Maar nu de hoogte van de sanctie is afgezwakt, kan Orbán dat in eigen land verkopen als een overwinning van zijn kant op Brussel. Dat ook het Hongaarse herstelplan nu is goedgekeurd, is voor Boedapest eveneens een overwinning — die goedkeuring zat al meer dan anderhalf jaar vast om zorgen over de Hongaarse rechtsstaat. Zou het plan vóór 31 december niet zijn goedgekeurd, dan verloor Hongarije sowieso 70 procent van ‘haar’ deel.

De miljarden in het vooruitzicht zijn voor Hongarije van cruciaal belang. De economie verkeert in grote problemen en de waarde van de Hongaarse forint is de afgelopen tijd gekelderd. Tegelijk is nog zeer onzeker wanneer de eerste bedragen kunnen worden overgemaakt. De hervormingen die Brussel van Boedapest eist zijn fors en vereisen volgens betrokkenen nog grote stappen. Ook kan de 6,3 miljard die nu bevroren wordt niet zomaar vrijgegeven worden: ook daarvoor moet Hongarije haar corruptiebestrijding nog fors versterken.