Het is tomatenseizoen: 8 keer kookinspiratie van Janneke Vreugdenhil

Herfst Nederlandse tomaten zijn eind september het allerlekkerst. Culinair journalist Janneke Vreugdenhil zet haar favoriete recepten met tomaat op een rij.


Foto Merlijn Doomernik/bewerking NRC

September is een topmaand voor tomaten. Een greep uit de mogelijkheden voor gerechten die je ermee kunt maken: eet ze rauw als salade, doe gek en fermenteer ze of kook een wintervoorraad soep en pastasaus. Dit zijn de tomatenrecepten die culinair journalist Janneke Vreugdenhil van harte aanbeveelt.

Voorgerechten met tomaat

1. Perfect voor de nazomer: tomatensoep met vijgen en veel komijn

Een recept uit de oude doos. Deze tomatensoep is geïnspireerd op een soep die Janneke in 2013 in Londen bij restaurant Moro proefde – het restaurant bestaat nog steeds en Janneke tipt deze soep nog altijd als een nazomerfavoriet. Hij is zoet, maar tegelijk ook hartig en heeft dankzij een royale dosis komijn een diepe, aardse smaak die je zelden in tomatensoep proeft. Tip: let er bij het kopen van gedroogde vijgen op dat ze er vers uitzien. Als ze bedekt zijn met suikerkristallen zijn ze oud, taai en niet lekker.


In het recept vind je de ideale verhouding van komijn, tomaat en vijg: Einde-van-de-zomer-soep

2. Shopska salata, een tomatensalade uit Skopje

In 2019 reisde Janneke de hoofdpersoon uit (en auteur van) Grand Hotel Europa achterna, Ilja Leonard Pfeiffer. Het bracht haar in Skopje, de hoofdstad van Noord-Macedonië. De menukaarten stonden vol met lokale gerechten, het een nog lekkerder klinkend dan het ander. Eén gerecht kwam ze op iedere menukaart tegen: shopska salata, een salade van komkommer, tomaten, uien en witte kaas. Aangezien de kans klein is dat je Macedonische witte kaas vindt bij de supermarkt om de hoek, volstaat iedere andere witte kaas ook.


Shopska salata, salade van komkommer, tomaten, uien en witte kaas. In het recept legt Janneke uit welke witte kazen je kan gebruiken: Een salade uit Skopje.

3. Jannekes favoriete tomatensalade met gemarineerde ui

Volgens belangenvereniging GroentenFruit Huis zijn tomaten al jaren de meest gegeten groente in Nederland. Op de tweede plek komt de ui. Janneke voegde ze samen in een uiterst simpel, maar voor haar inmiddels favoriet recept. De truc zit hem in het kopen van de lekkerste tomaten, en de uien zodanig te laten weken in de rodewijnazijn dat ze hun scherpte verliezen, maar hun crunch behouden.


In het recept staat wat de magische verhouding is: Op naar de 800 gram groenten per dag!

4. Tourin à la tomate

Wat Janneke betreft is het de ultieme tomatensoep: tourin à la tomate. Een tomatensoep uit het zuidwesten van Frankrijk, die door de toevoeging van ganzenvet een fluweelachtige zachtheid krijgt. Wie overigens geen piment d’espelette in huis heeft, kan uiteraard ook een andere gedroogde chilipeper gebruiken.



Maar niet te veel, want zoals gezegd is de hoofdrol voor de tomaat: Het is tomatenseizoen, daarom: tourin à la tomate.

Hoofdgerechten met tomaat

4. De simpelste, geniaalste tomatensaus

Soms is er niet veel nodig voor iets heerlijks. Zo ook niet voor deze tomatensaus. Marcella Hazan, gevierd kookschrijver in de vorige eeuw, bedacht het recept en Janneke bracht het in 2013 weer onder de aandacht in NRC toen Hazan overleed. En omdat het volgens Janneke nog steeds één van de meest geniale tomatensauzen ooit is, bij dezen nogmaals in de herhaling. Het enige wat je nodig hebt, zijn tomaten, gestoofd met boter en ui.


Bonustip: maak een flinke voorraad en vries hem in porties in. Zo heb je altijd heerlijke saus op voorraad met tomaten uit het seizoen: De simpelste en meest geniale tomatensaus

5. Pasta met kerstomaatjes en nootmuskaat én how to cut tomatoes like a ninja

Wie het kleine niet eert. Kerstomaatjes zijn kleine, maar sterker en zoeter smakende tomaatjes dan gewone en je kunt alle kanten met ze op. De enige crime is het vele snijwerk dat erbij komt kijken – je moet er een stuk meer snijden voordat je er echt iets mee kunt.


Hoe je dat handiger aanpakt, en wat voor heerlijke pasta je in elkaar draait met kerstomaatjes, schreef Janneke op in dit recept uit 2014: Hit op YouTube: ninja kerstomaatjestruc

Wat je nog meer met tomaat kan maken

6. Op z’n Oekraiens gefermenteerde tomaten

Een paar jaar terug deed Janneke een experiment: ze was gek op de smaak van ingemaakte tomaten en het bruisende sap daarvan en wilde graag zelf tomaten leren fermenteren. Na een aantal mislukte pogingen ging het bij de laatste goed. De stukken tomaat doen het, fijngehakt, geweldig als salsa bij bijvoorbeeld een stukje gegrilde witvis, of op een bruschetta.


Hoe Janneke uiteindelijk de klus klaarde, schreef ze op in dit recept: De verlossende tip voor gefermenteerde tomaten

7. Doorbreek je ontbijtsleur met deze avocadotoast met tomaatjes, koffie en chocolade

Het klinkt misschien bizar, maar Janneke is overtuigd. Ze las in 2019 in een interview met de Italiaans-Britse kok Giorgio Locatelli over zijn favoriete ontbijt: een stuk avocado belegd met gebakken tomatillo, een gebakken eitje en geraspte rauwe cacaobonen.


Janneke had niet per se de juiste ingrediënten in huis, maar maakte er een variatie op en moedigt iedereen aan om die eens te proberen: Briljant aan het ontbijt met deze toast

8. Bewaar de zomer, maak chutney van boom- of gewone tomaten

Tamarillo’s worden ook wel boomtomaten genoemd. De ovale vruchten hebben een gladde, geel-oranje tot donkerrode schil, die erg bitter is en onaangenaam om te eten. Het goudgele vruchtvlees daarentegen is lichtzoet en heel aromatisch, en leent zich perfect voor het maken van een chutney. Zo heb je ook lang na het tomatenseizoen nog profijt van de goede smaak van septembertomaten.


Voor wie geen tamarillo’s kan vinden, met gewone tomaten wordt de chutney ook lekker: Er zijn zoveel lekkere chutneys

Lees verder…….