Gemeenten traag en zuinig met prijscompensatie cultuursector

Het extra geld dat gemeenten dit jaar van het rijk krijgen om culturele en andere maatschappelijke instellingen te helpen met inflatie, wordt onvoldoende doorgegeven aan die instellingen. De culturele subsidies worden niet of niet volledig geïndexeerd, terwijl de huurprijzen die gemeenten in rekening brengen vaak wel met de volledige indexatie omhoog gaan. En slechts een kwart van de gemeenten heeft een energiecompensatieregeling. Dat blijkt uit een rondgang van de taskforce culturele en creatieve sector langs 20 grote en middelgrote gemeenten.

Culturele instellingen hebben te kampen met sterk stijgende energieprijzen en inflatie. Het doorberekenen van die hogere kosten is lastig omdat kaarten deels al verkocht zijn, maar ook omdat hogere toegangsprijzen het nog beperkt teruggekeerde publiek zou kunnen afschrikken. Er is geen landelijke energiecompensatieregeling voor culturele instellingen, anders dan voor bijvoorbeeld huishoudens en zogeheten energie-intensieve mkb-bedrijven. Daar hoopte de sector vorig jaar nog wel op.

Wel heeft het rijk voor 2023 300 miljoen euro aan gemeenten gegeven om maatschappelijke en culturele voorzieningen te compenseren voor prijsstijgingen, zoals energielasten. Maar dat geld is niet geoormerkt, dus gemeenten zijn niet verplicht deze compensatie volledig door te geven aan de instellingen.

Lees ook: Nog veel ‘losse eindjes’ bij compensatie energiekosten voor cultuursector

Huurverhogingen

Bij de gemeenten die de taskforce controleerde, waren de cultuursubsidies wel geïndexeerd, maar veel minder dan het niveau van de inflatie, nu 10 procent. De indexatie van subsidies aan culturele instellingen varieerde tussen 2,3 (Enschede) en 7,4 procent (Den Bosch).

Tegelijk is de gemeente zelf verantwoordelijk voor stijging van de kosten, omdat de meeste de huren verhogen (behalve Eindhoven en Apeldoorn). In sommige gevallen zelfs met meer dan de inflatie, zoals Breda met een huurverhoging van ruim 14 procent. Die huurverhogingen worden niet gecompenseerd door de indexatie van subsidies.

De taskforce roept de gemeenten op om de beschikbare gelden onmiddellijk in te zetten. Veel organisaties zijn nu bezig met de planning, en verder uitstel zet de culturele programmering onder druk, betoogt de taskforce. Veel culturele instellingen begonnen al slecht aan dit jaar, door de opstapeling van corona en stijgende energiekosten. Er zijn volgens de taskforce wel grote verschillen tussen hoe de instellingen ervoor staan, en die worden deels bepaald door hoe de gemeenten de prijscompensatie van het rijk en eerder coronagelden doorgeven aan de culturele sector.

Verder wil de taskforce dat gemeenten in ieder geval geen huurverhogingen doorvoeren die hoger zijn dan de subsidie-indexatie, en dat ze op korte termijn een loon- en prijscompensatie invoeren die tenminste op het niveau ligt van de inflatie. Daarnaast moeten er compensatieregelingen komen voor gestegen energiekosten, waarin ook de energiekosten over 2022 in worden meegenomen.