Gekrakeel in Washington bedreigt nu ook Oekraïne

Behalve als deze zaterdag een wonder geschiedt binnen de Republikeinse fractie in het Huis van Afgevaardigden, gaat om middernacht de Amerikaanse overheid op slot. Een zogeheten shutdown waarbij honderdduizenden federale ambtenaren voor onbepaalde tijd naar huis worden gestuurd, legt Washington plat en beschadigt de nationale economie. Ook essentiële krachten die doorwerken – postbodes, luchtverkeersleiders, grenswachten, twee miljoen militairen – krijgen hun salaris pas als de ellende voorbij is.

Zolang het Congres het niet eens wordt over twaalf nieuwe begrotingen zijn overheidsdiensten slechter bereikbaar en sluiten musea en nationale parken. Sinds 1980 ging de overheid tien keer op slot. De laatste impasse, onder president Donald Trump, duurde 35 dagen.

Buiten de beltway, de ringweg om hoofdstad Washington en delen van Maryland en Virginia, lijdt de gemiddelde Amerikaan daar weinig onder. Toch is een shutdown a big deal. Het verzuurde vertrouwen in de politiek krijgt er weer een scheut azijn bij. En de effecten van de politieke onenigheid en onkunde kunnen dit keer ver van het Huis repercussies hebben: aan het front in Oekraïne. De steen in de vijver in Washington veroorzaakt wereldwijd rimpelingen.

Het gesteggel de afgelopen weken toont aan dat zelfs het financieren van het Pentagon geen unanieme prioriteit heeft in dit pre-verkiezingsjaar. En dat de Amerikaanse steun voor het Oekraïense verzet tegen de Russische invasie tanende is.

Contramine

De Defensiebegroting is maar één van de wetten die worden gegijzeld door een dozijn Republikeinen in de contramine, maar wel de opvallendste. De partij heeft, onder de gemankeerde leiding van voorzitter Kevin McCarthy, een krappe meerderheid in het Huis. Maar die ligt met zichzelf overhoop. Aan Trump getrouwe afgevaardigden verwierpen in meerdere stemmingen het anders zo heilige militaire budget van inmiddels 826 miljard dollar (782 miljard euro). Onder andere omdat er „geen cent meer naar Joe Bidens proxyoorlog in Oekraïne” mag, aldus afgevaardigde Marjorie Taylor Greene en consorten.

Donderdag capituleerden McCarthy en andere gematigde leden en stemden de Republikeinen voor een eigen begroting waaruit 300 miljoen dollar militaire steun aan Oekraïne is losgeknipt en waarin oerconservatieve verboden zijn bijgeschreven. Zo zou Defensie geen geld meer mogen besteden aan het helpen reizen van vrouwelijke militairen die in staten gestationeerd zijn waar abortus verboden is, aan gezondheidszorg voor transgender medewerkers, diversiteitsprogramma’s en initiatieven tegen klimaatverandering.

Het Oekraïnegeld werd als los voorstel tegelijkertijd goedgekeurd. Met Democratische stemmen. Maar de andere voorwaarden zijn onacceptabel voor het Witte Huis en de Senaat, waar Democraten de dienst uitmaken.

De cultuuroorlog om de begroting dient meerdere politieke doelen. Het geeft het „sloopkogel-smaldeel”, zoals The New York Times de radicale Republikeinen doopte, gelegenheid op sociale media de overwinning op McCarthy te claimen. ïEn het poogt de Democraten (mede) probleemeigenaar te maken van de shutdown.

Afzettingsonderzoek naar Biden kan zich ook tegen de Republikeinen zelf keren

Het Pentagon heeft gestoken gereageerd op de dreigende sluiting. Die zal „enorme, diepgaande gevolgen over de hele wereld” hebben, zei een woordvoerder deze week tegen CNN. Zij waarschuwde voor militaire gezinnen die hun huur niet meer kunnen betalen, maar vooral voor de internationale veiligheid. „Als de Amerikaanse regering dicht gaat, gaan China, Rusland, Noord-Korea en Iran door met hun operaties.”

Hoe zwaar een shutdown militairen valt en welke taken onuitvoerbaar worden, hangt erg af van de duur ervan, zegt Mark Cancian van het Center for Strategic and International Studies (CSIS). Bij deze onpartijdige denktank houdt de gepensioneerde kolonel zich veel bezig met Oekraïne. Eerder maakte hij in het Pentagon drie shutdowns mee, als laatste als leidinggevende op de begrotingsafdeling. „Alleen de voorbereiding is al tijdrovend. Ik heb meegemaakt dat een overleg over China niet doorging omdat we moesten praten over de dreigende sluiting.” Elk ministerie moet uitzoeken welk (civiel) personeel essentieel verklaard mag worden en wie er thuis komt te zitten. „Dat personeelsbeleid leidt de Defensietop af van belangrijke zaken als China, Rusland en Oekraïne.”

Is de shutdown eenmaal een feit, dan lopen praktische zaken vast. Cancian denkt niet dat de nationale veiligheid op het spel staat, zoals het Pentagon suggereert. „Militairen blijven doen wat militairen doen.”

Maar „na twee weken gaat het echt pijn doen”. De planning vertraagt, reparaties en bestellingen worden vooruitgeschoven en trainingen waar burgers bij betrokken zijn, kunnen worden uitgekleed. Dat geldt ook voor trainingen die Oekraïense militairen op verschillende plekken in Europa krijgen. De behendigheid met de Abrams-tanks en F-16-straaljagers kan zo stagneren. Net als wapenleveranties die door civiele handen gaan. Cancian: „Mogelijk dat het toezicht, erg belangrijk bij Oekraïne, dan tekortschiet.”

De shutdown zal uiteindelijk worden opgelost. En ook los daarvan kan de Oekraïense verdediging op voldoende steun rekenen in het Huis en de Senaat. Nog wel. Maar daarmee zijn de problemen voor Defensie in het algemeen en de Oekraïne-steun in het bijzonder niet opgelost.

Eenmansactie

In de Senaat wordt het functioneren van het Pentagon ernstig gehinderd door één Republikeinse senator: Tommy Tuberville. Deze voormalige footballcoach uit Alabama blokkeert alle militaire bevorderingen zolang het ministerie van Defensie vrouwelijke werknemers helpt naar staten te reizen waar zij hun zwangerschap wel kunnen afbreken. Jaarlijks zouden zeker vijfduizend vrouwen in actieve dienst een abortus ondergaan.

Normaal worden militaire promoties in de Senaat als hamerstuk afgedaan, maar inmiddels wachten ruim driehonderd militairen op hun overplaatsing of promotie door deze eenmansactie. De belangrijkste benoemingen, zoals de promotie van een generaal tot Commandant der Strijdkrachten vorige week, worden individueel behandeld. Maar dat doen voor alle bevorderingen zou naar schatting zevenhonderd uur kosten. „Ook dit maakt het leger onderdeel van de politieke strijd in Washington en dat is problematisch”, zegt Cancian.

Eeuwige oorlog

Afnemende steun voor Oekraïne ziet hij als een fundamenteler probleem. Sinds de invasie van 2022 is 111 miljard dollar Amerikaans belastinggeld besteed aan hulp aan Oekraïne, in vier tranches, die telkens ruime instemming kregen van het Congres. Op dit moment vraagt de regering Biden goedkeuring voor een nieuw pakket van 24 miljard dollar.

In de zomer haalde een motie van radicale Republikeinen om Oekraïne hulp te ontnemen zeventig stemmen in het Huis van Afgevaardigden met 435 leden. Donderdag stemden 117 tegen verdere militaire steun. Met verkiezingen in zicht kan dat verder oplopen. Kiezers vragen hun afgevaardigden waarom er zoveel geld naar Oekraïne gaat, in plaats van naar bijvoorbeeld de bewaking van de grens met Mexico.

„Als het Oekraïense tegenoffensief blijft haperen, zal de vraag opdoemen: hoelang blijven we dit spekken”, zegt Cancian. „Dan hoor je rechts én links: waar doen we het voor? Is dit een ‘eeuwige oorlog’ die veel geld en mensenlevens kost zonder oplossing? Als Oekraïne niet voor het eind van het jaar betekenisvol resultaat boekt, zal een volgend steunpakket politiek ingewikkeld worden.” En zonder Amerikaanse steun is de Oekraïense verdediging zoek.

Wat betreft de Defensiebegroting ziet Cancian nog een trendbreuk. De afgelopen jaren, tijdens de regeringen van Trump en Biden, dwong het Congres telkens af dat de begroting nog tientallen miljarden hoger werd dan het Witte Huis voorstelde. Dit keer is dat niet gebeurd. „Het toont een terughoudendheid van zowel Democraten als Republikeinen”, zegt Cancian. Dat de jaarlijkse Defensiebegroting de duizend miljard dollar nadert, vindt de oud-militair eigenlijk niet genoeg. „Het is een heleboel geld, maar onze militaire pretenties zijn groter dan wat je hiermee kunt bekostigen.”