Floor van der Meulen maakt speelfilmdebuut met ‘Pink Moon’: voltooid leven als de bom in het verhaal

De scène met de stickerrollen was er al vanaf het begin, vertelt regisseur Floor van der Meulen (1989) op een zonnige middag in Amsterdam. Het is een tragikomisch hoogtepunt in Pink Moon en vat het dilemma in dit prikkelende speelfilmdebuut mooi samen. Hoe om te gaan met de wens van vader Jan om na zijn 75ste verjaardag zijn leven de beëindigen?

Het is mooi geweest, vindt Jan. Zoon Ivan zoekt houvast in alles wat geregeld moet worden: datum prikken, de inboedel verdelen. En dus komt hij op een dag met zes rollen fluorescerende stickers aanzetten. Kunnen ze alvast aanduiden welke spulletjes ze willen houden. Voor dochter Iris ligt het anders. Zij is het hart van de film en wil eerst begrijpen waarom haar vader zijn leven voltooid vindt. Maar is zo’n keuze ooit te begrijpen?

Na de documentaires Paradijsbestormers (2014) over Nederlandse Syriëgangers en The Last Male on Earth (2019) waarin het circus rondom de finale dagen van het laatste noordelijke witte neushoornmannetje wordt vastgelegd, sluit Pink Moon aan bij de sociaal-maatschappelijke onderwerpen, de stijl en de vragen van Van der Meulens eerdere films. De toon is licht, de boodschap groter: existentiële levensvragen zijn misschien wel nooit helemaal te bevatten.

„Scenarist Bastiaan Kroeger (onder meer bekend van C’est déjà l’été en Penoza) en ik hebben allebei een oog voor de ontroering die uitgaat van het kleinmenselijke en de absurde onmacht die daarin zit. De wens van het voltooid leven is heel paradoxaal. Dat iemand iets kan verlangen zonder redenen die voor een ander begrijpelijk zijn, maakte het voor mij juist interessant. Alles willen doorgronden en oplossen is heel erg van deze tijd. Maar misschien zijn er soms geen verklaringen.”

Pink Moon ging eerder dit jaar in première op het New Yorkse Tribeca-festival, waar hij een speciale vermelding van de jury kreeg. Daarna was hij te zien op de festivals in Guanajuato in Mexico en Sarajevo. Die internationale tour voordat hij deze week in Nederland uitkomt, was belangrijk voor Van der Meulen. „Het onderwerp is misschien heel Nederlands, maar moest ook een groter publiek aanspreken, want het heeft ook internationale relevantie.”

Toch begon Pink Moon niet direct als een film over een euthanasiewens zonder medische redenen. „Mijn wens was om iets te maken over een dochter-vaderrelatie, en dan met name over de generatie vaders die erg zwijgzaam en ondoorgrondelijk is. Die niet heeft geleerd om over hun gevoelens te praten, omdat dat niet iets voor mannen was, terwijl ze wel compassievol zijn en een diepe binnenwereld kunnen hebben. Bastiaan en ik zochten naar iets wat dat op scherp kon zetten.

„In die periode kwam door het wetsvoorstel van D66 de politieke discussie over voltooid leven op gang. Dat hebben we gebruikt als bom onder het verhaal. De angst om je ouders te verliezen speelt voor heel veel kinderen, ook voor mij.”

Ze deden veel research. Spraken met psychologen, nabestaanden, vonden zelfs mensen die vanuit hun eigen stervenswens bereid waren met hen te praten. In de ontwikkelfase namen ze deel aan buitenlandse scriptlabs, en ontdekten dat er geen eenduidige kijk op het onderwerp was: „De film is een spiegel voor de toeschouwer. We kregen vaak tegengestelde adviezen over het scenario. Enerzijds was er het verlangen om de hoofdpersoon te begrijpen, anderzijds zei men ook dat te veel uitleg de film onderuit zou halen.”

Ook acteur Johan Leysen worstelde met het feit dat zijn personage Jan zo overtuigd was van zijn beslissing, vertelt Van der Meulen. „‘Moet je niet af en toe wat twijfel zien, of meer achterliggende motieven te weten komen?’, vroeg hij dan. Voor Bastiaan en mij was het belangrijk dat Jan niet over zou komen als een of andere klootzak, maar dat hij empathisch is en heel goed begrijpt hoe zijn keuze op zijn kinderen kan overkomen. Tegelijkertijd moest zijn besluit vaststaan. Als maker respecteer ik mijn personage. Er zit op een gegeven moment een zin in de film – ‘Je komt alleen en je gaat alleen’ – waar een grote eenzaamheid in zit.”

Dat we een ander misschien nooit helemaal kunnen kennen, betekent niet dat we niet ons best moeten doen om goed met elkaar te communiceren of intimiteit moeten schuwen, vervolgt Van der Meulen. „Als iemand in mijn omgeving bijvoorbeeld voor euthanasie zou kiezen, dan hoop ik dat ik daar ook begrip voor op kan brengen. Maar misschien ben ik wel net als Iris die haar vader meeneemt op een tripje naar de bergen om hem op andere gedachten te brengen.”

Lees hier de recensie van ‘Pink Moon’