Farmaceut begint campagne tegen eigen medicijn Ozempic: ‘Gebruik het níét om af te vallen’

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Afvalmiddel Aan diabetesmedicijn Ozempic ontstond een tekort, nadat het ook effectief bleek om af te vallen. Fabrikant Novo Nordisk probeert de vraag nu te beteugelen. „Misschien naïef, maar zó veel vraag hadden we niet voorzien.”

Ook in Nederland weten mensen met een beetje overgewicht semaglutide te vinden, via hun arts of een illegale webwinkel. — Ook in Nederland weten mensen met een beetje overgewicht **semaglutide te vinden**, via hun arts of een illegale webwinkel. Foto Remko de Waal/ANP

Sanne Groenemeijer is gefrustreerd. De directeur van farmaceut Novo Nordisk Nederland zag diabetesmedicijn Ozempic immens populair worden door „de TikTok-tijd” en „gillende supersterren” als Kim Kardashian en Elon Musk. Zij gebruiken het niet tegen diabetes, maar om af te vallen. Begin dit jaar ontstond een wereldwijd tekort. Ongeëvenaard, noemt Groenemeijer vanuit zijn kantoor in Alphen aan den Rijn de run op het middel.

Het medicijn van het Deense Novo Nordisk zorgde dit jaar plotseling voor het grootste deel van de economische groei in Denemarken. Het aandeel Novo Nordisk steeg dit jaar al met ruim 40 procent. Maar nu moet Groenemeijer de verkoop afremmen.

Novo Nordisk (48.000 werknemers, omzet 23,7 miljard euro in 2022) bestaat al honderd jaar, maar zo’n groei maakte de farmaceut niet eerder mee. In 2018 bracht het bedrijf Ozempic op de markt voor mensen met diabetes type 2, met daarin de werkzame stof semaglutide. Patiënten dienen zichzelf wekelijks een dosis van 1 milligram toe met een injectiepen. Dat stabiliseert niet alleen de bloedsuikerspiegel, maar vermindert ook het hongergevoel.

Mensen bleken door semaglutide ook veel gewicht te verliezen. Het bleek zelfs effectiever dan andere anti-obesitasmiddelen. Daarom werd het onder de merknaam Wegovy ook voor die toepassing ontwikkeld, met een hogere dosis: 2,4 milligram per week. In 2021 kwam het op de markt in de Verenigde Staten.

Ook in Europa is Wegovy vorig jaar goedgekeurd. In een aantal Europese landen is het inmiddels op de markt gebracht. Wanneer dat in Nederland gebeurt, is nog niet bekend. Wegovy is bedoeld voor mensen met ernstig overgewicht, bij wie afvallen niet meer lukt met enkel leefstijlaanpassingen.

CV Sanne Groenemeijer

Illegale webwinkels

Ook in Nederland weten mensen met een beetje overgewicht semaglutide te vinden. Ze vragen hun arts toch Ozempic voor te schrijven, of ze kopen het bij een illegale webwinkel. Een kwalijke zaak, zegt Groenemeijer, want net als ieder medicijn kent ook dit middel bijwerkingen. Het veroorzaakt vaak misselijkheid en darmklachten, en kan in zeldzame gevallen tot alvleesklierontsteking of schildklierkanker leiden. Daarom moet het altijd onder toezicht van een arts worden gebruikt.

En, nog veel erger volgens Groenemeijer: de levering aan diabetespatiënten komt erdoor in gevaar. „De tienduizenden diabetespatiënten in Nederland die van dit middel afhankelijk zijn, moeten ervan verzekerd zijn dat ze het kunnen blijven krijgen. Dat kan ik nu niet altijd meer garanderen.”

Daarom begon Novo Nordisk de campagne ‘Juist en Veilig Gebruik’, waarin het op die risico’s wijst. Het is hoogst ongebruikelijk voor een farmaceut om zélf de populariteit van een middel te willen beteugelen. „Natuurlijk zijn we blij met groei”, zegt Groenemeijer. „Maar niet ten koste van alles.”

Natuurlijk zijn we blij met groei. Maar niet ten koste van alles

Hoe kan het dat jullie zo zijn overvallen door het succes van het middel? Iedereen met wat kilo’s te veel zou graag wat makkelijker afvallen…

„We waren niet verrast dat er behoefte in dit segment is, maar de mate waarin, dát heeft ons overvallen. Daarin zijn we naïef geweest. Ook toen ons vergelijkbare middel tegen diabetes, liraglutide, dertien jaar geleden op de markt kwam, kregen artsen al belletjes: de buurvrouw is zo lekker afgevallen van dat medicijn, kan ik dat ook krijgen? Maar op deze schaal hadden we het niet voorzien. We hebben de kracht van sociale media onderschat. Ik heb op advies van mijn kinderen TikTok op mijn telefoon gezet. Als je dan kijkt naar het aantal filmpjes over onze medicijnen en hoe je aan vervalste recepten komt… je weet niet wat je ziet.”

Wat willen jullie ontmoedigen?

„Ten eerste dat artsen het voorschrijven aan mensen voor wie het niet bedoeld is. Die vrijheid hebben ze, off-label noemen we dat, en de patiënt betaalt er dan zelf voor. We zien dat bijvoorbeeld in sommige privéklinieken. Dat hebben we liever niet, maar het wordt in elk geval nog door artsen gedaan, die daar verantwoordelijk mee omgaan.

„Een veel grotere zorg zijn de webwinkels waar semaglutide zonder recept kan worden gekocht. Of na een online consult met een arts uit een of ander land, die dan een recept uitschrijft voor een online apotheek. We verzamelen de sites die dit doen en geven het door aan de inspectie, maar als we een site met .com offline laten halen, staat diezelfde site – maar dan met .eu – er de volgende dag alweer op. Er is een hele schaduwhandel zonder medische begeleiding ontstaan. We hebben geen idee hoe die webwinkels aan ons product komen: wij verkopen aan groothandelaren, daarna gaat ons zicht op zwart.

„We zien ook het aantal vervalsingen toenemen. Ik kreeg onlangs een voorgevulde injectiepen toegestuurd, ons logo was erop nagemaakt. Hij was gevuld met insuline in plaats van semaglutide. Levensgevaarlijk.”

Bent u niet bang voor een averechts effect? Deze campagne vergroot ook weer de naamsbekendheid.

„Wekelijks staan al drie of vier artikelen over dit middel in de kranten. Daar zal dit echt niet zoveel aan toevoegen.”

Hoe ziet de campagne eruit?

„Enerzijds richten we ons op artsen. Onze artsenbezoekers gaan met hen in gesprek en wijzen op de gevolgen van off-label voorschrijven. Onze boodschap: gebruik dit middel het liefst alleen voor de patiënten voor wie het bedoeld is.

„Daarnaast hebben we een website, www.afvallenmetmedicijnen.com. Die zin is een van de meest gegoogelde zoektermen op het moment en leidt naar verkopers van semaglutide. Wij willen dat mensen ook informatie vinden over veilig gebruik, dus dat publiceren wij op die website.Ik wilde eigenlijk semaglutide.nl gebruiken, maar die domeinnaam was al geclaimd door een commerciële partij. Dat soort praktijken irriteert me mateloos, daardoor kunnen wij onze verantwoordelijkheid niet maximaal nemen.”

Moeten jullie zelf niet op TikTok met de campagne?

„Daar denken we wel over na. We hebben gekeken naar artsen die ook influencers zijn, maar we hebben een beperkt budget voor campagnes omdat we als bedrijf geen grote bedragen mogen betalen aan artsen en geen reclame mogen maken. Dat budget is lang niet genoeg voor een influencer met veel volgers.”

Wegovy zal uiteindelijk ook op de Nederlandse markt komen. Hoe bereidt Novo Nordisk zich voor op de run die daarop kan ontstaan?

„We hebben dat medicijn recent geïntroduceerd in het Verenigd Koninkrijk. Dat doen we anders dan normaal: wij laten weten hoeveel doses we maximaal kunnen leveren, de overheid bepaalt op basis daarvan aan welke criteria patiënten moeten voldoen om het middel in deze eerste fase te krijgen, zoals een BMI van boven de 35 in combinatie met een andere gewichtsgerelateerde aandoening. Het is ook alleen verkrijgbaar in ziekenhuisapotheken, niet bij de algemene apotheek. Zoiets zullen we ook in Nederland doen.”

Lees ook: Diabetesmedicijn om bijeffecten ontdekt op Instagram en TikTok, met ongekende vraag tot gevolg

Waarom voert u de productie niet gewoon op?

„Die capaciteit hebben we niet. Al onze fabrieken draaien al 24 uur per dag, zeven dagen per week. We investeren ruim 2 miljard euro om een extra fabriek te bouwen, maar die kunnen we niet in een of twee jaar uit de grond stampen.”

En licenties uitgeven aan andere fabrikanten, zodat die het ook kunnen maken?

„Dat doen we ook, we hebben bijvoorbeeld net een contract afgesloten met een Belgische fabrikant.

„Maar het is een zogenoemde ‘biological’. Het middel wordt gemaakt door gistcellen, die moeten worden gekweekt in grote reactoren. Daaruit moet daarna de stof worden gezuiverd. Dat productieproces is niet zomaar te implementeren in een andere fabriek.”

Er is een nieuwe generatie anti-obesitasmiddelen onderweg die nóg effectiever is. Verwacht u dat de indicatie voor Wegovy in de loop van de tijd zal versoepelen?

„Dat is aan de medische wereld, aan de artsen. Maar ik kan het me wel voorstellen. Als we overgewicht ermee gaan behandelen, in combinatie met leefstijlinterventies, maken we een nieuwe generatie veel gezonder.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 21 september 2023.

Lees verder…….

Luister naar

Russische dreiging tegen Oekraïne vanuit Wit-Rusland: oefenen ze alleen maar?

Luister naar

Related Articles