Europese tegenstellingen over een prijsplafond in de gasmarkt verder vergroot

In plaats van dichter bij elkaar te komen, liggen EU-landen over de aanpak van de energiecrisis juist weer meer met elkaar overhoop. Op een ingelast overleg van energieministers in Brussel deze donderdag zat de discussie zo vast, dat die verplaatst moest worden naar weer een nieuw crisisberaad in december.

De Tsjechische industrieminister Jozef Sikela, voorzitter van het overleg, sprak na afloop van een „behoorlijk verhitte discussie”. Een groep lidstaten weigerde afspraken over onder meer het gezamenlijk aankopen van gas af te hameren, zolang een voorstel voor een ‘prijsplafond’ voor de gasmarkt niet wordt aangepast.

Dat voorstel van Brussel moest afgelopen week juist een doorbraak forceren in de moeizame Europese discussie over de energiecrisis. Lidstaten als Spanje, Polen, Italië en België vragen al bijna een jaar om zo’n prijsplafond, terwijl landen als Nederland en Duitsland juist vrezen voor de gevolgen daarvan.

Zowel voor- als tegenstanders keerden zich direct tegen het voorstel van een prijscorrectiemechanisme

Na maanden uitstel hoopte de Europese Commissie deze week beide kampen tevreden te stellen met een plan voor een zogeheten prijscorrectiemechanisme. Maar zowel voor- als tegenstanders keerden zich direct tegen het voorstel, waardoor de breuklijnen nu nog verder verdiept zijn. De onenigheid is zo groot dat er in Brussel grote twijfel is over hoe die met één voorstel overbrugd kan worden.

Lees ook: Energie-expert: ‘De bizarre gasmarkt is onaangeroerd gebleven, dat is onacceptabel’

De Poolse minister Anna Moskwa noemde het voorstel van de Commissie bij binnenkomst „een soort grap”. „Het is winter, het is in Polen al min tien graden. We hebben nu een prijsplafond nodig.” Haar Spaanse collega Teresa de Ribera sprak eveneens van een „slechte grap” en een „onwerkbaar en ineffectief” instrument.

Het ‘prijscorrectiemechanisme’ dat Brussel dinsdag voorstelde treedt pas in werking als de prijs voor gas op de TTF-beurs, de belangrijkste marktplaats voor gas in Europa, tenminste twee weken op 275 euro ligt én er een groot verschil is met de gasprijs die elders wordt betaald. Die voorwaarden zijn zo streng, dat het instrument het afgelopen jaar zelfs tijdens de grootste pieken nooit in werking zou zijn getreden.

Aan de andere kant staan landen als Nederland en Duitsland die nog altijd uiterst sceptisch zijn over elke vorm van marktingrijpen. Ook zij zijn kritisch over het Commissievoorstel, maar dan vanwege de onbekende gevolgen die zo’n interventie kan hebben. Minister Rob Jetten (Klimaat, D66) sprak donderdagochtend van een „gebrekkig voorstel” met „grote risico’s voor de leveringszekerheid van gas en voor de stabiliteit van de financiële markten”.

Terug naar de tekentafel

De grote onenigheid betekende donderdag dat andere, minder controversiële energiemaatregelen niet konden worden aangenomen. Ten minste elf EU-landen weigerden daarmee akkoord te gaan zonder „werkbaar” plafondvoorstel. „We kunnen niets beslissen zolang we niet over alles kunnen beslissen”, aldus de Belgische minister Tinne Van der Straeten. „Eerst hadden we het probleem dat de Commissie niet in staat was een voorstel op tafel te leggen. Nu hebben we een probleem omdat het dat wel heeft gedaan”, aldus Sikela.

Het betekent dat de Commissie terug moet naar de tekentafel om met een voorstel te komen waar EU-landen wel mee kunnen leven. Makkelijk wordt dat allerminst. Donderdag benadrukte Eurocommissaris Kadri Simson (Energie) hoe lastig het was geweest met een voorstel te komen tussen alle rode lijnen door. Of een tweede poging wel slaagt, valt te bezien. Een nieuw crisisoverleg staat voor 13 december gepland.