Met soms kleine meerderheden is het Europees Parlement woensdag akkoord gegaan met een set wetten die leiden tot een ingrijpende hervorming van het Europese asiel- en migratiebeleid. De goedkeuring betekent dat het zogeheten ‘asiel- en migratiepact’ nu de laatste fase in kan en vrijwel zeker nog vóór de Europese verkiezingen begin juni helemaal afgerond kan worden.
Dat wordt in Brussel als belangrijk gezien, omdat zorgen over toenemende migratie één van de belangrijkste thema’s lijken te worden voor die verkiezingen. Met het afronden van het ‘migratiepact’ hopen veel Europarlementariërs een duidelijk signaal af te geven dat de EU er na jaren van hoog oplopende ruzies nu wel in slaagt migratieafspraken te maken. Bovendien zullen die er volgens sommigen in de toekomst toe leiden dat minder migranten in Europa arriveren en opgevangen worden, hoewel critici betwijfelen of ze echt dat effect zullen hebben.
In het kort betekenen de nieuwe afspraken dat migranten zonder recht op asiel sneller moeten worden opgemerkt en uitgezet, terwijl vluchtelingen tegelijk eerlijker verdeeld worden over Europa. Ook zijn er nieuwe afspraken gemaakt over wat EU-landen mogen doen als het aantal migranten plotseling fors toeneemt of wanneer migranten door een vijandig land als instrument voor politieke druk worden ingezet.
Lees ook Is dit het definitieve antwoord op Europese migratiezorgen? Vijf vragen over het EU-migratiepact
Critici, onder wie linkse Europarlementariërs en vluchtelingenorganisaties, vrezen dat de nieuwe afspraken leiden tot het uithollen van het recht op asiel en verslechterde opvangomstandigheden aan de Europese buitengrenzen. Volgens rechts-radicale partijen gaan de nieuwe afspraken juist niet ver genoeg en moet Europa haar grensmuren nog veel steviger optrekken.
Het betekende dat woensdag tot op het laatste moment onzeker was of voldoende Europarlementariërs met de nieuwe regels zouden instemmen. Uiteindelijk bleek een meerderheid, hoewel soms klein, toch voor. CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers spreekt in een verklaring van een „belangrijke stap” en „nieuw beleid dat een einde maakt aan de chaos aan onze buitengrenzen.” Volgens VVD-Europarlementariër Malik Azmani is deze „eerste stap noodzakelijk om vervolgstappen te zetten” – waarbij volgens de VVD’er meer migratiedeals ook noodzakelijk zijn en uitgeprocedeerden makkelijker teruggestuurd moeten kunnen worden.
‘Geen andere kans meer’
GroenLinks en PvdA stemden alleen in met bepaalde onderdelen van het pakket. In een verklaring hekelt GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik dat „het recht op asiel wordt afgezwakt en daarbovenop landen allerlei noodsituaties [mogen] inroepen om af te wijken van hun verplichtingen.” Voorafgaand liet Europarlementariër Sophie in ’t Veld (Volt), die over de wetten meeonderhandelde, al weten „geen champagne te ontkurken” over het pakket, maar alsnog wel met het merendeel van de nieuwe regels in te stemmen. „We hebben geen andere kans meer om tot een akkoord te komen.”
Eind december bereikten Europarlementariërs en EU-lidstaten al een voorlopig akkoord over hervorming van het migratiebeleid – de grootste aanpassing van de gezamenlijke regels in meer dan tien jaar. Nu het Europarlement definitief akkoord is, hoeven EU-lidstaten alleen nog een laatste handtekening te zetten. Naar verwachting gebeurt dat eind april. De nieuwe regels treden dan de komende jaren – afhankelijk van hoe ingrijpend de hervorming – in werking, waarna het hele pakket in 2026 moet gelden.
Lees ook ‘Het nieuwe migratiepact van de EU lost nauwelijks wat op, maar speelt radicaal-rechts intussen wel in de kaart’
