EU vraagt Noord-Macedonië: aanvaard dit compromis voor toetreding

Een slepend conflict tussen Noord-Macedonië en Bulgarije, en een Frans compromisvoorstel daarvoor, leidt al dagen tot grote onrust in de twee landen. Toen Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, donderdag in het parlement van Noord-Macedonië zei dat de EU het kleine land er graag bij wil hebben, protesteerden buiten enkele duizenden mensen tegen het compromisvoorstel. Naast beleefd applaus van de meeste parlementsleden werd Von der Leyen ook onthaald op afkeurend gefluit.

Kern van het geschil is de positie van de Bulgaarse minderheid in Noord-Macedonië. Het land is al zeventien jaar kandidaat-lid van de EU, maar echte onderhandelingen zijn nog niet begonnen.

Een eerste struikelblok was ruzie met Griekenland over de naam van het land – Griekenland heeft een regio die Macedonië heet. In 2018 werd het decennia-oude conflict beslecht met een akkoord over de naam Noord-Macedonië.

Maar een tweede groot struikelblok is de positie van de Bulgaarse minderheid in Noord-Macedonië. Bulgarije, EU-lid sinds 2007, heeft dwars gelegen totdat er in zijn ogen adequate garanties zouden zijn gegeven voor de bescherming daarvan.

Frans compromisvoorstel

Volgens een voorstel dat de Franse president Macron vorige maand heeft gedaan tijdens de NAVO-top in Madrid, zou Noord-Macedonië zijn grondwet aanpassen om daarin de rechten van de Bulgaarstalige minderheid te verankeren. Ook zou de bescherming van minderheden wettelijk moeten worden vastgelegd. In ruil daarvoor zou Bulgarije zijn verzet opgeven.

Dit Franse plan „respecteert uw nationale identiteit”, zei Von der Leyen. „Er kan geen twijfel over bestaan dat Macedonisch uw taal is.” Zij voegde daaraan toe dat het nu tijd is voor Noord-Macedonië om stappen vooruit te zetten. „Wij willen jullie in de EU.”

De zittende sociaal-democratische regering in Skopje steunt het plan. Premier Dimitar Kovacevski heeft het verdedigd als een redelijk compromis, dat op geen enkele manier nationale belangen in gevaar brengt of de nationale identiteit bedreigt.

De centrum-rechtse partij VMRO-DPMNE, de belangrijkste oppositiepartij, is het daar niet mee eens. Volgens deze partij worden er in het compromis onnodig veel concessies gedaan aan Bulgarije en staan hiermee de taal en cultuur van Noord-Macedonië ter discussie. Zij wil dat het compromisvoorstel wordt aangepast – of dat er een nieuw voorstel wordt gedaan door de halfjaarlijkse voorzitter van de Europese Raad, Tsjechië.

De afgelopen tien dagen is er in Noord-Macedonië bijna dagelijks geprotesteerd tegen het Franse compromisvoorstel. Donderdag zongen demonstranten bij het parlementsgebouw het volkslied en scandeerden ze slogans als „Nooit Noord, altijd Macedonië”, waarmee ze ook de deal uit 2018 met Griekenland ter discussie stelden.

Ook in Bulgarije leidt de kwestie tot veel beroering. Op 22 juni viel de centrumregering van premier Kiril Petkov omdat een kleine partij van de vierpartijencoalitie eruit stapte. Dat Petkov had beloofd de Noord-Macedonische EU-aanvraag niet langer tegen te houden, was volgens die partij „landverraad”.

Naar verwachting debatteert het parlement van Noord-Macedonië nu twee dagen over het compromisvoorstel. De regerende coalitie steunt op een krappe meerderheid van 61 van de 120 zetels. Voor een grondwetswijziging is een twee derde meerderheid nodig, en die is vooralsnog niet in zicht.