EU verhoogt doel duurzame energie – mét biomassa en atoomstroom

Het aandeel hernieuwbare energie moet in Europa de komende jaren gaan stijgen – en fors ook. De Europese Unie is het donderdag eens geworden over nieuwe doelen voor duurzame energie. In 2030 moet 42,5 procent van de gebruikte energie uit hernieuwbare bronnen komen. In 2021 was dit aandeel zo’n 22 procent.

Het nieuwe doel betekent een forse stijging, maar ligt lager dan waar de Europese Commissie en het Europees Parlement op inzetten. Beide streefden naar 45 procent. EU-lidstaten hebben dat iets verlaagd. Wel is een ‘vrijwillig’ doel van 2,5 procent extra afgesproken.

Lees ook: Duitse draai zet Europese ‘Green deal’ onder druk. ‘Duitsland speelt met vuur’

Aan het akkoord gingen moeizame onderhandelingen vooraf, niet alleen omdat het doel ter discussie stond, maar vooral omdat ook de energievormen die als duurzaam gelden worden vastgelegd. Twee soorten zijn traditioneel omstreden: biomassa en kernenergie. Beide mogen nu onder voorwaarden meetellen – waardoor het akkoord direct op felle kritiek van klimaatorganisaties kan rekenen.

Vooral over biomassa is traditioneel felle discussie. Energie die wordt opgewekt door houtsnippers of ander plantaardig materiaal te verbranden, geldt onder bepaalde voorwaarden als ‘hernieuwbaar’. Maar de afgelopen jaren groeide de kritiek op dat duurzame label, onder meer door onthullingen over hoe gezonde bossen in Europa in de verbrandingsoven verdwijnen. Tegelijk kan de EU niet zonder biomassa: die maakt nog altijd circa 60 procent uit van de opgewekte hernieuwbare energie.

Paard van Troje

Terwijl het Europees Parlement inzette op flinke aanscherping van de regels rond ‘primaire houtige biomassa’ – zoals boomstammen en stronken – door daarop onder meer een maximum te zetten, is dat in het eindakkoord afgezwakt. In principe blijft biomassa gewoon meetellen als ‘hernieuwbaar’ en geldt er geen limiet voor.

Lees ook: Het Brusselse gevecht over bossen en biomassa barst los

Wel zijn afspraken gemaakt over duurzaamheidscriteria. Zo mag geen groene subsidie meer worden gegeven aan verbranding van „industrieel” hout en moet hout uit „oude bossen” aan strenge voorwaarden voldoen om mee te mogen tellen als hernieuwbaar. Milieuorganisaties en groene politici noemen het resultaat niettemin teleurstellend. Volgens het Wereldnatuurfonds zou het verhoogde doel „een paard van Troje kunnen worden als het niet wordt bereikt door wind en zon, maar door meer primaire houtachtige biomassa te verbranden”.

Ook over de rol van kernenergie in het duurzame doel is stevig onderhandeld. Frankrijk lobbyde in de eindfase van de onderhandelingen keihard voor een plekje voor nucleaire energie. Daarin is het ten dele geslaagd. Zo mag waterstof opgewekt met kernenergie deels worden meegeteld bij de vergroeningseisen voor industrie en transportsector.

Nederland hekkensluiter

Het nieuwe doel voor 2030 van 42,5 procent vervangt het oude van 32 procent. Het is een aanzienlijk stijging tegenover de 22 procent die de EU in 2021 uit hernieuwbare bronnen haalde.

Voor Nederland is de opgave gigantisch: volgens de jongste cijfers, uit 2021. is Nederland binnen Europa met een aandeel van slechts 12,3 procent energie uit hernieuwbare bronnen hekkensluiter. Zweden en Finland zitten al boven het doel, met respectievelijk 62,6 en 43,3 procent in 2021.

De grote verhoging van het aandeel ‘duurzaam’ is nodig om de EU in sneltreinvaart op het pad naar de klimaatneutrale toekomst te zetten. Eerder spraken EU-lidstaten af in 2030 55 procent minder CO₂ uit te stoten dan in 1990. Vergroting van het aandeel hernieuwbare energie is voor die ambitie cruciaal.

In principe zullen lidstaten en het Europees Parlement de donderdag gemaakte afspraken binnenkort formeel omarmen. Maar of dat zonder slag of stoot gebeurt, staat sinds een paar weken ter discussie. Begin maart weigerde Duitsland op het laatste moment een akkoord over uitfasering van auto’s met brandstofmotoren te ondertekenen. Na moeizame gesprekken met de Europese Commissie ging Berlijn afgelopen week alsnog akkoord.

Het voedt in Brussel nu twijfel over een soepele afhandeling van andere klimaatvoorstellen. Vooral de onderdelen over kernenergie in het akkoord over hernieuwbare energie zouden de komende weken en maanden nog op protest kunnen stuiten.