Als onderdeel van een breder sanctiepakket heeft de EU woensdag sancties opgelegd aan de Russische diamantgigant Alrosa en diens topman Pavel Marinytsjev. Het machtige Alrosa, dat gevestigd is in de noord-Siberische republiek Jakoetië (Sacha), is de grootste producent van ruwe diamanten ter wereld. De 44-jarige topman van het bedrijf is toegevoegd aan de Europese zwarte lijst, wat betekent dat zijn tegoeden worden bevroren en hij geen visum voor EU-landen meer kan krijgen.
Het verbod op de import, export en doorvoer van natuurlijke en synthetische diamanten uit Rusland maakt deel uit van het twaalfde sanctiepakket tegen Rusland, dat EU-landen in december overeenkwamen. Alrosa heeft naar schatting 90 procent van de Russische diamantproductie in handen en levert de Russische overheid daarmee „aanzienlijke inkomsten” op, aldus de verklaring van de Europese Raad over de sancties, die woensdag is gepubliceerd. Rusland beschikt met Botswana over de grootste voorraad diamanten ter wereld. Vorig jaar bedroeg de Russische diamantexport naar schatting ruim 3,5 miljard euro. Industriële diamanten (van lage kwaliteit) en individuele sieraden zijn uitgezonderd van de maatregelen.
Maandenlange onderhandelingen
De EU-sancties zijn het resultaat van maandenlange onderhandelingen met de G7, die eveneens een verbod invoert, met als gezamenlijk doel de Russische economie af te snijden van een belangrijke inkomstenbron. Internationaal is er veel weerstand tegen de maatregelen. Binnen de EU hamerde vooral België, een van ’s werelds grootste diamantmarkten en belangrijk importeur van Russische diamanten, op de invoer van een effectief systeem ter handhaving van het verbod. Dit om te voorkomen dat de handel zich simpelweg naar elders zal verplaatsen. Vanaf 1 maart wordt de handel van Russische diamanten via derde landen aan banden gelegd, vanaf september moet een „robuust” systeem in werking treden om de naleving van de sancties binnen EU en G7 te controleren.
De sancties hebben eveneens impact op India, het land waar het overgrote deel van de diamanten wordt bewerkt, wat miljoenen Indiase diamantslijpers van inkomsten voorziet. Vorig jaar legde het de import vanuit Rusland tijdelijk stil, om een overschot aan diamanten op de wankele markt en prijsdalingen te voorkomen.
India hoopt betrekkelijk weinig last van de sancties te hebben, omdat het vooral kleinere Russische diamanten bewerkt. Volgens de instructies gepubliceerd op de website van de Europese Commissie geldt vanaf maart een verbod op in een derde land geslepen Russische diamanten, met een gewicht van 1 karaat (0,2 gram) of meer. Vanaf 1 september 2024 wordt dat verbod uitgebreid naar industrieel vervaardigde diamanten, sieraden en horloges, waarin diamanten zijn verwerkt met een gewicht vanaf 0,5 karaat.
Het Kremlin is woedend over de maatregelen en kondigde vorige maand aan er alles aan te zullen doen om de sancties te omzeilen. „Die mogelijkheden bestaan en zullen zeker worden gevonden”, aldus Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.
Lees ook VS: sancties voor bank die oorlog in Oekraïne financiert
In de Siberische deelrepubliek Jakoetië zijn de zorgen over economische achteruitgang groot. Alrosa heeft zo’n 35.000 werknemers in dienst, van wie het overgrote deel in het afgelegen en ijskoude Jakoetië werkzaam is. Daarnaast bezit het een reeks dochterbedrijven die zich in die regio bezighouden met de infrastructuur en transport. „Alrosa en de hele diamantindustrie zijn altijd de steun en toeverlaat van ons Jakoetië geweest en zullen dat ook altijd blijven”, aldus de gouverneur van de regio, Ajsen Nikolajev, vorige maand.
