‘Een stadsoorlog in Gaza zal tot heel veel slachtoffers leiden’

In de Negevwoestijn, in het zuiden van Israël, ligt een spookstad. Op ongeveer twintig kilometer van de Gazastrook staan zo’n zeshonderd stoffige gebouwen waar nooit iemand zal wonen. Er zijn scholen zonder leerlingen en een moskee waar nog nooit iemand gebeden heeft. De stad staat op geen enkele kaart.

De gebouwen maken deel uit van het Urban Warfare Training Center, een trainingsbasis van het Israëlische leger vlakbij de Tze’elim kibboets. ‘Baladia’ wordt het complex ook wel genoemd, een Arabisch woord voor ‘stad’. Sinds de bouw in 2005 oefenen Israëlische soldaten in Baladia hoe je oorlog voert in smalle steegjes en tussen hoge gebouwen.

Volgens het Israëlische leger is er alles aan gedaan om van Baladia een „authentieke moderne woestijnstad” te maken. Zo galmt de stem van een muezzin er door de straten en zijn de muren van de stegen bedekt met pro-Palestijnse graffiti, gemaakt door de enige officiële graffiti-artiest in dienst van het Israëlische leger. Tussen de gebouwen staan de wrakken van uitgebrande auto’s.

Het is een geavanceerde faciliteit. Alle gebouwen in de stad zijn uitgerust met sensoren en camera’s, zodat soldaten uitgebreid feedback kunnen krijgen na een oefening. Hier heeft Israël zich voorbereid op een oorlog zoals die zich ook zal ontvouwen bij een grondoffensief van het dichtbebouwde, stedelijke Gaza.

De stad moet een “authentieke moderne woestijnstad” simuleren volgens het leger. De muren zijn bedekt met pro-Palestijnse leuzen, gemaakt door de enige officiële graffiti-artiest in dienst van het Israëlische leger. | De stad moet een “authentieke moderne woestijnstad” simuleren volgens het leger. De muren zijn bedekt met pro-Palestijnse leuzen, gemaakt door de enige officiële graffiti-artiest in dienst van het Israëlische leger.

Het complex bestaat uit honderden gebouwen en er zijn onder andere een moskee, scholen en een markt nagebouwd. | Het complex bestaat uit honderden gebouwen en er zijn onder andere een moskee, scholen en een markt nagebouwd.

Hier heeft het Israëlische leger zich voorbereid op een mogelijke stadsoorlog in Gaza. | Hier heeft het Israëlische leger zich voorbereid op een mogelijke stadsoorlog in Gaza.

Overmacht

„Hamas is op geen enkele manier opgewassen tegen de kracht van het Israëlische leger”, zegt Justin Bronk. Hij is militair expert bij het Royal United Services Institute (RUSI) in Londen. Zelf is Bronk ook wel eens bij Baladia geweest en hij noemt de grote basis „erg indrukwekkend”. In termen van conventionele militaire macht is Israël „vooraanstaand” in het Midden Oosten, zegt hij.

Nadat Hamas op 7 oktober Israël overrompelde in met een terroristische aanval waarbij honderden doden vielen, sloeg het Israëlische leger hard terug. Overal in de Gazastrook werden bombardementen uitgevoerd en inmiddels kwamen daarbij volgens de lokale autoriteiten meer dan 4.100 mensen om het leven. Vorige week riep de Israëlische regering 1,1 miljoen Gazanen op om het noordelijke deel van het gebied te evacueren. Hoewel een grondoffensief voorlopig op zich laat wachten, lijkt de vraag nog steeds eerder wanneer Israël binnenvalt, dan of ze dat doen. Israëlische grondtroepen zijn samengetrokken bij de grens van de Gazastrook en de Israëlische minister van defensie Yoav Gallant zei donderdag tegen militairen bij de grens: „Jullie zien Gaza nu van een afstand, maar jullie zullen het snel vanbinnen zien. Het bevel zal komen.”

Lees ook Lees ook: Voor welke keuzes staat Netanyahu?

De materiele overmacht van Israël staat daarbij buiten kijf. Ondanks de geringe omvang van het land, staat het op de achttiende plaats van de jaarlijkse GFP-index van militaire macht. Het Israëlische defensiebudget, aangevuld door Amerikaanse steun, wordt in 2023 geschat op 23,6 miljard euro. Behalve een grote luchtmacht die zich sinds 7 oktober liet gelden en het geavanceerde Iron Dome raketafweersysteem, heeft Israël ook een grote landmacht. In een historische zet heeft de Israëlische regering 360.000 reservisten opgeroepen.

Het aantal Hamasstrijders wordt door het Britse International Institute for Strategic Studies geschat op vijftien- tot twintigduizend, hoewel Israël eerder dertigduizend noemde. Zij hebben geen gepantserde voertuigen, tanks of artillerie en maken vooral gebruik van automatische geweren, handgranaten, antitankwapens en raketten. Volgens een analyse van CNN gebruikte Hamas tijdens de aanval op 7 oktober uit goedkope, tweedehands en gestolen wapens. Zo gebruikte Hamas bijvoorbeeld tientallen jaren oude Sovjetwapens en verbouwde AK-47 geweren.

Volgens deskundigen werden in het verleden ook veel raketten Gaza binnengesmokkeld, maar inmiddels produceert de groep zelf het grootste deel van zijn raketten.

Hinderlagen

Het grote voordeel van Hamas is echter dat ze een stadsoorlog kunnen voeren. De zware tanks en pantserwagens van het Israëlische leger zijn kwetsbaar in nauwe straten waar ze weinig overzicht hebben en gemakkelijk kunnen worden benaderd door iemand met een antitankwapen.

Hamas is daarnaast getraind om te vechten vanuit een netwerk van ondergrondse tunnels. „Hamas kent het gebied buitengewoon goed en ze hebben tijd gehad om het te fortificeren en hinderlagen en boobytraps aan te leggen”, zegt Bronk. „Zij zijn deze oorlog begonnen en hebben de tijd gehad om zich voor te bereiden op de onvermijdelijke Israëlische reactie.”

Lees ook Lees ook: de mythische tunnels van Hamas

Ook zijn lang niet alle 360.000 reservisten getraind voor een mogelijk grondoffensief. Hoewel de meeste tijdens hun dienstplicht wel militaire training hebben gehad, is die voor velen niet up to date en „een grondoffensief, zeker in een stedelijke omgeving is heel zwaar”, zegt Bronk. Het is volgens hem niet alleen ingewikkeld precisiewerk, maar zwaar voor het moreel. Volgens de expert zal het grootste deel van de reservisten vooral ingezet worden als back-up voor kleinere, meer professionele, eenheden die een mogelijke aanval zouden leiden.

Sowieso is Israël volgens Bronk gedwongen om zijn aandacht te verdelen en rekening te houden met een gevecht op verschillende fronten. „Het Israëlische leger moet munitie, luchtsteun en reservisten achterhouden voor een mogelijke confrontatie met Hezbollah vanuit Libanon, maar ook bijvoorbeeld voor mogelijke onrust op de Westelijke Jordaanoever”, aldus Bronk. „De risico’s die ze daarmee willen nemen zullen ook deels bepalen hoe een grondoffensief eruit zal zien.”

Dodelijk

Als het echter tot een stadsoorlog komt, zal dat tot hoge slachtofferaantallen leiden, bovenop de duizenden doden en gewonden die nu al gevallen zijn. „Net als ieder ander leger dat een dichtbebouwde omgeving ingaat en daar ingegraven, opstandige strijdkrachten aantreft, zal Israël terugvallen op zwaar geschut, met artillerie en luchtaanvallen. Ze zullen het gebouw voor gebouw moeten platleggen”, zegt Bronk.

Maar Israël heeft zichzelf als doel gesteld om Hamas helemaal te vernietigen en heeft zich ook al jaren kunnen voorbereiden op deze strijd. In nepwoestijnstad Baladia zijn niet voor niets ook ondergrondse tunnels aangelegd voor soldaten om te oefenen. Volgens Bronk is Israël al langer dan welke andere Westerse militaire macht ook bezig zichzelf klaar te stomen voor dergelijke stadsoorlogen. „Maar training brengt je ook maar zover”, benadrukt Bronk, „vooral op een plek met zulke complexiteit en dichtheid als Gazastad.”