Het Oekraïense tegenoffensief gaat niet zoals gehoopt. Oekraïne heeft nauwelijks terreinwinst geboekt. Staat de oorlog stil? „Er is geen sprake van een patstelling”, zegt George Barros, analist bij het Institute for the Study of War. „Terreinwinst is niet de beste indicatie van de strijd op dit moment.”
Het Institute for the Study of War (ISW) is waarschijnlijk de invloedrijkste en meest geciteerde denktank op het gebied van Oekraïne sinds de grootschalige invasie van dat land. Als het Amerikaanse ISW zijn dagelijkse analyse over de stand van de oorlog publiceert, verschijnen de conclusies wereldwijd op nieuwssites – ook in Oekraïne, en ook regelmatig in NRC.
George Barros is al sinds 2019 analist voor ISW. Daarnaast leidt hij ook het ‘georuimtelijke’ team. Dat vierkoppige team maakt de landkaarten en probeert dagelijks te ontrafelen welk gebied door de Russen is bezet, welk gebied nog wordt bevochten, en wat onder Oekraïense controle staat.
ISW verzamelt informatie uit openbare bronnen waar specialisten vervolgens traditionele militaire inlichtingentechnieken op loslaten. Alles met de onderliggende vragen: wat zegt dit over de Russische gevechtscampagne? Valt te voorspellen wat de Russen proberen te doen?
Hoe evalueert u deze fase van de oorlog?
„Er wordt momenteel veel moeite gedaan om de oorlog in Oekraïne af te schilderen als een patstelling. Wij achten dat niet juist. Weet je, nog maar een paar dagen geleden begonnen de Russen een groot nieuw offensief bij Avdiivka [de zwaar verdedigde stad in Donetsk]. En zelfs als we dat offensief buiten beschouwing laten, vechten de Oekraïners nog steeds een strijd die voor hen existentieel is. Rusland heeft zijn strategische doelen niet aangepast: het einddoel blijft om de Oekraïense staat te verwoesten en heel Oekraïne onder controle te brengen.
„De strijd die we nu zien gaat niet over de toekomst van de 17,8 procent van Oekraïne die door Rusland bezet is. Het gaat nog steeds over het voortbestaan van de Oekraïense staat. Rusland wil de huidige terreinwinst consolideren en zijn strijdkrachten herschikken zodat het vervolgens de klus kan klaren op de toekomstige tijd en plaats die het zelf kiest. Het is heel erg belangrijk dat de Oekraïners doorgaan met vechten zodat dit niet kan gebeuren.”
Hoe gaat het tegenoffensief?
„Het tegenoffensief is vanaf het begin af aan niet goed gegaan. Maar ik wil heel duidelijk zijn: het lukt de Oekraïners misschien niet de cruciale stad X voor het eind van het jaar te heroveren, en misschien niet op de geplande datum en tijd de kustweg bij de Zee van Azov af te snijden, maar dit betekent niet dat de oorlog voorbij is. Dit betekent niet dat de Oekraïners niet meer kunnen winnen. Het betekent ook niet dat de Oekraïners geen betekenisvolle resultaten hebben geboekt.
„In de afgelopen vier tot zes weken zijn de Oekraïners er in Zaporizja in geslaagd het dikste en best voorbereide deel van de Russische verdedigingslinies te doorbreken. Waar de Russen een drielaags verdediging met drakentanden, anti-tankgeulen en gevechtsposities hadden staan. Dat is tactisch significant. Ik denk dat de Oekraïners zich klaarmaken om nog één keer grote druk op dit gebied te zetten.
„Veel mensen kijken op de kaart naar wat de Oekraïners in de afgelopen vijf maanden heroverd hebben. Het lijkt niet op de snelle terreinwinst die ze vorig jaar in Charkiv of Cherson zagen. Dan denken ze: het lijkt op een mislukking. Territoriumwinst is maar één indicatie van de campagne. Voor een leek is het de makkelijkste indicatie. Maar het is op dit moment niet de enige en niet de beste indicatie.”
Wat is dan wel de beste indicatie?
„Dat is juist, er is niet één beste. Militaire wetenschap is veelzijdig, dynamisch en er zijn veel variabelen. Je kunt ze vaak niet kwantificeren. Wat is de slagorde? Welke reserves staan er in het gebied? In hoeverre heeft het tegenoffensief het moreel onder de troepen aangetast? In hoeverre hebben de Oekraïense strijdkrachten het Russische vermogen aangetast om toekomstige operaties te plannen?
„Om de zuidelijke frontlinies te versterken, heeft Rusland een paar keer gestolen van Jantje om Pietje te betalen. We weten dat ze de 76ste luchtlandingsdivisie uit Loehansk ter versterking naar Zaporizja hebben verplaatst, net als de 7e luchtlandingsdivisie uit Cherson. Over het algemeen zijn laterale herschikkingen langs het front een suboptimale versterking. En het kan erop duiden dat de Russen geen strategische reserves in de buurt hebben klaarstaan. De landkaarten laten dit soort veelzeggende keuzes niet zien.”
Hoe waarschijnlijk is het dat de Oekraïners met dezelfde problemen kampen? Herschikken de Oekraïners ook troepen langs de linie?
„We verzamelen geen informatie over de strijdkrachten van bondgenoten. Als er in de openbare bronnen informatie te zien is of er wordt iets in Russische kringen gedeeld, dan verzamelen we dat. Maar we doen niet ons uiterste best om geheimen over bevriende strijdkrachten te ontdekken. Dat is institutioneel beleid van ISW sinds de oprichting in 2007. We willen de operationele veiligheid van onze bondgenoten en partners respecteren.”
Betekent dit niet dat jullie eenzijdig zijn?
„Nee, nee. Onze missie stelt dat wij bestaan om de Amerikaanse en geallieerde beleidsmakers te helpen bij het begrijpen van conflicten waarin de Amerikanen en onze bondgenoten een nationaal veiligheidsbelang hebben. We kiezen niet actief één zijde. We analyseren problemen en proberen inzichten te genereren die nuttig zijn voor degenen die de taak hebben om met deze problemen om te gaan.”
Lees ook Rusland bestormt ‘militair fort’ Avdiivka in Donetsk
De Russische aanval op de stad Avdiivka in Donetsk wordt op verschillende plekken gekwalificeerd als „een nieuwe beslissende strijd”. Bent u het daarmee eens?
„Het gevecht is bezig, het is nog te vroeg om dit te zeggen. Nog niet zeker is hoe succesvol de aanval gaat zijn. De eerste paar dagen van de operatie gingen niet goed voor de Russische zijde. Ze zijn minstens een bataljon aan apparatuur kwijtgeraakt. Als je kijkt naar de beelden die beschikbaar zijn van de aanval op Avdiivka, dan lijkt het er niet op dat de Russische strijdkrachten tactisch sterk opereren.
„Oekraïne is van plan door te vechten in de winter en in de herfst. De belangrijkste vraag op korte termijn is: kan Rusland succesvol het hoogtepunt van het Oekraïense tegenoffensief weerstaan?”
