Een miljard schuld en toch dure spelers kopen. Zo doet FC Barcelona dat

Hoe kan een voetbalclub met een miljardenschuld voor circa 140 miljoen euro Raphinha, Robert Lewandowski en Jules Koundé binnenhalen? Het is een vraag die Bayern-trainer Julian Nagelsmann deze zomer namens velen stelde.

Het gecompliceerde antwoord maakt meer dan eens duidelijk dat het runnen van een voetbalclub vandaag de dag big business is. „FC Barcelona is in feite een multinational geworden”, stelt Ramón Franquesa (64), hoogleraar economie aan de Universiteit van Barcelona aan het begin van zijn betoog. „Een bedrijf dat er niet voor terugdeinst zeer risicovolle constructies af te sluiten. Wat dat betreft is het product voetbal niet veel anders dan olie, water of gas.”

Arnau Gonzàlez (42), hoogleraar geschiedenis aan de Autonome Universiteit van Barcelona, beaamt de lezing van Franquesa. En daar zit volgens hem dan ook direct het probleem. „FC Barcelona is het slachtoffer van de eigen, democratische structuur. Het zou logischer zijn als de club een naamloze vennootschap was”, stelt Gonzàlez. „Nu lopen sportieve, politieke en economische belangen door elkaar. Bestuurders worden gegijzeld door het systeem. Ieder besluit moet goedkeuring krijgen.”

Lees ook: een recensie van Simon Kupers boek over FC Barcelona.

Het beleid van Fútbol Club Barcelona is tweeslachtig. Zo heeft het stadion voor 70 miljoen per jaar de naam van shirtsponsor Spotify gekregen. De achterkant van het tenue is gereserveerd voor UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN. Op de stoeltjes van het Spotify Camp Nou staat nog altijd in het Catalaans het motto van Barça geschreven: Més que un club (meer dan een club). FC Barcelona is formeel in handen van de 150.000 socios van de club. Het stamt uit een tijd dat FC Barcelona zich profileerde als een bolwerk van Catalonië. Iets dat stond voor de identiteit van de Catalanen. Dat veel verder ging dan voetbal. „Voorheen was het een traditie dat opa’s hun kleinzonen bij geboorte socio maakten”, legt Franquesa uit. „Je ging met het hele gezin naar het stadion. Die beleving is langzaam aan het verdwijnen. De club richt zich steeds meer op een internationaal multimediaal publiek. En daar past wel een andere manier van denken bij.”

Shirtsponsor was revolutionair

FC Barcelona leed over het seizoen 2020/2021 een recordverlies van 481 miljoen euro. De schulden liepen op tot ver boven het miljard. Het is in de ogen van de econoom Franquesa op zich begrijpelijk dat het bestuur van FC Barcelona met toestemming van de leden op zoek gaat naar nieuwe bronnen van inkomsten. Zoals shirtreclame en sponsoring van het stadion ooit al revolutionair waren. Maar het gaat nu verder. Zo verkocht de club onlangs 25 procent van de toekomstige tv-opbrengsten voor een bedrag van 510 miljoen euro aan het Amerikaanse fonds Sixth Street. Komend jaar gaat FC Barcelona volgens een nieuwe deal van La Liga circa 200 miljoen per jaar ontvangen. Van dit bedrag moet de club dus 50 miljoen afstaan aan het fonds.

Barcelona-voorzitter Joan Laporta kan daardoor nu zwarte cijfers overleggen, en heeft eveneens geld beschikbaar voor de grote zomeraankopen als Raphinha, Lewandowski en Koundé. Het geeft vooral even lucht. De club zal binnen de financiële regels van La Liga weer meer speelruimte krijgen. Het salarisplafond zal weer verhoogd kunnen worden. En de eis dat FC Barcelona maar een vierde van elke nieuw binnenkomende euro mag herinvesteren in spelers zal kunnen komen te vervallen als de inkomsten opwegen tegen de uitgaven. Anders gezegd: als FC Barcelona een speler voor 30 miljoen verkoopt, dan mag de club de volle 30 miljoen aanwenden voor binnenhalen van spelers. Allemaal goed nieuws voor de korte termijn.

Maar zoals econoom Franquesa stelt, zijn gevolgen voor de langere termijn moeilijk te overzien. Stel dat de tv-inkomsten de komende 25 jaar gelijk zullen blijven, dan zal Sixth Street 740 miljoen euro winst maken. Geld dat anders naar de club zou zijn gegaan. „Kennelijk zijn er fondsen die risico’s durven nemen om in het product voetbal te investeren. Het is een vorm van speculatie”, legt Franquesa uit. „Want niemand weet hoe de televisiemarkt erover 25 jaar uitziet. Laat staan wat de waarde van de rechten dan is. Zo werkt dat in andere economische sectoren ook.”

De Catalaanse historicus Gonzàlez wijst erop dat financiële problemen bij FC Barcelona van alle tijden zijn. Hij gaat terug naar de periode van 1931 tot 1936. Vlak voor de Spaanse Burgeroorlog. „De club was zo goed als bankroet”, legt de hoogleraar uit. „Het bestuur kwam op het idee om een soort van aandelen aan socios te verkopen. Daarnaast ging FC Barcelona op tournee door Mexico om geld op te halen. En door de bouw van Camp Nou kwam FC Barcelona in de jaren vijftig weer in grote problemen. Destijds werden spelers verkocht en werd aangeklopt bij de overheid.”

Aankloppen bij de Spaanse overheid is er nu niet bij. Toch zal FC Barcelona naast de verkoop van de tv-rechten nog andere bronnen van inkomsten moeten zien te vinden om binnen de regels van La Liga aanwinsten als Raphinha, Lewandowski, Koundé, Franck Kessié en Andreas Christensen in te kunnen schrijven. Datzelfde geldt voor Sergi Roberto en Ousmane Dembélé wiens contracten zijn verlengd. Terwijl FC Barcelona op tournee is in de VS, werkt het bestuur aan financiële oplossingen. De verkoop van Frenkie de Jong zou een optie kunnen zijn. Een transfer zou 80 tot 100 miljoen euro op kunnen leveren.

Als alternatief zou de verkoop van 49,9 procent van Barça Studios voor circa 200 miljoen euro op tafel liggen. Daar worden audiovisuele producties worden gemaakt voor de eigen clubmedia en rechtenhouders. Verder wordt gedacht aan het deels verkopen van de dochteronderneming Barça Licensing en Merchandise. Logische opties voor ‘het bedrijf’ FC Barcelona, vindt Franquesa. „Jaren geleden ging ik nog met mijn zoontje naar FC Barcelona. Toen ik onlangs in Ghana was zag ik overal jochies in shirts van Barça lopen. Dus ook op het gebied van merchandising is Barça een wereldmerk geworden.”