Column | Geef ons (v/m/x) Iris Apfel als de norm

Het is jammer dat de dood Iris Apfel op haar 102de toch nog te pakken kreeg. Iris Apfel heet een ‘mode-icoon’. En dat was ze, al is mode-icoon te petieterig als kwalificatie. Continu werkte ze aan zichzelf als een levend kunstwerk waarmee ze het vrouw-zijn verhief tot glorieuze hoogten. Ze manifesteerde zich in een enthousiaste mengelmoes van dure designerkleding, vintage, vodden en ruime opsmuk. En nooit in sorry-dat-ik-besta-tinten. Nee zeg, ze vlamde door de wereld in felle, warme kleuren. Daarbij slokte ze gretig alle privileges die vrouwzijn met zich meebrengt op en deed er haar voordeel mee om alle mannelijke privileges erbij te roven, als succesrijke zakenvrouw bijvoorbeeld.

Het sprak voor Apfel vanzelf dat ze deed wat ze deed terwijl ze was wie ze was. Of ze dat nu uitsprak of niet, ze was een feministe. Trouwens, ze was het tintelende bewijs voor de flauwekul van de disclaimer ‘ik ben geen feministe, maar…’ Op dat ‘maar…’ volgt dan steevast een mening die zich laat vertalen als ‘maar ik ben het natuurlijk wel, alleen wil ik het niet zeggen’.

Apfel mag gestorven zijn, ze blijft een rolmodel. Vrolijk, flamboyant en zelfverzekerd laten weten wat men waard is, dat is de truc. Met als ondertoon: ik laat me niet in een hoek drukken, en al helemaal niet omdat jij vindt dat ik als vrouw in die hoek zou horen.

Wat Hilary Mantel, onovertroffen auteur van geruchtmakende historische romans, met zo’n hoek deed, pik ik op uit haar, pas vertaalde, bundel Schrijver zijn. Ze herinnert zich hoe een recensent kribbig veroordeelde dat zij „een vrouw die schreef over mannen die serieus politiek bedrijven”, overdreven „aandacht voor behang” aan de dag legde. Mantel: „Geloof me, ik dacht, met de hand op mijn hart, dat er nog lang niet genoeg over behang in stond.” Waarmee ze kalmpjes vaststelde dat ze toch echt doet wat ze doet, terwijl ze de recensent zelf in die hoek duwde, inclusief zijn domme dedain.

Geef ons Iris Apfel als norm, daar zou iedereen (v/m/x) baat bij hebben. Maar dat moet ik er nog even instampen, want tot op heden worden vrouwelijke kunstenaressen beschouwd als uitzondering op de regel en die regel heet man. Zelfs bij hun succesrijke inhaal-exposities dreigt verraderlijk gelispel: kijk haar nou eens, ze is nét zo goed als een man.

Maar dat doet er niet toe!

Margriet Schavemaker wordt directeur van het Kunstmuseum Den Haag en zij verklaarde het haar missie de kunst van ‘minder bekende vrouwen’ in het zonnetje te zetten. Haar voorganger Benno Tempel schoof door naar de directie van museum Kröller-Müller. Wat is zijn missie? Nou, iets vaags met ‘op avontuur’ gaan. Tja. Het is comfortabel toeven achter het normatieve rookgordijn dat ‘mannelijk’ heet. Hij is toe aan een Iris Apfelcursus. En velen met hem.

Delen Mail de redactie