ECB verhoogt de rente opnieuw fors

De Europese Centrale Bank heeft donderdag de rente fors verhoogd. De rente die banken ontvangen op deposito’s bij de ECB – momenteel het belangrijkste tarief – gaat van 0,75 naar 1,5 procent. Ook de andere rentetarieven gaan 0,75 procentpunt omhoog. Dit blijkt uit een verklaring die het ECB-bestuur donderdagmiddag heeft vrijgegeven na een vergadering in Frankfurt.

Het besluit, dat volgt op renteverhogingen in juli en in september, heeft tot doel de piekende inflatie terug te dringen. De inflatie in de eurozone bedroeg in september bijna 10 procent op jaarbasis, in Nederland was dit cijfer ruim 17 procent. De ECB streeft naar een inflatie van 2 procent op de middellange termijn, een periode van zo’n twee jaar.

Renteverhogingen vormen het geijkte middel voor centrale banken om de inflatie te beteugelen. Een hogere rente maakt lenen voor consumenten en bedrijven duurder. Dit ontmoedigt de consumptie en de investeringen, waardoor uiteindelijk ook de prijsstijgingen moeten afvlakken.

Ook kerninflatie hoog

Een belangrijk deel – waarschijnlijk ongeveer de helft – van de inflatie komt door zwaar gestegen energie- en grondstofprijzen. Die stijging is in hoofdzaak het gevolg van de oorlog in Oekraïne. Hieraan kan de ECB niet veel doen, omdat deze prijzen op de wereldmarkt worden gevormd. Maar sinds begin dit jaar lopen ook vrijwel alle andere prijzen fors op. De zogeheten kerninflatie, waar energieprijzen en ook de wispelturige voedselprijzen uit zijn gefilterd, ligt zeer hoog: 4,8 procent in de eurozone in september. Deze kerninflatie, ook wel de onderliggende inflatie genoemd, probeert de centrale bank te beteugelen met renteverhogingen die de vraag naar producten en diensten moeten afremmen.

Lees ook dit interview met ECB-bestuurslid Villeroy: ‘We moeten en zullen de inflatie terugdringen’

Het ECB-bestuur „verwacht de rentetarieven verder te verhogen, om ervoor te zorgen dat de inflatie tijdig terugkeert naar zijn doelstelling van 2 procent op middellange termijn”, aldus de verklaring. „De inflatie is nog steeds veel te hoog en zal voor langere tijd boven de doelstelling blijven.” Donderdagmiddag licht ECB-president Christine Lagarde het rentebesluit toe in een persconferentie (hier te volgen).

In juni stopte de ECB met opkopen van staats- en bedrijfsleningen, een instrument waarmee zij lange tijd de langetermijnrente op de kapitaalmarkten drukte. Voorlopig worden reeds opgekochte leningen die aflopen nog vervangen door nieuwe, zo blijkt uit de verklaring. Daardoor blijft de mede door de opkopen flink gegroeide balans van de ECB (8.775 miljard euro) vooralsnog gelijk van omvang. Andere centrale banken, zoals de Amerikaanse Federal Reserve, laten hun balansen al wel krimpen om de kapitaalmarktrente op te laten lopen.

Het ECB-bestuur besloot donderdag ook banken die flink profiteren van de recente renteverhogingen scherper aan te pakken. Veel banken maakten tijdens de pandemie gebruik van ultragunstige langetermijnleningen van de ECB, vaak tegen negatieve rentes. Dit geleende geld zetten ze de laatste maanden bij dezelfde ECB op deposito’s, waarop de rente nu pósitief staat. Via dit renteverschil verdienen ze in feite aan de centrale bank. Deze route wordt nu aan banden gelegd.

Correctie: in een eerdere versie stond dat de rente op de ECB-depositorente door banken wordt betaald. Deze rente wordt juist door banken ontvangen, sinds de depositorente positief staat (sinds juli). Hierboven is dit aangepast.