Duurzaam is bij Shell nog procentenwerk, als je de Europese normen hanteert

De omzet van Shell was vorig jaar volgens nieuwe Europese normen voor maximaal 0,2 procent duurzaam. Dat blijkt uit het recente jaarverslag van het olie- en gasbedrijf. De ‘groene’ omzet bedroeg in 2022 750 miljoen dollar – op een totaal van 380 miljard.

Zouden alle duurzame activiteiten van Shell aan de strikte Europese criteria voldoen, dan stijgt de groene omzet naar maximaal 3 procent van het totaal. Maar zover is het nog niet. Het overgrote deel van de omzet, de resterende 97 procent, kan volgens de normen sowieso niet gelden als duurzaam. Dat gaat bijvoorbeeld om de oliewinning.

Uit het jaarverslag blijkt verder dat, volgens de nieuwe normen, 9 à 10 procent van Shells investeringen vorig jaar als duurzaam geldt. Het concern heeft nog meer investeringen gedaan die in aanmerking komen voor het predicaat ‘duurzaam’, maar die voldeden (nog) niet aan álle eisen. Als dat wel het geval was, zou hun aandeel op het totaal aan investeringen stijgen naar 21 procent, tegenover 18 procent een jaar eerder.

Joint ventures

Shell rapporteert sinds een paar jaar zijn ‘duurzaamheidsscores’ onder de nieuwe EU-normen, ook al is dat nu niet wettelijk verplicht omdat het in het Verenigd Koninkrijk gevestigd is. Het bedrijf doet dat omwille van de „transparantie”, zo licht het toe. Het jaarverslag stelt dat de duurzaamheidsscores volgens de Europese normen geen „compleet beeld” geven van Shells activiteiten. Zo staan de regels niet toe de duurzame energieproductie van bedrijven of windparken mee te tellen waarvan het concern slechts voor een deel eigenaar is.

Shell wijst er daarnaast op dat de EU-regels nog in ontwikkeling zijn en nu niet voldoende uitgewerkt. „Vooral de inspanningen van grote bedrijven worden in de eerste jaren van de Europese taxonomie [de normen voor duurzame activiteiten] onderschat”, zegt een woordvoerder. „Wij kunnen bijvoorbeeld niet de omzet van joint ventures als het windpark Blauwwind meenemen. Als dat wel zou kunnen, vallen de cijfers hoger uit.” Van Blauwwind, voor de kust van Zeeland, zijn behalve Shell ook onder andere energiebedrijf Eneco en offshorebedrijf Van Oord eigenaar.

Volgens Mark van Baal van de activistische aandeelhoudersorganisatie Follow This tonen de gegevens over verduurzaming in het jaarverslag aan dat Shell zoveel mogelijk op de oude voet door blijft gaan. „Vijf jaar geleden zegde het bedrijf als eerste van de oliegiganten toe om mee te doen met de energietransitie. Maar als je nu nog slechts een tiende in duurzaam investeert, blijft hernieuwbare energie franje. We verwachten niet dat de cijfers significant veranderen als investeringen in joint ventures wel meetellen.” Volgende maand dient Follow This voor de zevende maal bij Shells aandeelhoudersvergadering een klimaatresolutie in met de oproep het beleid in lijn te brengen met ‘Parijs’.

Aandeelhouders achter Shell

President-commissaris Andrew Mackenzie benadrukt in zijn terugblik op 2022 dat bijna 80 procent van de aandeelhouders het transitiebeleid van Shell steunde. De motie van Follow This kon toen rekenen op ruim 20 procent van de stemmen. „Zolang de aandeelhouders niet massaal voor onze klimaatresolutie gaan stemmen, gaat het bedrijf gewoon door”, zegt Van Baal.

De verduurzaming van Shell staat door de rechtszaak van Milieudefensie extra in de belangstelling. Bijna twee jaar geleden dwong de milieubeweging bij de Haagse rechtbank af dat het concern „een zwaarwegende inspanningsverplichting” heeft om zijn volledige CO₂-uitstoot in 2030 met 45 procent te hebben gereduceerd, ten opzichte van 2019. In het jaarverslag van Shell komt de rechtszaak nauwelijks aan de orde.

Volgens advocaat Roger Cox van Milieudefensie laat het concern zo zien dat het een belangrijk deel van het vonnis niet uitvoert. Het brengt de uitstoot van zijn eigen bedrijfsactiviteiten terug, maar heeft geen absolute reductiedoelen voor de uitstoot van de producten die het verkoopt. Die uitstoot vormt zo’n 95 procent van de emissies.

Later dit jaar wordt het hoger beroep van Shell in deze zaak behandeld. „Bij die gelegenheid komt dit zeker aan de orde”, zegt Cox. „Dit beleid illustreert de houding van Shell ten aanzien van zijn klimaatverplichtingen.”

Volgens klimaatjurist Tim Bleeker strookt het huidige beleid van Shell niet met het klimaatbevel van de Haagse rechtbank. „Het gaat weliswaar niet om een resultaatverplichting, maar om een zwaarwegende inspanningsplicht. Shell moet dus ‘slechts’ zijn best doen. Maar als je de doelstelling niet eens in je beleid opneemt, lijkt me dat er evident geen sprake is van zwaarwegende inspanningen.”

Milieudefensie heeft alleen een algemeen reductiebevel gevorderd, zonder dwangsommen of verbod van specifieke projecten. Bleeker wijst erop dat, als Milieudefensie zoiets alsnog wil vorderen, een nieuwe rechtsgang nodig is. Daar lijken geen plannen voor te bestaan. „Je kan nu al wel zeggen dat Milieudefensie en andere organisaties sterker staan als Shell bijvoorbeeld nieuwe olie- en gasvelden wil ontwikkelen. Zolang dit vonnis staat, zal het voor Shell lastig te verdedigen zijn dat dit past binnen de opgelegde ‘zwaarwegende inspanningsverplichting’ om de uitstoot te reduceren.”

Shell spreekt nadrukkelijk tegen de gerechtelijke uitspraak te negeren. „Elke suggestie in deze richting is misleidend. De rechter gaf Shell tot eind 2030 de tijd om de reductieverplichting na te komen en gaf ons – in de woorden van de rechter – ‘alle vrijheid’ om te bepalen hoe deze reductie moet worden bereikt.”

Volgens de woordvoerder zet het concern „actief stappen om zich aan de uitspraak van de rechtbank te houden. We maken voortgang in het reduceren van onze emissies en helpen klanten verduurzamen.”

Van Baal van Follow This is het met klimaatjurist Bleeker eens dat Shell het vonnis grotendeels naast zich neergelegd heeft. Hij spreekt tegen dat een beperking van de volledige uitstoot met 45 procent in de praktijk bijna onhaalbaar is. „Er zijn twee manieren om de gerechtelijke uitspraak te halen. Óf door je bedrijf te halveren, óf door fossiele energie te vervangen door duurzaam. Dat laatste is de oplossing die wij voor ogen hebben. En dat vergt grote investeringen.”