Om zes uur woensdagmorgen waren kanselier Olaf Scholz (SPD), vicekanselier en minister van Economie Robert Habeck (Groenen) en minister van Financiën Christian Lindner (FDP) er uit: er is een begroting voor het jaar 2024. Vier weken van koortsachtige onderhandelingen gingen aan het akkoord vooraf, nadat het Constitutioneel Hof in Karlsruhe in november het geschuif met kredieten van de regering Scholz als onwettig had bestempeld.
Door de zeer uiteenlopende prioriteiten van de drie regeringspartijen – de SPD wil vooral sociale zekerheid, de Groenen willen een energietransitie en de FDP wil bovenal boekhouden met de hand op de knip – vreesden commentatoren dat een akkoord onhaalbaar zou zijn.
Door de beschikking uit Karlsruhe moest er een gat van 17 miljard euro gedicht worden. SPD en Groenen wilden opnieuw de Duitse schuldenrem, die het begrotingsevenwicht moet waarborgen, uitzetten met oog op de vele crises. De FDP onder leiding van Lindner wilde dat pertinent niet. Lindner heeft vooralsnog zijn poot stijf weten te houden, terwijl SPD en Groenen inleverden.
Plastic wordt duurder
Volgens het akkoord gaat de CO2-prijs sneller omhoog dan gepland, wat merkbaar zal zijn bij de pomp en op de energierekening. Plastic en binnenlandse vluchten worden duurder, subsidies voor elektrische auto’s worden afgeschaft. Op bijstandsuitkeringen moet worden bespaard door met name Oekraïense vluchtelingen in Duitsland sneller aan het werk te krijgen.
Op defensie wordt niet bezuinigd; volgens de nieuwe begroting haalt Duitsland in 2024 de 2 procent-norm van de NAVO, die inhoudt dat 2 procent van het bbp aan defensie moet worden uitgegeven. Ook blijven 8 miljard euro voor wapens voor Oekraïne overeind en 6 miljard voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Scholz zei daarbij dat Duitsland meer geld zal vrijmaken als dat nodig is, „als andere ondersteuners hun Oekraïne-hulp naar beneden bijstellen of als de dreiging voor Europa en Duitsland verder toeneemt”. In dat geval zou alsnog de ‘Schuldenbremse’ kunnen worden uitgezet.
Economen reageerden sceptisch op de koers die de regering Scholz met de begroting voor 2024 inslaat. „Een lui compromis” en „een gemiste kans”, oordeelde Marcel Fratzscher, hoogleraar macro-economie aan de Humboldt Universiteit en voorzitter van het Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW). Econoom Sebastian Dullien noemt de zuinige koers „schadelijk voor de conjunctuur”.
Los van de uitkomst klonk ook kritiek op het proces. De Frankfurter Allgemeine Zeitung oordeelde in een commentaar dat de duur van de onderhandelingen en de onbeholpen communicatie erover „enorme schade hebben aangericht” en de burgers het gevoel moeten hebben dat ze „niet serieus geregeerd” worden.
Lees ook Aan de Schuldenbremse lijkt niemand de vingers te willen branden
Leeslijst
