DNB: ‘Cryptovaluta zijn niet geschikt als betaalmiddel’

De Nederlandsche Bank (DNB) ziet geen toekomst voor cryptovaluta als betaalmiddel in Nederland. Om als geld te fungeren zijn de cryptomunten te instabiel, worden ze te weinig gebruikt voor transacties, en zijn ze onhandig om mee te rekenen. „In landen waar het wel een wettelijk betaalmiddel is, zoals El Salvador, is dat ook geen succes”, zegt DNB-bestuurder Steven Maijoor.

Maar verdwijnen zullen crypto’s en de achterliggende blockchaintechnologie ook niet, voegt hij hier gelijk aan toe, tijdens de presentatie van een DNB-studie naar cryptovaluta en regelgeving. „We zien absoluut de voordelen van de onderliggende technologie”, zegt collega-directielid Olaf Sleijpen. Die zitten dan met name in het verwerken en vastleggen van gegevens en transacties. „Er zijn kinderziektes, zoals het energieslurpen, maar die worden er steeds meer uitgehaald. Een verbod op crypto’s is dus niet de weg voorwaarts.”

De vorige keer dat DNB zich in een beleidsevaluatie over crypto’s uitsprak (2018) bezaten zo’n 900.000 Nederlanders dat soort digitale valuta. Inmiddels zijn dat er twee miljoen, al gebruiken die cryptovaluta vooral om mee te speculeren of een gokje te wagen.

Toch raken cryptovaluta nu vrijwel alle taken en activiteiten van DNB, en is er mondjesmaat een begin gemaakt met regulering. Om witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen moeten handelsplatformen en aanbieders van ‘wallets’ (digitale portemonnees) die zich op de Nederlandse markt richten sinds 2020 een registratie bij DNB aanvragen. Die biedt vrijwel geen consumentenbescherming. Bovendien zijn er spelers die zich niet aan die registratieplicht houden. In april kreeg het grote handelsplatform Binance daarom een boete van ruim 3,3 miljoen euro van DNB.

Lees ook: DNB maakt toezicht op cryptobedrijven iets minder streng

Uitdijende sector

Sinds de vorige studie is de cryptosector flink uitgedijd en raakt die steeds meer verweven met het traditionele financiële systeem. Dat komt onder meer doordat beleggers en banken zowel op de traditionele als op de cryptomarkt actief zijn. „Dan moet je dat in goede banen leiden”, zegt Maijoor. Er is angst dat sterke schommelingen of het instorten van een grote speler op de cryptomarkt kunnen overslaan naar de traditionele financiële wereld, hoewel dat tot nu slechts beperkt is gebeurd.

Wereldwijd wordt gewerkt aan regelgeving en verschijnen studies die hier de basis voor moeten leggen, waaronder die van het Internationaal Monetair Fonds.

De Europese Unie loopt voorop bij het schrijven van crypto-wetgeving. Deze zomer is politieke overeenstemming bereikt over de ‘MiCAR’-regelgeving, die in 2024 van kracht zou moeten worden en voor die tijd moet worden verankerd in nationale regelgeving. Met de MiCAR wordt geprobeerd marktmanipulatie tegen te gaan en consumenten beter te beschermen. In Nederland komt het toezicht op de naleving bij DNB en de Autoriteit Financiële Markten te liggen. Hoe die dat precies verdelen, ligt nog niet vast.

Het toezicht is een uitdaging en kan alleen met internationale samenwerking, zegt Maijoor. Wereldwijd is er een aantal zeer grote bedrijven actief op de markt voor crypto’s, zoals Tether en Binance. Hun hoofdkantoor vestigen ze op een plek met beperkte regelgeving. Doordat de munten zijn gebaseerd op gedecentraliseerde technologie, waarbij een netwerk van computers zorgt voor het bijhouden van de administratie, is er geen verantwoordelijke aan te wijzen als er iets mis gaat.

Lees ook: Europese banktoezichthouder bezorgd: niet genoeg cryptokenners voor nieuwe wet

De studie van DNB, waarin ook wordt gekeken naar de mogelijkheden om te reguleren en te handhaven, raakt aan de kerngedachte achter veel cryptovaluta. De makers daarvan zijn over het algemeen uiterst kritisch op banken en op de rol van centrale banken in het beheersen van de hoeveelheid geld die in omloop is. „Je zou kunnen zeggen dat wij bevooroordeeld zijn”, zegt Sleijpen, „maar het is heel lastig een geldstelsel te hebben waar je geen centrale bank hebt, en geen autoriteiten die bepaalde verantwoordelijkheden dragen.”

In de poging grip te krijgen op crypto’s heeft DNB zoveel mogelijk gekeken naar de functie die ze vervullen en naar hun dekking. Dat maakt dat de centrale bank een stuk positiever is over zogenaamde stable coins dan over ongedekte crypto’s. Stable coins zijn cryptomunten die gedekt worden door reguliere activa – zoals tegoeden in euro’s, dollars of obligaties – en die beloven tegen een vaste koers inwisselbaar te zijn tegen bijvoorbeeld de dollar.

Transactiekosten

Stable coins kunnen in het grensoverschrijdend betalingsverkeer – mits gereguleerd – wel een rol vervullen, verwacht DNB. Vooral in landen waar overboekingen naar het buitenland duur zijn. Buiten de EU gaat het vaak om 6 procent of meer van het bedrag aan transactiekosten. Bij cryptobetalingen zijn landsgrenzen irrelevant voor de transactiekosten.

Maar als ongedekte cryptomunten geen geschikt betaalmiddel zijn, wat zijn ze dan? Is het vergelijkbaar met goederen, of goud? Sleijpen: „Nee. Het is in feite niet iets reëels, iets tastbaars. Je kunt er verder niets mee. Van de onderliggende technologie kun je nog zeggen dat die toepasbaar en bruikbaar is, maar van ongedekte crypto’s niet.”

Het representeert blijkbaar een bepaalde waarde, stelt hij. „Er is vraag naar, er is aanbod van. Maar het is geen geld en het maakt een hoog speculatief activum, laat ik het zo zeggen. Maar het is toch ook een beetje van ‘wat de gek ervoor geeft’.”