Wie rond 2015 een speelgoedwinkel binnenliep, zag een schap vol Disney-poppetjes, verpakt in futuristische witte doosjes met de opdruk Disney Infinity. Als je het poppetje aansloot op de computer, kon je het als personage in een bijbehorende videogame gebruiken. Infinity, van infinite, oneindig – en dat moest de game ook zijn. Met elke nieuwe Disney-film zou het bedrijf nieuwe gamewerelden en dus nieuwe poppetjes introduceren, die weer aan een nieuwe generatie kinderen verkocht konden worden.
Maar het Amerikaanse amusementsconcern overschatte de vraag naar de relatief dure Infinity-poppetjes. Een game die eindeloos geld had moeten opleveren, werd een potentiële kostenpost. Disney sloot in 2016 de deuren van zijn eigen gamestudio en bracht Infinity, drie jaar na introductie, ten einde.
De droom is echter nooit verdwenen. Afgelopen week sloot het concern een deal met Epic Games, maker van de populaire ‘oneindige game’ Fortnite. Disney steekt 1,5 miljard dollar (1,4 miljard euro) in de gamemaker voor de bouw van een gezamenlijk ‘game-universum’. Zulke live service games, zoals de game-industrie ze noemt, zijn lucratief; Grand Theft Auto Online, de meest succesvolle uit het genre, is na tien jaar nog steeds goed voor een half miljard dollar omzet per jaar. Waar de ontwikkeling van een nieuwe blockbustergame honderden miljoenen kan kosten, mét risico op mislukking, is tegen relatief geringe kosten voortbouwen op eerder succes van een game uiterst aantrekkelijk. Vandaar dat Disney nu de samenwerking met Epic uitbouwt.
Pretparken
Joost van Dreunen, game-investeerder én verbonden aan de NYU Stern School of Business in New York, ziet de deal als een „omslagpunt binnen de gamewereld”. Volgens deze Nederlandse game-expert snapt Disney dat het niet langer volstaat om licenties te verkopen aan softwarebedrijven die dan Disney-spelletjes maken. „Het moet zelf aanhaken bij de spelletjes- en onlinewerelden die nu populair zijn.”
Disney behaalde vorig jaar nog 36 miljard van z’n 88 miljard dollar omzet uit enorme fysieke pretparken als Disney World en Disneyland Paris. Maar jongeren kiezen steeds meer voor digitaal amusement. Van Dreunen parafraseert Disney-baas Bob Iger: „Als je er nu online niet bij bent, mis je de boot.”
Dat is op meer plaatsen in de traditionele amusementssector merkbaar. Zo zocht kabel-tv-netwerk HBO aansluiting bij de populaire game The Last of Us en maakte het op basis daarvan een uiterst succesvolle tv-serie. Van Dreunen: „Ik denk dat deze Disney-deal een soortgelijk signaal naar de entertainmentbranche stuurt. In mijn eigen werk merk ik het ook, als ik met vertegenwoordigers van bekende merken praat. Na ‘wat wordt onze mobiele strategie?’ en ‘wat is onze socialemediastrategie?’ vragen ze ineens ‘wat wordt onze gamingstrategie?’”
Wel maant hij tot nuchterheid: „Het is nu ook weer niet alsof volgend jaar opeens de helft van Disneys omzet uit games zal komen.”
Disney is niet onbekend met digitale games. Het stopt al sinds de begindagen ervan geld in spellen op basis van zijn films en televisieseries. Wel opereerde het bedrijf daarbij voorzichtig: vaak bleef het bij verkoop van beperkte gamerechten aan andere bedrijven. Af en toe investeerde het concern in eigen game-initiatieven, maar grote successen bleven uit. Van Dreunen: „Disney kwam gaandeweg tot de conclusie dat ze niet zo goed waren in games ontwerpen.”
Na stopzetting van Infinity richtte Disney zich volledig op in licentie geven van zijn personages aan makers van aantoonbaar goed presterende spellen. Dat leidde tot succesvolle actiegames als Star Wars Jedi van Electronic Arts en gezelligheidsgames als Disney’s Dreamlight Valley.
Lees ook De Star Wars-games vertellen weer hun eigen verhaal
Nu maakt Disney opnieuw een draai en neemt het bedrijf de teugels weer deels in eigen handen. Het wil samen met Epic Games een eigen digitaal platform bouwen, een ‘blijvend universum’ waar klanten kunnen winkelen, Disney-video’s bekijken en Disney-verhalen en -personages treffen. Die Disney-wereld is te verbinden met Fortnite, wat een groot, nieuw publiek kan opleveren.
Boetekleed
Gamegigant Epic heeft het lastig. Net als elders in de game-industrie zag het bedrijf zich vorig jaar genoodzaakt flink te snijden in het personeelsbestand. Het bedrijf ontsloeg 830 werknemers, bijna een zesde van het totaal. Epic-baas Tim Sweeney trok het boetekleed aan in een lange memo. De ontslagen zijn nodig om het bedrijf toekomstbestendig te houden, schreef hij. Epic moest zich weer op zijn kernactiviteiten richten.
Sweeney haalde de term ‘metaverse’ aan in zijn memo, de droom van een grote digitale wereld waarin gebruikers alles kunnen doen wat hun hart begeert – van werken tot winkelen tot gamen. Epic wil al langer een metaversebedrijf worden. Maar daar ging meer geld in zitten dan het bedrijf verdient, aldus Sweeney.
Net als producenten van andere grote servicegames, zoals Roblox en Minecraft, wil Epic meer verdienen aan Fortnite door spelers meer macht te geven. Daarvoor moeten ze meer mogelijkheden krijgen om eigen werelden binnen de game te bouwen, de game te beïnvloeden en vooral geld uit te geven. Van Dreunen: „Epic worstelt met de vraag: hoe kunnen we een levende economie in een digitale omgeving opzetten, waarin mensen zelf dingen creëren, van elkaar kopen en hergebruiken? Het bedrijf wil van het oude model af, waar alleen geld wordt verdiend aan kleine aankopen [zoals dansjes, virtuele kleding] in de zelfgemaakte kerngame. Die overgang duurt langer dan verwacht.”
Gamers raken op die kerngame uitgekeken, de inkomsten nemen af. Met stunts, zoals een tijdelijke terugkeer naar hoe de game er bij de lancering in 2017 uitzag, probeert Sweeney spelers terug te lokken. Ook zoekt hij naar manieren om zijn bedrijf minder afhankelijk te maken van Fortnite. Epic kocht de afgelopen jaren andere entertainmentbedrijven, lanceerde een eigen digitale gamewinkel en ging de strijd aan met Apple, in de hoop een eigen app-winkel te kunnen bouwen. Veel leverde het niet op.
De nieuwe opzet van Fortnite – spelers zelf onderdelen voor het spel laten maken – brengt spelers terug, maar levert minder geld op. Om amateur-‘makers’ te overtuigen op het platform te blijven, deelt Epic Games een deel van zijn inkomsten. Het geld van Disney biedt extra ruimte de transitie naar dit model te voltooien en winstgevend te maken.
Van Dreunen wijst erop dat Epic niet arm is. „Het bedrijf verdient nog altijd 4,5 miljard dollar per jaar met Fortnite.” Maar duidelijk is wel dat een langetermijnplan nodig is. „De relatie met Disney biedt niet alleen geld, maar ook een uitbreiding van hun partnernetwerk. Daarmee kunnen ze meer doen. Je kunt het ook zo zien: misschien gaat Disney niet Fortnite in, maar gaat Fortnite straks de Disneyparken in.”
Epic Games en Disney werken al sinds 2017 samen. Epic nam toen deel aan een initiatief van Disney om techbedrijven te helpen met de ontwikkeling van entertainmentproducten. Daarna introduceerde Epic Games veel Disney-personages in Fortnite. Ook Epics populaire softwarepakket Unreal Engine, waarmee je niet alleen games kan maken maar ook levensechte 3D-beelden voor film en televisie, bleek perfect voor Disney. Dat heeft immers een portfolio vol sciencefiction en fantasyverhalen, die veel digitale effecten vereisen.
Wat de jongste deal precies oplevert, is nog niet duidelijk. Wellicht is de samenwerking die Epic vorig jaar aanging met speelgoedfabrikant Lego een voorbode. Samen maakten ze een populaire eigen Lego-game binnen de Fortnite-omgeving.
Van Dreunen: „Maar ja, stel, Disney investeert veel meer dan Lego dat doet. Wordt het dan hetzelfde, maar zoveel keer mooier? Dat weet ik niet. Ik denk dat ze de bestaande samenwerking uitbouwen. En dan op termijn een digitaal Disney-pretpark, al dan niet gekoppeld aan Fortnite.”
