De verbouwing van cryptoplatform Ethereum moet het geweten van de cryptobelegger ontlasten

Een van de belangrijkste bezwaren tegen cryptomunten is tot nu toe het enorme energieverbruik. Voor het creëren van nieuwe digitale munten, het ‘mijnen’, racen groepen samenwerkende computers tegen elkaar in het uitvoeren en controleren van berekeningen. Op allerlei plekken op de wereld gebeurt dit door hele parken vol energievretende servers. Wie de meeste rekenkracht inzet en een beetje geluk heeft wint en krijgt als beloning een munt. De winst gaat dus vaak naar de grootste vervuiler.

Dat proberen de makers van cryptoplatform Ethereum, met daaraan gekoppeld de op een na belangrijkste cryptomunt ether, te veranderen. Na de software-update van deze week, die ook wel ‘The Merge’ wordt genoemd, zou het energieverbruik meer dan 99 procent lager moeten zijn. Het slagen ervan is van groot belang voor de toekomst van de crypto-industrie. Programmeurs en beleggers kijken gespannen naar de verbouwing van Ethereum. Op papier zijn de daaraan gekoppelde ether nu zo’n 200 miljard dollar waard. Geld dat kan verdampen als het misgaat.

Vitalik Buterin, een van de bedenkers van Ethereum, vergelijkt de aanpassing met het verwisselen van een vliegtuigmotor tijdens de vlucht. Als het slaagt, valt een hoeveelheid energieverbruik weg vergelijkbaar met die van Finland.

Na de software-update, ‘The Merge’, moet het energieverbruik ruim 99 procent lager zijn

„Een groot moment”, zegt Alex de Vries, de maker van Digiconomist, een website waarop het energieverbruik van cryptomunten wordt bijgehouden. Als de operatie slaagt, zou dat een grote opsteker zijn voor ontwikkelaars en beleggers die cryptomunten hebben, maar ook last van hun geweten, door het enorme energieverbruik. Alleen al de computers die met hun berekeningen op nieuwe bitcoin, de grootste en bekendste cryptomunt, ‘jagen’, verbruiken jaarlijks meer dan heel Nederland. Ethereum ongeveer de helft daarvan.

1. Hoe komt het dat crypto’s zoveel energie verbruiken?

Ether en bitcoin zijn gebaseerd op een techniek om computers die niets met elkaar te maken hebben en die niet centraal worden aangestuurd het tóch ergens over eens te laten worden, en dat vervolgens onveranderbaar vast te leggen. Daarmee wilden de bedenkers van crypto een vorm van vertrouwen in transacties creëren in de anonieme en vluchtige online wereld.

De betrokken computers racen voortdurend tegen elkaar om als eerste een som op te lossen en de uitkomst daarvan te controleren en op te slaan in de gezamenlijke database (de blockchain). De aan de bezitters van die computers (de miners) uitgekeerde munten zou je kunnen zien als een beloning voor dat werk.

Deze verificatie wordt proof of work genoemd. Doordat zoveel computers onafhankelijk van elkaar meerekenen en de database beheren is deze heel betrouwbaar, maar wordt er ook enorm veel dubbel werk gedaan en veel energie gebruikt. Op allerlei plekken op de wereld staan servers allemaal hetzelfde te doen. Mogelijke uitkomsten van de sommen worden met triljoenen pogingen per minuut uitgeprobeerd. De meeste doen dat voor niets, omdat alleen de snelste de beloning wacht.

Lees ook: Waarom slurpt de bitcoin zoveel energie? En vier andere vragen over het energieverbruik van de bitcoin

2. Wat verandert er nu?

Ethereum gaat nu over op een ander systeem. Van proof of work naar proof of stake. Daarbij staan de bezitters van ether garant voor het kloppend houden van de database of blockchain. Ze geven daartoe hun eigen ether als onderpand en worden voor hun werk betaald in (nieuwe) ether. Via een soort loting wordt bepaald wie het recht krijgt een nieuwe ether te delven. Een einde aan het racen om de snelste te zijn dus en aan het vele dubbele werk. Wie meer ether krijgt wordt zo niet meer bepaald door de hoeveelheid computers die je bezit, maar door de hoeveelheid ether die je al bezit en hoe je die inzet voor het verifiëren van transacties. Je moet minimaal 32 ether ‘staken’, als onderpand geven, om mee te doen. Tegen de huidige koers is dat ruim 50.000 euro.

3. Is dit een einde van het decentrale model?

Tot op zekere hoogte. Er is nog steeds geen baas of hoofdkantoor, maar het nieuwe systeem geeft degenen die al veel ether bezitten wel een grotere kans om ook meer ether te mogen delven en daarmee meer kans op meer bezit en verantwoordelijkheid. Dat is een gevoelig punt, want voor het geloof in cryptomunten is het decentrale beheer erg belangrijk.

Lees ook: Verander je Russische gas in bitcoin, en kassa

4. Zijn er ook verliezers?

De inkomsten van de ether-miners drogen grotendeels op door deze verbouwing. Zij hebben enorme bedragen gestoken in servers met speciale grafische kaarten om de berekeningen te kunnen uitvoeren. Die staan wereldwijd op plekken waar energie goedkoop is of waar het koud is, zodat servers goedkoop gekoeld kunnen worden. Die servers worden in een klap vrijwel waardeloos, want ze zijn niet zomaar voor andere doeleinden of munten te gebruiken.

De sterke koersval van cryptovaluta sinds dit voorjaar (van 60.000 euro per bitcoin toen naar circa 20.000 euro nu) en gestegen energieprijzen hebben er sowieso voor gezorgd dat het delven van cryptovaluta een stuk minder rendabel is geworden.

5. Kan de update misgaan?

Dat kan, zoals bij iedere grote software-update. En er is een extra complicatie. Omdat het een decentraal systeem is, zonder hoofdkantoor, eigenaar of centrale leiding, kan ook niets worden opgelegd. Beslissingen moeten bij consensus genomen worden, wat in de praktijk gebeurt in overleg tussen programmeurs die de software onderhouden.

Dan zijn er altijd wel een paar dissidenten, die er bijvoorbeeld voor kiezen door te gaan met de oude technologie en zich afsplitsen. Dat speelt ook nu. Na twee jaar testen en discussiëren is er echter een hoge mate van consensus onder de makers en houders van Ethereum dat dit een verstandige en noodzakelijke stap is.

Het is niet meer van deze tijd om met het raden van getalletjes zoveel energie te verspillen

6. Als het Ethereum lukt, volgt bitcoin dan?

Niet per direct. De voorbereidingen bij Ethereum namen jaren in beslag. Bovendien is de gemeenschap achter bitcoin een stuk minder geneigd tot verandering. Toch is het ook voor bitcoin een belangrijk moment, zegt Alex de Vries. „We zitten in een klimaat- en een energiecrisis. Om dan met raden van getalletjes energie te verspillen, is niet meer van deze tijd.”

De crypto-industrie ligt om die reden sowieso onder vuur. Veel overheden overwegen regulering. „Het ligt in de lijn der verwachting dat als dit bij Ethereum succesvol is, autoriteiten weinig reden zien om bitcoin te blijven ontzien.”