De kans op ‘ongelukken’ tussen China en de VS is gevaarlijk groot geworden

Hebben de Chinese topdiplomaat Wang Yi en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken elkaar op de veiligheidsconferentie in München dit weekend wel echt gesproken? Je zou bijna denken van niet, want het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken en Blinken kwamen na afloop van het gesprek met een sterk uiteenlopende samenvattingen van wat er gezegd en besproken zou zijn.

Zo zegt de Chinese verklaring helemaal niets over de nieuwe Amerikaanse beschuldiging die het nieuws in het Westen afgelopen weekend domineerde: Beijing zou op het punt staan om niet langer alleen „niet-dodelijke” hulp aan Rusland te leveren, maar ook „dodelijke”. Dan gaat het volgens Blinken om wapens en ammunitie.

Wel zei Wang Yi volgens de Chinese verklaring dat de VS helemaal niets te zeggen hebben over de samenwerking tussen Rusland en China. „We zullen nooit accepteren dat de Verenigde Staten de betrekkingen tussen China en Rusland dicteren, of er zelfs maar druk op leggen”, aldus Wang.

Volgens China is ook niet Rusland, maar juist Amerika de aanstichter van de oorlog. Volgens de Chinese verklaring „zouden de Verenigde Staten een politieke oplossing voor de crisis moeten nastreven, in plaats van olie op het vuur te gooien en gebruik te maken van de kans om winst te maken.” Chinese media stellen dat Amerika Oekraïne vooral steunt omdat het dan kan verdienen aan wapenverkoop en aan hogere prijzen voor Amerikaans gas.

Lees ook ‘Wij geven niet op’, luidt de boodschap van het Westen aan Poetin

Europa zou tegen wil en dank worden meegesleept in het conflict. Volgens China zouden Europese landen zich in hun eigen belang beter kunnen losmaken van de VS. Dat geldt ook in de kwestie Taiwan en waar het gaat om het leveren van hoogtechnologische goederen aan China. Vandaar dat Wang Yi mild, vriendelijk en overredend deed tegen de Europeanen, maar keihard was tegen de VS.

Dat Rusland Oekraïne is binnengevallen, hebben de VS en de NATO volgens China aan zichzelf te danken: dan hadden ze maar niet zo hard moeten rammelen aan de poorten van wat traditioneel de Russische invloedssfeer in Europa is.

‘Vredesspeech’

China stelt verder steeds dat de oplossing voor het conflict moet komen uit onderhandelingen, zonder tot nu toe actief als bemiddelaar op te treden. Volgens Wang wordt dat binnenkort anders: China komt met een voorstel voor een politieke oplossing, kondigde hij in München aan. De Italianen, die ook met Wang spraken, zeiden zelfs dat de Chinese president Xi Jinping op 24 februari, de dag dat de oorlog begon, een „vredesspeech” zal houden.

Maar hoe ziet China zo’n vrede dan voor zich? Het is heel onwaarschijnlijk dat China Rusland zal vragen al het gewonnen gebied, inclusief de Krim, op te geven en zich terug te trekken. China benadrukt namelijk steeds dat ook de Russische belangen moeten worden gerespecteerd en gehonoreerd. China vindt wel dat het gebruik van kernwapens onwenselijk is, en aanvallen op kerncentrales ook. Maar of een Chinees plan uit kan stijgen boven een vooral rituele exercitie is maar zeer de vraag.

China keurt de westerse sancties tegen Rusland af, maar waakt er in de praktijk wel voor om ze al te openlijk te negeren. China wil tegenover het Westen graag neutraal overkomen. China is namelijk bang dat het anders op één hoop met Rusland gegooid wordt, en afgesloten raakt van de voor China essentiële markten in de VS en Europa.

Maar China koopt de laatste tijd weer meer olie uit Rusland, en profiteert daarbij waarschijnlijk volop van lagere prijzen. Waarschijnlijk, want de details van de Russisch-Chinese energiedeals blijven meestal geheim. Daarnaast importeert China al sinds het begin van de oorlog volop Russisch graan.

Chinese drones

Of en in welke mate China nu al wapens en oorlogsmaterieel aan Rusland levert, is niet helemaal duidelijk. Volgens de Wall Street Journal levert China kleine drones aan Moskou, drones die China ook in staat stellen om op het slagveld informatie op te zuigen over westerse wapens en gevechtstechnieken.

Maar de spanningen tussen de VS en Rusland gaan over veel meer dan de Oekraïne. China ziet de VS niet alleen daar als een agressor, maar ook in de wateren rondom Taiwan en in de Zuid-Chinese Zee. Op den duur ziet Beijing het als van het grootste belang om de VS van hun troon te stoten, omdat de VS China nooit de ruimte willen geven om tot volle kracht en wasdom te komen.

Omgekeerd zien de VS China juist als agressor en als fundamentele bedreiging. Daarmee is de kans op ongelukken gevaarlijk groot geworden. Helaas heeft de ontmoeting tussen Wang Yi en Blinken in München het enorme wantrouwen tussen beide grootmachten niet merkbaar kunnen luwen.