De Hollywoodschrijvers hebben een akkoord – hoe nu verder voor de acteurs?

Is de staking in Hollywood voorbij nu het schrijversgilde en de studiobazen een akkoord bereikten? Nog niet, de acteurs staken nog steeds, al is er nu wel momentum voor een akkoord met de veel grotere acteursvakbond. Hoe staat het er nu voor? Drie vragen over de Hollywoodstaking.

1 Wat staat er in de voorlopige deal tussen schrijvers en studiobazen?

Na een staking van 148 dagen wisten de schrijvers van het Writers Guild of America (WGA) onder andere loonsverhoging, een stijging van minimale winstdeling (ook wel ‘residuals’) en bescherming tegen het gebruik van AI uit het vuur te slepen bij de werkgevers van de Alliance of Motion Picture and Television Producers (AMPTPO).

De WGA ging dit weekend voorlopig akkoord met dezelfde loonstijgingen die de regisseurs van het Directors Guild in juni al accepteerden: een stijgingen van 3 tot 5 procent, opgeteld 13 procent bij een contract van drie jaar. De grootste stappen zijn evenwel gezet op het gebied van residuals en AI, de belangrijkste struikelblokken.

In het voorlopige contract worden residuals van streamingdiensten nu gebaseerd op data over kijkcijfers. Streamingdiensten wilden die in eerste instantie pertinent niet vrijgeven vanwege de onderlinge concurrentieposities. Nu delen ze toch – met geheimhoudingsverklaringen – het totaal aantal wereldwijd gestreamde uren van eigen, dure producties (zoals ‘Netflix Originals’) met het schrijversgilde. Schrijvers van films en series met een budget van 30 miljoen dollar of meer krijgen een bonus tot wel 40.500 dollar als hun werk in de eerste 90 dagen door meer dan 20 procent van de Amerikaanse abonnees van streamingdiensten wordt bekeken.

Wat betreft AI wilden de studio’s vóór de staking slechts een tot niets verpichtende, jaarlijkse bespreking van de laatste ontwikkelingen. Nu zijn ook daar stevige afspraken over gemaakt. AI-materiaal mag bijvoorbeeld niet als bronmateriaal worden gebruikt, studio’s moeten transparant zijn over AI-gebruik en kunnen schrijvers niet dwingen AI-software te gebruiken. Het is nu verboden AI te trainen met werk van de schrijvers.

Er zijn ook harde afspraken over het minimum aantal in te huren scenaristen per project en hoe lang ze in dienst worden gehouden. De studio’s moesten daar vóór de staking niets van weten, de WGA zou er nooit iets over op papier krijgen. De vakbond noemde de zondag gemaakte deal dan ook „uitzonderlijk”.

Acteur Jack Black tijdens een van de demonstraties van Amerikaanse filmschrijvers en -acteurs bij de Paramount Studio in Los Angeles. Foto Damian Dovarganes / AP

2 Wat gebeurt er met het voorlopige contract?

Op dinsdag stemde het landelijke WGA-bestuur unaniem vóór het akkoord, de 11.500 vakbondsleden mogen tussen 2 en 9 oktober hun stem uitbrengen. De staking werd dinsdag vanaf middernacht opgeschort. Hollywoodschrijvers kunnen in afwachting van ratificatie gewoon weer aan het werk. Als de leden het akkoord afwijzen wordt de staking weer hervat. Zo niet, dan is deze overeenkomst tot mei 2026 geldig.

3 Hoelang blijven de acteurs nog in staking?

Naar verluidt besloten studiobazen eerst separaat met de schrijvers te onderhandelen vanwege de harde retoriek van voorzitter Fran Drescher van acteursvakbond SAG-AFTRA. Drescher is inmiddels herkozen tot voorzitter en houdt zich nu meer op de vlakte, dus zal men nu toch echt met elkaar om tafel moeten. Want gefilmd wordt er niet in Hollywood zolang de 160.000 acteurs in staking zijn. Zij betogen na een pauze tijdens de Joodse feestdag Jom Kippoer weer voor de studiopoorten.

Het akkoord met het WGA zou tot een zeker momentum moeten leiden, maar een datum voor hervatting van het overleg is er nog niet. Volgens geruchten in de vakpers is er eind volgende week een afspraak op vrij hoog niveau ingepland tussen de leiding van de acteursvakbond en Carol Lombardini, president van de AMPTP. De gesprekken met het schrijversgilde kwamen vorige week in een stroomversnelling nadat vier studiohoofden van Netflix, Warner Bros., Disney en NBC/Universal aan tafel aanschoven.

Inhoudelijk hebben de acteurs vergelijkbare belangen over winstdeling en datatransparantie bij streamingdiensten als de schrijvers. Daar moeten de partijen snel uit kunnen komen. Maar er zijn ook unieke kwesties waarover de vakbond sinds het begin van hun staking op 14 juli niet heeft onderhandeld. Zo geldt AI als een veel acutere existentiële dreiging voor acteurs (levend of reeds overleden): met bestaande technieken kun je iemands gezicht, mimiek, lichaam en stem geloofwaardig kopiëren en manipuleren. Stemacteurs worden nu al door AI vervangen. Op dat punt zet men de hakken in het zand: de leden SAG-AFTRA stemden deze week overweldigend voor een uitbreiding van hun staking naar tien grote videogame-bedrijven.