De Grote Hittegids: met deze tips kom je warme dagen door

Hoe koel je je lichaam (snel) af?

Door goed doorbloede plekken, zoals je nek, te koelen met koud water of een natte handdoek. De temperatuur in je lijf ligt rond de 37 graden Celsius. Bij warm weer gaat je innerlijke thermostaat aan de slag om je binnenste op die temperatuur te houden. Je bloedvaten verwijden, zodat meer bloed langs de huid wordt gevoerd. Overtollige warmte wordt zo afgegeven aan de omgeving. Met koelen help je je lichaam een handje.

Ga niet lukraak aan de slag met ijs of koud water. Hoe, waar en hoe lang je koelt is belangrijk voor het uiteindelijke effect daarvan. Tijdens de hittegolf van 2017 zetten we de afkoeladviezen op een rijtje.

Helpt pootjebaden tegen hitte?

Pootjebaden in een meertje, zwembad, of desnoods in een afwasteil; je zou het uren kunnen volhouden met je voeten in het koude water. Maar om af te koelen is dat geen goed idee. Door de kou vernauwen de bloedvaten in de huid en bereik je een averechts effect: je lichaam kan warmte minder goed kwijt. Even kort dippen is het advies.

Heeft het zin om je polsen onder de kraan te houden?

Zeker. Je polsen zijn goed doorbloed en er lopen slagaderen doorheen. In tegenstelling tot de kleinere bloedvaatjes in je lichaam vernauwen die niet als de omgeving afkoelt. Langer koelen heeft daar dus wél effect.

Alleen je polsen onder de kraan houden zet niet echt zoden aan de dijk, zegt de Britse sportfysioloog Alan Ruddock. Volgens hem kun je beter je hele hand onder water houden.

Helpt een middagdutje op warme dagen?

Van een dutje na de lunch koel je niet per se af. Maar zo’n power nap kan wel heel lekker zijn om dat zware, lome gevoel kwijt te raken dat mensen vaak hebben als het warm is. Het lichaam is zichzelf de hele dag aan het koelen en dat kost energie. Bovendien zijn warme, klamme nachten niet bevorderlijk voor de nachtrust. Met een mini-siësta krik je je energieniveau weer op. Zet je wekker maximaal een half uur later, dan blijf je in de lichte fases van de slaap en word je weer uitgerust wakker.

In Spanje zorgt de siësta ervoor dat inwoners massaal slaap tekortkomen, zag toenmalig Spanje-correspondent Merijn de Waal.

Wat voor kleding kun je het beste aantrekken bij hitte? lezersvraag

Luchtige kleding houdt je koel. Denk aan fladderbroeken met wijde pijpen en basketbaltops met flinke armgaten. Het laagje lucht tussen je huid en kleding – dat al snel opwarmt of vol komt te zitten met transpiratievocht – kan zich dan verversen. Fijn, want door de ventilatie blijft je lichaamswarmte niet in je kleren hangen.

Kleren met lange mouwen en wijde pijpen dragen – dat klinkt misschien niet aantrekkelijk, maar het helpt wel om je huid te beschermen tegen straling van de zon.

Is een zwart T-shirt warmer dan een wit T-shirt?

Zwart of wit? Een zwart shirt wordt warmer in de zon dan een wit exemplaar, maar dat betekent niet automatisch dat je je koeler voelt in het kledingstuk in de lichtere kleur. Wetenschappers zochten uit waarom bedoeïenen in de woestijn zwarte gewaden dragen en publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Ze ontdekten dat de bedoeïenen met het zwarte gewaad net zo warm worden als wanneer ze traditionele kleding in het wit aantrekken.

Wit mag dan licht weerkaatsen, het laat ook méér straling door, voor je warmtegevoel maakt het uiteindelijk niet uit of je wit of zwart draagt.

Wie denkt dat kinderen voldoende beschermd zijn tegen de zon door ze een wit T-shirtje aan te trekken, heeft het mis. NRC beantwoordt negen vragen over veilig zonnen in dit artikel uit het archief

Hoeveel moet je drinken bij warm weer?

Drink minstens 2 liter water, of zelfs wat meer als je de 70 bent gepasseerd. Op warme dagen zweet je meer en dan moet je extra drinken om het vochtverlies weer aan te vullen. Het Voedingscentrum tipt water, thee en koffie zonder suiker als beste dorstlessers. Voor mensen die graag op het terras zitten is er slecht nieuws: dat koude biertje of glas rosé telt niet mee voor je drinkquotum.

Je kunt eenvoudig zelf controleren of je goed gehydrateerd bent door na elke plaspauze de kleur van je urine te bestuderen.

Helpt het om ijskoude drank te drinken?

Koude dranken zorgen inderdaad voor een aangenaam koel gevoel , schreef NRC eerder. Tijdens een experiment gaven mensen aan dat ze minder dorst hadden na een koud drankje (5 graden Celsius) dan na het drinken van warm water (22 graden Celsius). Nameten liet zien dat het voor de temperatuur in het lichaam niets uitmaakt. Waarschijnlijk zijn het de koudereceptoren in de mond die signalen naar de hersenen sturen die ‘prettig’ betekenen.

Koel je af van warme dranken?

Dat je afkoelt van warme thee is echt zo’n tip uit grootmoeders tijd. Maar werkt het echt? Het effect is niet groot, maar het is er wél. Door het drinken van een warme drank ga je extra zweten, bevestigde sportfysioloog Alan Ruddock in dit artikel over afkoelen uit 2017. Het verdampen van dat vocht koelt je lichaam. „Maar bij vochtig benauwd weer helpt het niet”, tekende Ruddock aan. „Het zweet kan dan niet verdampen.”

Is het nadelig om cafeïne binnen te krijgen bij hoge temperaturen?

Hoewel cafeïne ervoor zorgt dat vocht het lichaam sneller verlaat, raak je er niet méér vocht door kwijt. Je moet er wel heel veel van drinken om er meer van te gaan plassen, legde Werner Hagens, expert van het RIVM op het gebied van het Hitteplan, in dit liveblog over de hittegolf van 2019 uit. „Doorgaans heb je dan ook al zoveel vocht binnengekregen dat dit niet meer uitmaakt.”

Hoe zit het met alcohol drinken bij hitte?

‘Wees matig met alcohol bij hitte’, is een bekend advies. Maar waarom eigenlijk? In tegenstelling tot cafeïne werkt alcohol wél vochtafdrijvend. Kennisinstituut Trimbos meldt dat alcohol het hormoon remt dat ervoor zorgt dat je nieren voldoende vocht vasthouden, waardoor je maar naar de wc blijft gaan. Dat werkt uitdroging in de hand.

Koel je af als je een ijsje eet?

Nauwelijks. Van eten krijg je het namelijk warm. Je lijf gaat aan de slag en je lichaamstemperatuur stijgt. Dus schepijs en fruitijsjes bieden geen soelaas. Waterijs met zo min mogelijk suiker zou íets kunnen helpen, zo blijkt uit een oud experiment dat wetenschapsredacteur Wim Köhler eens aanhaalde.

Wat is het effect van hitte op je eetlust?

Veel mensen kiezen bij hitte liever voor een soepje dan voor een groot bord warm eten. Niet zo gek, want warm weer zorgt voor een verminderde eetlust, vertelde Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie van de Wageningen Universiteit, eerder in NRC. Je lichaam past dit slimmigheidje toe om twee redenen: ten eerste heb je tijdens warme zomers minder energie nodig om je lichaamstemperatuur op peil te houden en daarnaast zorgt het eten van voedsel juist voor een temperatuurverhoging. Bij warm weer remt het lichaam de neiging om te eten af, al zijn de effecten gering, volgens Witkamp.

Kies je voor warme of koude gerechten?

Dat maakt voor je eigen warmtebeleving niets uit. Elke hap die je neemt zwengelt je spijsvertering aan en daarbij komt warmte vrij. Wat je eet en of je eten warm of koud is, maakt geen verschil. Hoeveel je eet is wél van belang: hoe meer je eet, hoe warmer je wordt.

Is het belangrijk om extra zout binnen te krijgen?

Je verliest inderdaad meer zout als het zweet je de hele dag over de rug loopt, maar dat actief weer aanvullen is bij een normaal eetpatroon niet nodig, volgens het Voedingscentrum.