De doorbraak van bubbelthee, een fotogeniek Aziatisch drankje

Dit is dus Chun, de plek waar rapper Pepijn Lanen, bekend van De Jeugd van Tegenwoordig, met zijn vrouw Coco bubbelthee haalt. Op Instagram prezen ze het café als een van de ‘sweet spots’ van een bezoek aan Amsterdam. Vanavond zijn er geen BN’ers te bekennen, maar de rij twintigers en dertigers voor de deur bestaat wel uit intimiderend hip publiek, dat je in betere tijden eerder in de rij voor een nachtclub zou verwachten.

Achteraan de rij staat de Zuid-Koreaanse Jieon (24) in lange pufferjas te wachten om een klassieke melkthee met brown sugar bubbles te bestellen. Toen ze vier jaar geleden naar Nederland kwam voor een opleiding moderne dans, kon ze nog nergens behoorlijke bubbelthee vinden. Dat je bij Chun met een beetje pech een kwartier in de rij staat, stoort haar niet: „Vorige maand was ik in Parijs bij een Taiwanese winkel. Daar moest je wel anderhalf uur wachten.”

Bubbelthee brak vorig jaar door in Nederland. Je ziet het aan de vele bubbeltheebars die openden in de grote steden, maar ook op sociale media, waar foto’s van cappuccino’s met melkschuimhartjes zijn ingeruild voor de fotogenieke doorzichtige plastic bekers, gevuld met opvallende donkerbruine parels en melkthee die van donker naar licht verloopt. Veel klanten zeggen bubbeltheebars als een nieuw soort Starbucks te beschouwen, waar je met vrienden heen gaat voor een zoete ijsthee die het midden houdt tussen dessert en drankje.

Lees ook: Waar komen al die winkels met ‘K-beauty’ opeens vandaan?

Kermis in Tilburg

De van oorsprong Taiwanese bubbelthee wordt in het Chinees ‘zhenzhu naicha’ genoemd: melkthee met boba, parels. De parels zijn donkerbruine stuiterballetjes van tapioca (cassavemeel), die je door een dik rietje met de melkthee uit de beker stofzuigt. De boba doen qua textuur een beetje aan gummibeertjes denken. Juist die „unieke chewiness” maakt bubbelthee typisch Taiwanees, doceert de Taiwanese Jenny Wu (29), eigenares van café Jen’s Bing in Amsterdam. „Dat noemen wij ‘QQ’. Je vindt dat in veel specifiek Taiwanese gerechten.” Bubbelthee is al decennia populair in heel Azië, maar is nu wereldwijd uitgegroeid tot culinair icoon: sinds vorig jaar bestaat er een bubbelthee-emoji.

„De vraag is explosief gestegen”, bevestigt Joey Ma, die met zijn ouders tien jaar geleden bubbeltheegroothandel Bobo Tea in Leiden begon. Zijn bedrijf levert alle mogelijke bubbeltheebenodigdheden. Tot voor kort vooral in de grote steden, maar sinds vorig jaar ook in plaatsen als Dokkum, Aarle-Rixtel en Reeuwijk. „En de kermis in Tilburg!” Een teken dat bubbelthee definitief doorgebroken is buiten de Aziatische gemeenschap, vindt hij. „Want dat waren écht geen Aziatische mensen.”

De populairste bubbeltheebars worden gerund door Aziatische Nederlanders, Chinezen en een enkele Taiwanees. Het zijn twintigers en dertigers die zijn opgegroeid met bubbelthee. „Voor ons was bubbelthee er altijd al, net als nasi”, zegt Melissa Cheung (24). Samen met haar vriend Kelvin Chan (26) zette zij Chun op. Zij kennen bubbelthee van bezoek aan familie in Hongkong, maar ook uit Nederland.

Melissa Cheung groeide op in Almere en vertelt over bubbelthee-expedities naar Amsterdam die grote indruk maakten: „Toen ik een jaar of tien was kende ik oudere Aziatische jongens en meisjes – ik noemde ze broers en zussen – die naar de Kalvertoren gingen. Daar zat helemaal bovenin een plek waar je bubbelthee kon krijgen. Soms mocht ik dan mee.”

Kelvin Chan vertelt dat hij jaren geleden via Hyves met andere Aziatische jongeren afsprak in Amsterdam. „Stonden er ineens vijftig Asians op de Dam”, vertelt hij lachend. „Dan ging je samen door de stad struinen, en ook op zoek naar bubbelthee.”

Wie zich verdiept in Koreaanse popcultuur stuit als vanzelf op bubbelthee

K-Pop

Destijds was bubbelthee iets voor tieners, maar Chun richt zich op wat ouder publiek. „Gewoon een beetje yuppen zoals wij”, zegt Kelvin Chan met zelfspot. Hun café is in minimalistische, Scandinavisch-Japanse stijl ingericht, en hun eigen kledingstijl sluit daar naadloos op aan: witte gympen, licht gebleekte spijkerbroeken en ruimvallende truien in zachte aardetinten. En ze zijn hoogopgeleid, net als bijna alle andere bubbelthee-ondernemers. Het tekent het verschil tussen hun generatie Aziatische Nederlanders en die van hun ouders. Chan: „Je kon als eerste generatie Chinees bijna geen andere baan vinden dan in de horeca, grotendeels in Chinese restaurants. Maar voor ons is dit geen noodzaak, het is echt een passie.”

De meeste bubbeltheeklanten zijn studenten die een enthousiasme voor het drankje koesteren dat je eerder bij tieners zou verwachten. Neem Navisa. „Zij is echt obsessed!”, zegt haar vriendin lachend. De 26-jarige studente medische natuurwetenschappen knikt. Aan haar handtas hangt een sleutelhanger in de vorm van een cartoonesk lachende bubbeltheebeker, waarin ze een herbruikbaar rietje bewaart. „Gevonden via Instagram”, zegt ze trots.

Hoe komt het dat bubbelthee nu in Nederland in opmars is? Veel liefhebbers wijzen op de populariteit van de Zuid-Koreaanse popcultuur: denk aan tv-series als Squid Game op Netflix en aan boybands als BTS. De Chinees-Nederlandse Ginny Cheung, die bij bubbeltheebar The Bubble Society werkt, legt de connectie met K-pop en bubbelthee uit. Ze vertelt dat ze vroeger een enorme fan van K-Pop was en haar idolen op sociale media voortdurend bubbelthee zag drinken. „Je ziet het ook veel in Koreaanse dramaseries.” Oftewel: wie zich verdiept in Koreaanse popcultuur, stuit als vanzelf op bubbelthee.

Veel jongeren met een Aziatische achtergrond zeggen trots te zijn op het succes van ‘hun’ bubbelthee – „Maar het is ook een beetje weird”, vindt Kaylee Wu (17), een Chinees-Nederlandse studente informatiekunde. „Ik werd vroeger volop belachelijk gemaakt vanwege mijn cultuur. Van mijn eten, de lunch die ik meenam, tot hoe ik eruitzag en de manier waarop ik praatte.” Vriend Kenny Wu (22) is ook verbaasd over het succes van een drankje dat in de Aziatische gemeenschap al jaren bekend is: „Dat je Chinees bent was toen niet cool, en nu is Aziatische cultuur opeens wel cool? Die shift is zo snel gegaan, het contrast is zo groot.”

Schandaal

Je zou je kunnen afvragen waarom bubbelthee nu pas is doorgebroken in Nederland en de rest van Europa, want in Amerika is bubbelthee al decennia een begrip. Mogelijk heeft een Duitse zaak van tien jaar geleden ermee te maken. CJ Guan (36), een van de drie Chinese Nederlanders achter bubbeltheecafé Tea Guys in Amsterdam, herinnert zich dat een decennium geleden bubbelthee in Duitsland al doorbrak, „maar toen kwam dat schandaal”. Een wetenschapper beweerde in 2012 in een Duitse regionale krant dat de tapiocaballetjes „jede Menge Dreck” bevatten: allerlei rotzooi dus. Kort daarop stortte de Duitse bubbeltheemarkt volledig in. Toen weekblad Die Zeit een jaar na de ondergang van het ‘Modegetränk’ de wetenschapper opzocht, had hij spijt van zijn uitspraak. Zijn onderzoek werd nooit gepubliceerd, en geen enkele andere wetenschapper wist iets zorgwekkends in de boba te traceren.

Een klassiek broodje-aapverhaal dus, dat deels voortkwam uit zorgen over voedselkwaliteit die toen speelden. Zo belandden in 2008 Chinese baby’s in het ziekenhuis, nadat ze vergiftigd melkpoeder hadden gedronken. Maar er sprak ook een wantrouwen uit over de Aziatische keuken dat een langere geschiedenis kent. „Het is hetzelfde soort fake news dat ook over MSG is verspreid”, zegt CJ Guan, verwijzend naar een verhaal dat vanaf de jaren 60 de ronde deed over de in Japan ontwikkelde smaakversterker mononatriumglutamaat.

MSG zou gezondheidsklachten veroorzaken die Amerikanen het ‘Chinese Restaurant Syndrome’ noemden. Onzin, maar veel Aziatische restaurants bezwoeren uit angst voor reputatieverlies geen MSG meer te gebruiken. Toch stemt de geschiedenis van MSG ook hoopvol: sinds enige jaren wordt het beschouwd als hightech-Japanse vinding, onder de naam umami. Diezelfde term wordt nu in culinaire kringen gebruikt voor een verfijnde, hartige smaak waar in het Westen geen woord voor bestaat.

Ook het succes van het Japanse miso, ramennoedels en de Zuid-Koreaanse kimchi toont een kentering in het denken over Aziatisch eten, vinden de bubbeltheeverkopers. Bang voor nieuwe broodje-aapverhalen zijn ze daarom niet. CJ van Tea Guys: „We zien juist dat klanten op zoek zijn naar iets authentieks, ze willen datgene proeven wat ze ook kennen van vakanties naar Azië.”

Poppings

Er is wel iets anders dat juist dat ‘authentieke’ imago van de bubbelthee volgens sommigen bedreigt: de in Amsterdam verguisde ‘wafelwinkels’. Die toeristenshops verkochten voorheen nutellawafels, maar zijn nu massaal overgestapt op bubbelthee – of iets wat daarvoor moet doorgaan. Meestal ontbreekt datgene wat de bubbelthee definieert: de donkerbruine boba. Die zijn ingeruild voor felgekleurde poppings: balletjes die openbarsten als je erop bijt, en waar vervolgens een zoete siroop uit sijpelt.

„Puur gemaakt voor de westerse wereld, omdat het laagdrempelig is”, zegt Kelvin Chan over de poppings. Hij verkoopt ze niet. „We willen dat het méér wordt dan een hype, dan moet je ook authentiek blijven.” Ook de Taiwanese bubbeltheeverkoper Jenny Wu ergert zich aan de poppings, die ze als het tegenovergestelde van ‘QQ’ typeert. „Ik denk dat ik net zo over poppings denk als Italianen over pizza Hawaï.”

CJ Guan van Tea Guys maakt zich minder zorgen. Je kan zo’n „instapklaar drankje” met poppings een beetje zien als de California roll, vindt hij. Dat hapje zonder rauwe vis hielp de westerse wereld wennen aan sushi, dat er uitgroeide tot een klassiek gerecht. Hoopvol: „Bubbelthee kan even groot worden.”