De dirigentenmasterclass van Fabio Luisi is les, toets en diploma in één

Het Concertgebouworkest heeft nog maar net een nieuwe, jonge chef-dirigent aangewezen of het kweekt alweer volgend talent.

Maandag startte de vijfde editie van de openbare Ammodo-masterclass, waarin vier dirigenten onder de veertig het orkest mogen dirigeren en hulp krijgen van opera- en Romantiek-expert Fabio Luisi (1959).

Eerdere edities stonden onder leiding van Mariss Jansons (2012), Valery Gergiev (2015), Daniele Gatti (2017, 2018) en Iván Fischer (2020).

Blote handen

De Koreaans-Canadese Earl Lee (1983) is maandag als eerste aan de beurt. Hij spreidt zijn armen en geeft de opmaat voor Schumanns Eerste Symfonie. Zijn slag is atletisch, maar zijn uitdrukking wat gedetacheerd.

Wanneer leermeester Fabio Luisi Lee na een paar minuten onderbreekt — „Wil je hier tremoli of tweeëndertigsten?” — verandert Lee plots in een schuchtere leerling, de lippen strak op elkaar. Luisi deelt een van de oudste dirigeertips met hem: „Kijk naar de musici, maak het persoonlijk. Dirigenten moeten niet dirigeren, maar samen met het orkest muziek maken.”

Lees ook een recensie van Fabio Luisi voor het Concertgebouworkest: ’Het KCO laat horen: Tsjaikovski moet juist wel klinken’

De Koreaans-Amerikaanse Holly Hyun Choe (1991) is de volgende. Met een jeugdig „let’s do it” lanceert ze een levendige interpretatie van Schumann. Ze doet denken aan dirigenten als Leonard Bernstein en Andris Nelsons; elk loopje kneedt ze precies in de vorm die ze wil hebben.

In een onrustig tweede deel raadt Luisi Choe voorzichtig aan: „Ik mis de eenvoud. Doe eens wat minder.” Daarop legt Choe haar baton neer. Nu ze met blote handen dirigeert, klaart het geheel als vanzelf op.

Na de pauze neemt Mirian Khukhunaishvili (1989) het lastige stuk Evening Land van componist Bent Sørensen (1958) onder handen Khukhunaishvili maakt wél meteen oogcontact en leidt de musici door Sørensens klanklandschap alsof ze zijn eigen Tblisi Jeugdorkest zijn. „Mirian, kleiner!” roept Luisi. „Je bent duidelijker als je het klein houdt.”

Charismatisch

Anna Rakitina (1989) uit Rusland besluit de eerste dag met het sterke En otra noche, en otro mundo van de Puerto Ricaanse Angélica Negrón. Negrón is aanwezig, en geeft tips.

Een puls in de harp vorm het hart van het stuk, maar Rakitina laat het tempo per ongeluk steeds versnellen. „Ik zie je duwen met je baton, je moet meer tikken,” zegt Luisi. Bij poging twee tikt hij voorzichtig mee. „Ik weet al wat er misgaat. Je moet meer commanderen, jij bent de baas! Nu loopt het orkest met het tempo weg.”

Na afloop zegt Rakitina Luisi’s repeteeraanpak te bewonderen. „Ik hoop dat ik me die eigen kan maken. Hij is precies, maar charismatisch.”

Soms lijken Luisi’s tips voor de hand te liggen, maar ze blijken steeds een groot verschil te maken. Het is genoeg om terug te keren naar de basis: kijken, luisteren, tonen wat je wil.

Maar een masterclass is niet alleen een les. Het is een les, toets en diploma in één. De selectie is streng. Goede musici die willen excelleren volgen niet voor niets zoveel mogelijk masterclasses: je kunt opvallen en het netwerk dat je opbouwt helpt bij het bemachtigen van beurzen, prijzen en betere posities. Luisi geeft dus meer dan een handvol tips aan zijn vier leerlingen; het is al heel wat om überhaupt naast hem te mogen staan.