Cristiano Ronaldo speelt tegen Messi: ze zijn de uithangborden van de Saoedische voetbalambities

Het wedstrijdkaartje dat „de verbeelding voorbijgaat”. Dat had Turki Al-Sheikh, voorzitter van het Saoedische staatsentertainmentbureau, in de aanbieding voor de hoogste bieder op een ticket voor de wedstrijd tussen Cristiano Ronaldo en Lionel Messi. Een duel tussen Paris Saint-Germain en een gelegenheidselftal van Saoedische spelers, aangevoerd door Ronaldo, die onlangs werd aangetrokken door Al-Nassr uit hoofdstad Riyad. Het wordt deze donderdag het debuut van Ronaldo in zijn nieuwe thuisland, terwijl Messi – sinds vorig jaar toerisme-ambassadeur voor Saudi-Arabië – op een commerciële tournee is met PSG door het land. De club krijgt volgens de Franse pers ruim 10 miljoen euro om de wedstrijd te spelen.

Alles aan de oefenwedstrijd ademt prestige, geld en geldingsdrang. Zo heeft de Saoedische zakenman Mushref Al-Ghamdi, directeur van een vastgoedimperium, volgens het landelijke entertainmentbureau zo’n 2,45 miljoen euro geboden voor het ‘Beyond Imagination’-ticket. Hij heeft straks een ereplaats in het King Fahd-stadion (circa zeventigduizend plaatsen) in Riyad en mag de huldiging van de winnaars bijwonen. Ook krijgt de zakenman toegang tot de kleedkamers en een persoonlijke ontmoeting met Messi en Ronaldo.

Het is een detail bij een wedstrijd die verder vooral symbool staat voor de onstuitbare opmars van de Golfstaten in het voetbal. Het laatste WK, dat in november en december werd gehouden in Qatar, vormde een voorlopig hoogtepunt. Maar inmiddels zijn de machthebbers in Riyad, Doha en Abu Dhabi alweer bezig met nieuwe evenementen en investeringen om hun voetbalambities gestalte te geven.

Lees ook: wat het online ‘trollenleger’ van Paris Saint-Germain zegt over de controle door de Franse club in Qatarese handen

De baas van het staatsinvesteringsfonds van Qatar, indirect al eigenaar van Paris Saint-Germain, zei deze week in Davos dat hij Europese (top)clubs als interessante belegging ziet (Liverpool en Manchester United staan te koop). De wedstrijd om de Argentijnse supercup vindt later deze maand plaats in Abu Dhabi, terwijl de Spaanse en Italiaanse supercup deze week in Riyad werden gespeeld. Daar staat deze donderdag dus ook de ontmoeting tussen Messi en Ronaldo op het programma.

Een Saoedische prinses

De komst van de voetbalsterren past in een sportstrategie die Saoedi-Arabië begin 2018 in relatieve stilte heeft ingezet. Destijds besloot het land een Californisch PR-bureau maandelijks 19.000 euro te betalen om contact te leggen met de beroemdste sporters en bestuurders in de Verenigde Staten. Het leidde tot ontmoetingen van de Saoedische prinses Reema Bandar Al-Saoed met de leiders van de grootste sportcompetities in de VS en, bijvoorbeeld, de wereldberoemde basketballer Kobe Bryant, die in 2020 overleed bij een helikopterongeluk.

Met grote sommen geld zette Saoedi-Arabië vervolgens een internationale golftoer op poten, LIV, die voor een scheuring in de golfwereld heeft gezorgd. En het staatsinvesteringsfonds van het land kocht in 2021 het Engelse Newcastle United.

Saoedi-Arabië volgde het voorbeeld van buurlanden Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten, die de commerciële en politieke waarde van sport – vooral voetbal – al jaren eerder opmerkten. Bekend is dat Qatar toegang had tot de Franse president Nicolas Sarkozy voordat het WK in 2010 werd toegewezen aan het land (een Franse voetbalbestuurder had bij die keuze een belangrijke stem). Daaruit volgde ook de overname van PSG – een middelmatige club die in de jaren erna is omgetoverd tot sterrenensemble en luxemerk. Toen was de Britse club Manchester City al gekocht door sjeik Mansour, lid van de koninklijke familie van Abu Dhabi en vicepremier van de Emiraten. Dankzij City, inmiddels ook een topclub, bouwde hij een innige relatie op met het gemeentebestuur en kon hij uitgroeien tot een van de grootste vastgoedinvesteerders van de stad.

De voorbeelden laten zien wat voetbal zo aantrekkelijk maakt voor autocratische regimes uit de Golfregio die minder afhankelijk willen worden van inkomsten uit olie en gas. De sport geeft toegang tot westerse politici, biedt commerciële kansen en populariteit. Amnesty International waarschuwt al jaren voor dit type ‘sportswashing’. Als mensen landen als Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië vooral associëren met hun sporthelden, zo is de gedachte, leidt dat de aandacht af van mensenrechtenschendingen en onderdrukking in die landen.

Dat laatste lijkt ook een motief voor de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman, het brein achter de Saoedische sportaspiraties. Hij dreigde internationaal geïsoleerd te raken nadat hij door Amerikaanse inlichtingendiensten verantwoordelijk werd gehouden voor de moord op journalist Jamal Khashoggi, in oktober 2018, op het Saoedische consulaat in Istanbul. Bovendien hebben vrouwen een achtergestelde positie in de Saoedische samenleving, is homoseksualiteit er verboden en worden rechten van (migranten)arbeiders er op grote schaal geschonden. Inmiddels gaan wereldleiders weer regelmatig bij hem op bezoek.

Toch is het MBS om meer te doen dan zijn imago en dat van Saoedi-Arabië, zegt de Britse sportwetenschapper Simon Chadwick. Zeker als het gaat om het binnenhalen van grote sportevenementen – naast voetbal ook onder meer de Formule 1. „Zijn belangrijkste doel is dat hij de lokale bevolking tevreden houdt”, zegt Chadwick. „Ongeveer twee op de drie Saoedi’s is jonger dan dertig, die weten hoe het leven in andere landen eruitziet. Salman wil ze vermaken en voorkomen dat ze gefrustreerd raken doordat ze zien wat er allemaal niet kan in Saoedi-Arabië.”

WK 2030

Die gedachte zit ook achter de komst van Cristiano Ronaldo deze zomer naar Saoedi-Arabië. Het is voor het eerst dat een sporter van zijn statuur, ook al is Ronaldo 37 jaar en over zijn top, de ‘oversteek’ maakt naar het land. Op zich een beproefd recept, een topspeler die aan het eind van zijn carrière een flinke som geld gaat verdienen in een ‘nieuw’ voetballand. De Spaanse middenvelder Xavi vertok in 2015 naar Qatar, Pelé en Johan Cruijff gingen in hun tijd al naar de Verenigde Staten. Vaak moesten zulke spelers helpen om een voetbalcultuur te creëren in een land, een eerste stap op de ladder richting de top van de voetbalpiramide.

Al-Nassr zou Cristiano Ronaldo 185 miljoen euro betalen om 2,5 jaar in Saudi-Arabië te spelen

Die ‘voetbalcultuur’ is er al in Saoedi-Arabië, een land met 36 miljoen inwoners. Vorig seizoen bezochten ruim 1,2 miljoen mensen wedstrijden in de landelijke competitie, die bovendien 215 miljoen televisiekijkers trok. De komst van Ronaldo zal die aantallen verder opstuwen.

Toen Cristiano Ronaldo twee weken geleden in een witte Range Rover naar het stadion van Al-Nassr reed voor zijn presentatie, zag hij zichzelf door de geblindeerde ramen. Op elektronische billboards en, groot, op een projectie tegen de stadionwand. Het verkeer rond het stadion stond vast. De halve stad leek uitgelopen om zijn aankomst te zien. Het Instagram-account van de club ging in een paar dagen van 1,2 naar 10,4 miljoen volgers.

Al-Nassr zou Ronaldo volgens internationale media 185 miljoen euro betalen om 2,5 jaar in het land te spelen. President Musalli Almuammar, deels opgeleid op Harvard, maakt er geen geheim van dat de komst van Ronaldo niet alleen gaat om sportief succes. Bij de presentatie zei hij dat het land al vele jaren probeert om de Portugese aanvaller te verleiden. Almuammar: „Dat wij hier nu een van de beste voetballers ooit hebben, is een signaal dat we de positie van Saudi-Arabië in het voetbal verder willen verbeteren”.

Verschillende internationale media denken dat de rol van Ronaldo inderdaad veel breder zal worden. Hij zou, voor nog eens 200 miljoen euro, ambassadeur moeten worden van het WK-bid dat Saudi-Arabië voorbereidt voor 2030. Al-Nassr ontkende dat daarover afspraken zijn gemaakt in Ronaldo’s contract, maar dat hoeft niet te betekenen dat er geen deal ligt met de Saoedische staat.

Verwacht wordt dat Saoedi-Arabië zich samen met Griekenland en Egypte kandidaat stelt voor het WK van 2030. Er is veel concurrentie. Spanje en Portugal willen het toernooi samen organiseren en Marokko waagt een poging. Ook Argentinië, Chili, Paraguay en Uruguay zouden het toernooi samen willen organiseren. Chadwick geeft het Saoedische bid de meeste kans. „Dan kan de FIFA zeggen dat ze het WK naar drie continenten heeft gebracht. Ik voorspel: het WK in 2030 vindt plaats in Saoedi-Arabië.”