Ik sta er toch van te kijken dat acht op de tien kiezers vinden dat er te veel asielzoekers naar Nederland komen. En dat hun aantal ingeperkt moet worden. Althans, volgens een peiling van EenVandaag vorige week. Acht op de tien! Ik ben niet naïef en ik zit op X, 60, misschien nét aan 70 procent had ik wel verwacht. Maar naast PVV, VVD, de usual suspects, deelt kennelijk 95 procent van Omtzigts aanhang die mening, 58 procent van de ChristenUnie en 48 procent van D66. En dan gaat het echt over asielzoekers, die 11 procent van alle migranten (403.000 in 2022), niet over de schilders die ik in mijn straat zie en de tomatenplukkers in het Westland. Hoewel ik me wel afvraag of alle bevraagden dat weten.
Ik wilde het niet zozeer specifiek over asielzoekers hebben als wel over vluchtelingen in het algemeen, na mijn column van twee weken geleden over al die andere conflicten die zich achter de oorlog in Gaza verbergen. Conflicten produceren nu eenmaal binnen de grenzen ontheemden en daarbuiten vluchtelingen, en meer conflict betekent meer vluchtelingen, zie Oekraïne en die akelige nieuwe oorlog in Soedan met al 5 miljoen ontheemden en 1,2 miljoen vluchtelingen. De Palestijnen van Gaza vormen een mix van oude vluchtelingen en nieuwe ontheemden (en dat kunnen dezelfden zijn).
Veel politici hier vinden dat vluchtelingen beter kunnen worden opgevangen in de buurlanden van de vluchtelingenproducenten. En dat doen die buurlanden ook allang. Ik neem de almaar stijgende cijfers van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR erbij: eind 2022 zo’n 35 miljoen vluchtelingen, inclusief de 5 miljoen Palestijnen onder de hoede van UNRWA. Van hen wordt 70 procent opgevangen in buurlanden. Van de gastlanden staat Turkije op één met 3,5 miljoen vluchtelingen, gevolgd door Iran met 3,4 miljoen. Nederland telt 218.000 mensen met de vluchtelingenstatus. Deze cijfers vangen overigens maar een deel van alle vluchtelingen, namelijk degenen die bij UNHCR geregistreerd staan; er zijn vele miljoenen méér ongeregistreerde vluchtelingen.
Maar ook in die buurlanden raken vluchtelingen, al dan niet geregistreerd, steeds ongewenster. Omdat ze maar niet terug kunnen en de economie verslechtert – Turkije zet nu grote aantallen Syriërs en Afghanen de grens over naar respectievelijk Syrië en Iran. In Libanon is ongeveer een kwart van de bevolking vluchteling, en het land is totaal failliet. De afgelopen maanden heeft het leger duizenden Syriërs naar Syrië teruggestuurd.
Of omdat het gastland een rekening heeft te vereffenen met de vluchtelingenproducent. Pakistan dus, waar de regering bezig is 1,7 miljoen ongeregistreerde Afghanen het land uit te drijven. De afgelopen weken zijn al honderdduizenden vertrokken, onder wie veel Afghanen die voor het nieuwe Taliban-bewind zijn gevlucht. Nu dienen ze als Pakistans wapen om de Taliban te dwingen een eind te maken aan aanvallen door nóg radicalere groepen in het grensgebied.
En Iran: twee maanden geleden maakte de Iraanse minister van Binnenlandse Zaken bekend dat Teheran 5 miljoen illegale Afghanen gaat uitzetten. Die soep zal niet zó heet worden gegeten, onder andere omdat het vergrijzende Iran Afghanen nodig heeft als arbeidskracht. Maar een paar miljoen kunnen er wel uit en het aantal terugkeerders steeg meteen snel. Iran heeft ruzie met de Taliban over het water van de grensrivier de Helmand. Een klimaatkwestie. Ja, dat komt er ook nog bij.
UNHCR-chef Filippo Grandi zei drie weken geleden voor het eind van het jaar 600 miljoen dollar nodig te hebben voor zijn vluchtelingen en ontheemden. Voor volgend jaar zien zijn financiën er helemáál slecht uit, zei hij, omdat grote donors hun hulp terugschroeven. Human Rights Watch riep andere landen op vluchtelingen op te nemen en zo de druk op de buurlanden te verlichten. Hier hoeven ze in elk geval niet aan te kloppen.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert. Ze schrijft om de week een column.
Leeslijst
