Column | Symbolische functie

Zaterdag zal Charles formeel tot monarch worden gemaakt en ik heb het met hem te doen. Nog geeneens omdat hij in een gouden kooi terechtkomt – daarin bevindt hij zich immers al vanaf zijn conceptie – en ook niet omdat hij een leegte moet vullen die niet te vullen valt. Het gaat om het feit dat hij het nooit goed kan doen.

Afgelopen september overleed, precies twee weken na koningin Elizabeth, de grote Hilary Mantel, naast geniaal romancier ook een scherp analiste van vorstenhuizen. In haar essaybundel Vorstelijke personages stelde ze dat een discussie over de monarchie anno 21ste eeuw neerkomt op het dwangmatig vormen van meningen. Je bent óf voor óf tegen, onverschilligheid lijkt onmogelijk vanwege de bedragen en de privileges die met het koningshuis gemoeid zijn. Als royal word je dus óf vereerd óf verguisd.

Charles weet dit uiteraard en zal er in de loop der jaren vast wel tegen gehard zijn. Hij weet ook dat hij zijn positie dankt aan een toevallige samenkomst van omstandigheden en dat zijn invloed, vergeleken met die van de absolute monarchen van weleer, futiel is.

Hoewel Mantel de meerwaarde van de troon niet inzag, had ze in zekere zin ook medelijden met de gezalfden en hun kunstmatige bestaan. Zo schreef ze: „[Als vorst zie je] dat je leven een schertsvertoning is, dat het decor van bordkarton is… en als je niet meteen vertrekt ontwaar je dat de kruiperige toewijding van de gezichten van je onderdanen langzaam wegtrekt en zie je enkel nog de jou toegekeerde ruggen wanneer de mensen hun kraag opslaan, hun jas dichtknopen en het echte leven in lopen.”

Als toekomstig staatshoofd kan je de troon weigeren, maar dan regent het verwijten, dat je geen plichtsbesef hebt, dat je je ouders niet eert, dat je hebt geteerd op de belastingbetaler zonder er iets voor terug te willen doen. Als je de troon accepteert, is er weer gedonder van de andere kant: dat je een verouderd instituut in leven houdt, of een profiteur bent die niet de ballen heeft om te besluiten dat de tijd van koninkrijken echt achter ons ligt. Wat je ook doet, vanuit iedere hoek houden de criticasters je in de gaten, klaar om je te ontmaskeren, als vorst, of als mens.

Ik verwacht dat ik daar zaterdag meermaals aan zal denken wanneer Charles wordt gekroond. Wanneer hij bevend van vermoeidheid, ouderdom of toch nervositeit wordt rondgereden in een voertuig dat ouder is dan de Verenigde Staten. Plaatsneemt op een troon van bladgoud, en ten slotte wordt gehuld in een mantel gemaakt van dieren die, vanwege hun symbolische functie, het leven werd ontnomen.