Het is niet alleen Donald Trump die de NAVO afgelopen week een slechte dienst heeft bewezen, met de opmerking dat hij Rusland „zou aanmoedigen” om te doen wat het wil met landen die minder dan 2 procent van het bbp aan defensie spenderen. Ook Europese regeringsleiders en ministers beschadigden de NAVO. Door Trumps uitspraak publiekelijk af te kraken en allemaal andere remedies te suggereren, versterkten ze Trumps boodschap en bevestigden ze het beeld van de NAVO als een verzwakte, ongecoördineerde kakelclub. Er is maar één manier waarop Europa kan benadrukken dat de NAVO sterk is en solidair en dat is, om met de heer Remkes te spreken: „Kleppen dicht.” Geen woorden, maar daden. Dit is urgent: als de soliditeit van de NAVO verder in twijfel wordt getrokken, is het Europa dat kan worden aangevallen. Niet Amerika.
Natuurlijk is het vervelend wat Trump over de NAVO zegt. Hij is een bully die constant knuppels in hoenderhokken gooit. Hij wil dat iedereen in de gordijnen vliegt en op hèm reageert. Zo bepaalt hij de agenda en de parameters van het debat. Zo blijft hij aan zet. Dit is strategie. Maar door steeds te happen, helpen Europeanen hem om zijn doel te bereiken: een betere NAVO-deal voor Amerika.
Trump is een transactioneel man. Uit naam van ‘America first’ provoceert hij iedereen totdat hij zijn zin heeft. Tot nu toe heeft dat uitstekend gewerkt. Amerikaanse presidenten vóór hem klaagden dat Washington driekwart van de NAVO-kar trekt. Clinton piepte, vader en zoon Bush piepten. Obama noemde Europeanen ‘free riders’. Maar pas toen Trump president was, ging Europa meer betalen aan defensie. Of Trump opnieuw president wordt, is onduidelijk – maar de Europeanen is het klamme zweet alweer uitgebroken. NAVO-baas Stoltenberg toonde haastig nieuwe cijfers: kijk, 18 van de 31 NAVO-landen zitten nu boven de 2 procent, tegen drie in 2014! Europa spendeert 380 miljard dollar aan defensie! Een record!
Zelfs een sympathiekere Amerikaanse president zal strikter worden met de financiën. Door de oorlog in Oekraïne is Europa afhankelijker van Amerika dan voorheen. Maar de Amerikanen zijn ook nodig in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten. Europa moet, Trump of niet, meer zelf doen. Dat is lastig: meer Europese defensie schudt Europese machtsverhoudingen compleet door elkaar. Iedereen pusht zijn eigen plannetjes. Duitsland, nul op defensiegebied, wil op Amerika blijven leunen. Frankrijk gaat juist voor soevereine Europese defensie. En onder welke nucleaire paraplu kan Europa schuilen als de Amerikaanse wordt ingeklapt? Europeanen moeten deze puzzel nu oplossen. Anders blijven landen in paniek naar Washington rennen om bilateraal hun eigen veiligheid in te kopen. Dat wil Trump natuurlijk graag. Maar het is niet goed voor de veiligheid in Europa.
Velen denken dat Trump de NAVO wil dumpen. Maar toen hij president was, kwamen er méér Amerikaanse troepen in Europa. En vorig jaar werden er recordaantallen Amerikaanse wapens in Europa verkocht: 81 miljard dollar, tegen 52 miljard in 2022. Duitsland, Polen, Tsjechië, Roemenië – ze kochten zich scheel. De NAVO blijft een topinstrument voor Amerikaanse zakenbelangen en machtspolitiek. En vergeet niet die nieuwe Amerikaanse wet die het de president verbiedt uit de NAVO te stappen zonder meerderheden in Congres en Senaat. Waarom zou Trump vertrekken, als de dingen juist zijn kant opgaan?
De ‘Weimar’-bijeenkomst van Duitse, Franse en Poolse ministers van Buitenlandse Zaken, maandag in Parijs, is een goed voorbeeld van hoe Europa op Trump kan reageren: niet op provocaties ingaan, maar werken aan collectieve luchtafweer, inlichtingen, enzovoort. Ook het nieuwe EU-financieringsplan voor een Europese defensie-industrie, de samenwerking van Nederlandse en Duitse landmachteenheden, en de Nederlands-Duits-Poolse afspraak om wegen geschikt te maken voor militaire transporten naar Oost-Europa, zijn goed nieuws – infrastructuur is na decennialang vrede amper op zwaar materieel berekend. Dát is het antwoord op Trump: niet verontwaardigd gehuil, maar handen uit de mouwen.
Caroline de Gruyter schrijft wekelijks over politiek en Europa.
