Column | Over de wurger van Mashad en de gelovigheid van Iran

Heeft u al de Iraanse film Holy Spider gezien? Ik ga altijd al graag naar Iraanse films, maar dit waargebeurde (en heftig verfilmde) verhaal van de massamoordenaar van prostituees in Mashad had mijn speciale belangstelling omdat ik er in 2001 zelf aandacht aan had besteed. ‘De wurger van Mashad slaat toe’ is de kop van mijn artikel.

Toen ik dat stuk schreef waren twaalf vrouwen met hun eigen hoofddoek gewurgd teruggevonden, maar het werden er zestien voor de dader werd gepakt. Volgens de film gebeurde dat met de hulp van een doortastende journaliste (lees de vraaggesprekken in deze krant met de vertolkster van deze rol en de filmmaker). Ik schreef dat justitie haar beste rechercheurs op de zaak had gezet maar dat viel kennelijk nogal tegen.

Een preuts regime als het islamitische Iraanse ontkent dat prostitutie erbij hoort, en heeft het ook strikt verboden, maar met dank aan de vromer-dan-vrome metselaar die al die vrouwen wurgde, lag prostitutie toen ook figuurlijk op straat. En hoe! Ik presenteerde een kleine bloemlezing uit Iraanse kranten uit die tijd: over de sluiting van 29 bordelen in het noorden van Teheran, over de arrestatie van een rechter van een revolutionaire rechtbank in verband met een prostitutiebende, lekker schijnheilig, en gamaardoor. In 2008 werd de chef van de zedenpolitie in Teheran in bed met zes prostituees aangetroffen.

Er is intussen wat dit betreft niks veranderd: de prostitutiebendes en hypocriete gezagdragers, de mannen en vrouwen die zich verkopen langs de rotondes en in de parken, vaak om een drugsverslaving te bekostigen. U weet, Iran is een van de verslaafdste landen in de wereld.

Maar ik wilde naar dat andere interessante element in de film: de bewondering van familie en buurtbewoners voor de wurgende metselaar. Niks medelijden met de slachtoffers. Hij had zijn religieuze plicht gedaan! Het waren slechte vrouwen! Opgeruimd staat netjes! Hij moest vrij en zijn vrome werk voortzetten! Ik ben benieuwd hoe de zeer conservatieve regering van president Raisi zich daartegenover zou opstellen. Maar dat was de tijd van de relatief liberale president Khatami, en de wurger moest hangen van Teheran.

Interview met actrice Zar Amir Ebrahimi: ‘Deze wanhopige Iraanse dictatuur nadert zijn laatste dagen’

We zijn natuurlijk twintig jaar verder, en volgens online onderzoek is de gelovigheid in Iran aanzienlijk verminderd. Maar Mashad is vandaag zelfs naar de maatstaven van de islamitische republiek een zeer religieuze stad gebleven, gefocust op de heilige schrijn van imam Reza, de achtste sjiitische imam (van de twaalf die volgens de sjiitische leer de profeet Mohammed opvolgden), die massa’s pelgrims trekt. En ook buiten Mashad zijn er nog steeds vrome gelovigen te vinden en trouwe volgelingen van de geestelijkheid (waarmee ik zeker niet wil impliceren dat die allemaal de wurger aanhangen). De achttien miljoen stemmen vorig jaar voor Raisi als president wijzen op een behoorlijke minderheid (op in totaal 85 miljoen) van conservatieve burgers en aanhangers van de islamitische republiek. Wie het systeem niet moest, ging niet stemmen of koos voor een pragmatischer kandidaat.

Het is overduidelijk uit de beelden en berichten uit Iran dat massa’s Iraniërs zo snel mogelijk af willen van het autoritaire, corrupte islamitische regime, en zich niet laten afschrikken door het geweld van de overheid. Maar ik wil alleen maar zeggen dat Iran een heel ingewikkeld land is, en dat de uitkomst van hun strijd lang niet vaststaat.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.