EP stemt in met ‘Green Deal’, belangrijke horde Europese klimaatagenda genomen

De ambitieuze Europese klimaatagenda heeft een nieuwe horde genomen. Deze dinsdag stemde het Europees Parlement met grote meerderheid in met drie belangrijke voorstellen die de CO₂-uitstoot in de Europese Unie flink moeten reduceren. De stemming was een formaliteit, nadat in december al een akkoord werd bereikt tussen het EP en de EU-lidstaten. De plannen hangen een hoger prijskaartje aan uitstoot voor bedrijven en burgers, maar moeten de zwakste schouders tegelijk ontzien.

Lees ook De klimaattransitie gaat iedereen raken: dit zijn de belangrijkste punten uit de Green Deal

De drie voorstellen vormen de ruggengraat van een megapakket aan klimaatwetgeving dat Eurocommissaris Frans Timmermans (Klimaat) in de zomer van 2021 presenteerde. Dat pakket, ‘Fit for 55’, moet ervoor zorgen dat de CO₂-uitstoot in de EU in 2030 met 55 procent is teruggebracht, ten opzichte van ijkjaar 1990. Het is een belangrijke tussenstap, op weg naar een klimaatneutraal Europa in 2050.

Met de vandaag aangenomen voorstellen begint die ambitie serieus vorm te krijgen. Centraal staat een aanscherping van het Europees emissiehandelsysteem, dat de grote, vervuilende industrie al sinds 2005 laat betalen voor het kopen van uitstootrechten. Het aantal van die rechten in omloop gaat nu flink omlaag, waardoor de prijs automatisch omhoog gaat. Bovendien moeten ook de luchtvaart- en scheepvaartsector uitstootrechten gaan kopen.

Tegelijk komt er ook een vergelijkbaar systeem voor de uitstoot in de transportsector en de gebouwde omgeving. Simpel gezegd betekent dat dat ook in die sectoren een prijs op uitstoot komt te staan. Vooral dat laatste was omstreden, omdat verwacht wordt dat ook burgers met zo’n hogere prijs geconfronteerd gaan worden. Uiteindelijk werden Europarlementariërs en lidstaten het in december alsnog eens over die maatregel – die wel een jaar later dan eerder gepland (2027) wordt ingevoerd. Ook is afgesproken dat goed in de gaten gehouden wordt of de consumentenprijs niet te sterk stijgt, waarna mogelijk ingegrepen kan worden.

Koolstofgrensheffing

Omstreden was ook de koolstofgrensheffing: een nieuwe taks die een prijs zet op de uitstoot van producten die geïmporteerd worden. Het moet het zogeheten ‘weglekken’ van uitstoot naar buiten Europa voorkomen, en Europese bedrijven beschermen tegen oneerlijke concurrentie van buiten. De heffing is cruciaal voor de Europese ambities, maar de consequenties voor de wereldhandel zijn nog onzeker. Onder meer China en Zuid-Afrika toonden zich eerder al kritisch over het plan.

Laatste onderdeel van het dinsdag aangenomen pakket is een nieuw ‘sociaal klimaatfonds’, gevuld met inkomsten uit de emissiehandel tot maximaal 87 miljard euro. Met dat fonds mogen lidstaten de prijsschok verlichten voor de zwakkeren in de samenleving, maar alle prijspijn zal dat geld zeker niet kunnen verlichten.

Na de instemming van het EP, moeten nu alleen de lidstaten nog hun akkoord geven. Normaal gesproken is ook dat slechts een formaliteit, maar onlangs zette Duitsland op het laatste moment een gemaakte afspraak over een verbod op CO₂-uitstotende auto’s op losse schroeven. Na weken van onderhandelen met de Europese Commissie kon Berlijn pas instemmen. Dat een gemaakte afspraak nu weer op het laatste moment geblokkeerd wordt is onwaarschijnlijk, maar nooit uitgesloten.