Column | Laat gewone Russen hier maar shoppen en vakantievieren. Dat is goed voor Europa

Op het vliegveld van Helsinki hangt een scherm met nieuws over de oorlog in Oekraïne – in het Russisch. Een heleboel Russen zien dat: Finland verstrekt momenteel duizend visa per dag aan Russische burgers. Dat zijn duizend burgers die de kans krijgen om even te ontsnappen aan de Russische staatspropaganda over deze oorlog – over de NAVO die Rusland zou „omcirkelen”, de massamoord in Boetsja die door Oekraïners in scène zou zijn gezet, of Japan dat Rusland zou willen aanvallen – en eindelijk eens te zien wat voor gruweldaden hun land werkelijk begaat in Oekraïne.

Lees ook: Hebben Russen het recht om als toerist in Europa te zijn?

Deze week werd bekend dat Finland vanaf 1 september minder visa voor Russen gaat uitgeven: honderd per dag, een tiende van wat het nu is. Reden: gênante plaatjes op Instagram van Russen die vakantievieren op Mykonos of in Biarritz. Russen mogen geen „normaal leven leiden” als toeristen in Europa, zei de Finse premier Sanna Marin, zolang het Russische leger in hun naam of met hun instemming Oekraïeners afslacht. De Baltische landen willen alle toeristenvisa aan Russen intrekken en sporen andere Schengenlanden aan hetzelfde te doen.

Strategisch gezien is het dom om geen Russen meer binnen te laten

Begrijpelijk. Maar met morele argumenten alleen bedrijf je geen buitenlandpolitiek. Strategisch gezien is het dom om geen Russen meer binnen te laten. Ons doel is dat de oorlog in Oekraïne stopt en dat Rusland zich helemaal uit Oekraïne terugtrekt. Dat gebeurt alleen als Russische burgers in verzet komen tegen die oorlog. Als we ze in Rusland opsluiten, horen ze alleen nog dat het Westen de agressor is en Rusland het slachtoffer. Dan bereiken we dat doel nooit.

Daarom moeten we geen visastop afkondigen, maar het omgekeerde doen: gewone Russen binnenhalen (behalve grote criminelen en mensen op de sanctielijst natuurlijk). Laat ze maar komen. Hoe meer er op Santorini of Ibiza rondlopen, hoe meer ze worden blootgesteld aan het echte verhaal en aan het feit dat je hier openlijk over beleid kunt discussiëren zonder dat je daar vijftien jaar cel voor krijgt. Hoe meer Russen in Europese restaurants en cafés zitten, aan Europese universiteiten studeren en kranten en sites lezen die in Rusland verboden zijn, hoe sneller een deel van hen gaat beseffen dat het aan hén is om zich van hun leider te ontdoen en deze gruwelijke oorlog te beëindigen. Als we Russen geen visa meer geven, moeten ze elke dag, ongefilterd, aanhoren dat het imperialistische Westen hen wil uitroeien. Dan zullen ze denken dat het Westen inderdaad de pik op ze heeft en scharen ze zich achter president Poetin. Zo’n visastop brengt ons alleen maar verder van huis.

Laat gewone Russen hier maar shoppen, vakantievieren en studeren op genereuze EU-beurzen. Dit is waar Europa voor staat. Onze openheid, onze democratieën, onze debatten, hoe fel ook – dat is onze kracht. We hadden dit allang als beleidsinstrument moeten inzetten. President Poetin zal het háten. Hij noemt correspondenten „buitenlandse agenten”. Hij wil exitvisa instellen, waarbij Russen officiële toestemming nodig hebben voor buitenlandse reizen. Hij roept studenten op om Europese universiteiten te verlaten en in Rusland verder te studeren. Gaan we hem daarbij helpen? Hopelijk niet.

Daarbij: dé route voor Russen uit de oppositie om veilig hun land te verlaten omdat ze anders worden opgesloten of naar het front worden gestuurd, loopt via het toeristenvisum. Het zou een slecht idee zijn om hun, juist nu het regime meer totalitair wordt, die mogelijkheid af te pakken. We moeten de oppositie steunen, veel meer dan we nu doen. Natuurlijk zullen agenten van de gevreesde Russische militaire inlichtingendienst GRU misbruik maken van Europese toeristen- en studentenvisa. Maar zonder die visa zouden die agenten ook wel komen – list en bedrog zijn hun werktuigen, om van erger nog te zwijgen.

Als Europese ministers binnenkort een visastop bespreken, doet Nederland er goed aan om dat plan af te schieten. Als we dan toch een Fins idee overnemen, dan die nieuwsschermen in het Russisch, graag.