Column | Iran en Saoedi-Arabië willen allebei écht rust in de tent

De Iraans-Saoedische aankondiging van hun nieuwe begin is intussen alweer tien dagen oud, maar het is nieuws dat tien dagen na dato ook nog wel een terug- en vooruitblik waard is. En ik ga geen slagen om de arm houden. Ik geloof namelijk dat Iran en Saoedi-Arabië inderdaad vastbesloten zijn een nieuw begin te maken. Niet vergeven en vergeten, dat gaat veel te ver, maar, in de woorden van de Saoedische minister van Buitenlandse Zaken, voortaan onderlinge „meningsverschillen door middel van communicatie en dialoog oplossen”.

Ik beloof u mijn woorden te eten als de normalisering – binnen twee maanden na de aankondiging herstel van diplomatieke betrekkingen, non-interventie in andermans zaken en andere maatregelen – toch vastloopt en de ayatollah en de kroonprins straks opnieuw met rooie koppen tegenover elkaar staan. Maar ik zeg, zoals vaker: kijk naar de belangen. Allebei hebben er alle belang bij een beetje normaal (beladen woord tegenwoordig) met elkaar om te gaan.

Iran verzamelt problemen. Grote delen van de bevolking zijn in opstand tegen het regime dat alleen overleeft door nietsontziende repressie. De economie ligt in puin door eigen wanbeleid plus stapels internationale sancties. Over de relaties met Amerika hoef ik het niet te hebben, en die met Europa zijn zelden zo slecht geweest als nu wegens de levering van drones aan Rusland voor gebruik tegen Oekraïne. Plus de kleine vechtoorlog met Israël waar premier Netanyahu steeds hardere grote-oorlogstaal gebruikt tegen het volgens hem existentiële gevaar van Irans nucleaire programma. Ontspanning met de Arabische Golfstaten geeft lucht en veiligheid.

Dan Saoedi-Arabië met zijn gigantische ontwikkelingsprojecten: google de plaatjes van het futuristische Neom en de zojuist aangekondigde bouw van het „grootste stadscentrum van de wereld”, van Riad. De kroonprins wil investeerders en miljoenen bezoekers. Als hij iets niet kan gebruiken zijn het wel oorlog en de dreiging van geweld vanuit de buurt. Actueel voorbeeld: zondag kon uw Max Verstappen in Jeddah veilig zijn rondjes rijden in de Saoedische Grand Prix. Vorig jaar zette een waarschijnlijk door Iran geleverde raket van de Jemenitische Houthirebellen een oliedepot vlakbij in lichterlaaie. De Amerikanen gaan hem niet verdedigen, weet de kroonprins sinds Iraanse drones en kruisraketten in 2019 zijn olieinstallaties ramden. Dat was onder Trump, maar u weet, Biden moet hem ook niet.

Kan Iran de Houthi’s leveren? Uitstekende vraag! Maar er zijn al maanden geen raketten meer uit Jemen de grens overgekomen en dat kunt u zien als teken van goede wil. Voor Iran zijn de Houthi’s handig in tijd van spanning met de Saoediërs, maar ook misbaar; in tegenstelling tot zijn voorwaartse verdediging, Hezbollah in Libanon en de shi’itische milities in Irak. We zullen zien hoe het daar gaat lopen.

De Iraans-Saoedische toenadering is natuurlijk geen goed nieuws voor het verzet tegen het islamitische regime. Maar de Saoediërs hebben niets op met revolutie. Ze herinneren zich wat de vorige Iraanse revolutie bracht, en van een eventuele democratische uitkomst worden ze evenmin blij. Ook niet blij is Netanyahu, die zich in de nabije toekomst juist Israëlische officiële relaties met Saoedi-Arabië had voorgesteld.

Maar de hele Arabische regio kan normale relaties tussen Iran en Saoedi-Arabië goed gebruiken, en toont zich dan ook tevreden.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.